Ανοίγει βηματισμό ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ελλάδας, με τη χώρα να καταγράφει αξιοσημείωτη πρόοδο μετά την καθυστερημένη εκκίνηση που είχε. Η οπτική ίνα αναπτύσσεται ταχύτατα στην Ελλάδα, ωστόσο η χώρα βρίσκεται στα μισά του δρόμου έναντι της ΕΕ, ενώ η ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων και η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα.
Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για την πορεία προς τους ψηφιακούς στόχους που έχουν τεθεί για το 2030, η Ελλάδα το 2023 σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο στην ανάπτυξη των δικτύων οπτικής ίνας (Fiber to the Premises - FTTP) που αποτελούν τη βασική υποδομή συνδεσιμότητας. Ωστόσο, η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα να παρακολουθεί στενά την πρόοδο της ανάπτυξης των δικτύων οπτικής ίνας ώστε να εντοπιστούν εγκαίρως τυχόν εναπομείναντα επενδυτικά κενά για να επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί για το 2030.
Παράλληλα ζητά από την Ελλάδα να διασφαλίσει επαρκή πρόσβαση νέων παικτών στο φάσμα για καινοτόμες εφαρμογές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) και μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (B2C), καθώς και να ενθαρρύνει τους παρόχους να επιταχύνουν την ανάπτυξη αυτόνομων κεντρικών δικτύων 5G.
Η χώρα μας έχει να αντιμετωπίσει πέραν των δικτύων κι άλλες σημαντικές προκλήσεις σύμφωνα με την Κομισιόν. Ο αριθμός του ειδικευμένου προσωπικού στην Πληροφορική, το επίπεδο ψηφιακής έντασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που καλούνται να προχωρήσουν στην υιοθέτηση έστω ενός βασικού επιπέδου, καθώς και η έλλειψη προόδου όσον αφορά την ψηφιακή δεξιοτήτων του πληθυσμού αποτελούν εμπόδια για την ψηφιοποίηση που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας, παρά τις υψηλές επενδύσεις στην ψηφιακή εκπαίδευση και κατάρτιση που πραγματοποιούνται.
Σπριντάρει η ανάπτυξη των δικτύων αλλά παραμένει το χάσμα
Όπως επισημαίνει η έκθεση, αν και η Ελλάδα υστερεί στην ανάπτυξη των δικτύων οπτικών ινών με τελικό στόχο την παροχή συνδεσιμότητας gigabit για όλους, το Εθνικό Σχέδιο Ευρυζωνικότητας 2021-2027 αρχίζει να αποδίδει καρπούς, ενώ οι τρέχουσες τάσεις της αγοράς, με τους νέους φορείς εκμετάλλευσης οπτικών ινών, θα συμβάλουν, επίσης, στην ενίσχυση αυτής της θετικής τάσης τα επόμενα χρόνια. Προς το παρόν πάντως η Ελλάδα παραμένει ουραγός της Ευρώπης στις ταχύτητες στη σταθερή, καθώς παρά την άνοδο που έχει σημειωθεί, θυμίζουν περισσότερο εποχή χαλκού παρά οπτικής ίνας.
Ειδικότερα, η Ελλάδα κατάφερε να τρέξει το 2023 με ρυθμούς πενταπλάσιους στην ανάπτυξη των δικτύων από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με τη χωρητικότητα του δικτύου οπτικών ινών να είναι στο 38,4% σημειώνοντας άνοδο κατά 37,9% σε ετήσια βάση. Εντούτοις αυτή η υπεραπόδοση αντανακλά την απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα με τις υπόλοιπες της ΕΕ καθώς παρά την άνοδο περίπου 11 μονάδων από την περσινή χρονιά, η Ελλάδα βρίσκεται στα μισά του δρόμου καθώς ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 78,8% έχοντας σημειώνει άνοδο 7,4% την περασμένη χρονιά.
Ιδιαίτερη ήταν η πρόοδος που σημείωσε η χώρα μας και στην κάλυψη των δικτύων οπτικής ίνας (FTTP), που έφτασε το 2023 στο 38,4%, με άνοδο 37,9%. Παρόλο όμως το γεγονός ότι υπήρξε επίσης άνοδο περίπου 11 μονάδων έναντι της περασμένης χρονιάς, το χάσμα παραμένει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που έφτασε στο 64% σημειώνοντας άνοδο 13,5%.
Επίσης τα δίκτυα κινητής αποδεικνύουν γιατί αποτελούν το «πετράδι του στέμματος» της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς. Εν αντιθέσει με τα δίκτυα σταθερής, η εκκίνηση της Ελλάδας στην κινητή ήταν από πολύ καλύτερο σημείο καθώς αποτέλεσε από τις πρώτες χώρες που προχώρησαν στη δημοπράτηση του φάσματος 5G. Κάτι που αντανακλάται στα στοιχεία της Κομισιόν, όπου η κάλυψη 5G στην Ελλάδα είναι στο 98,1% σημειώνοντας άνοδο 14,5% από την περασμένη χρονιά, ενώ την ίδια στιγμή ο ευρωπαϊκός μέσος όρος το 2023 διαμορφώθηκε στο 89,3% καταγράφοντας αύξηση 9,8%.
Ο δεύτερος πυλώνας στον οποίο η χώρα μας έχει καταγράφει σημαντική πρόοδο κλείνοντας τη ψαλίδα με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, είναι η ψηφιοποίηση του Δημοσίου. Χαρακτηριστικά, οι ψηφιακές υπηρεσίες για τους πολίτες το 2023 βρέθηκαν στο 75,9% σημειώνοντας άνοδο κατά 17% ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν στο 79,4% με άνοδο 3,1%. Οι ψηφιακές υπηρεσίες για τις επιχειρήσεις ήταν στο 86,2% με άνοδο 17,5%, έναντι του 85,4% του ευρωπαϊκού μέσου όρου που ενισχύθηκε κατά 2% την περασμένη χρονιά. Στο 73,8% η πρόσβαση των Ελλήνων πολιτών στα ψηφιακά αρχεία Υγείας που ενισχύθηκε κατά 21,6% το 2023, και κλείνει το χάσμα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που διαμορφώθηκε στο 79,1% μετά από άνοδο 10,6% το 2023.
Οι ελληνικές ψηφιακές αδυναμίες που παραμένουν
Στις αδυναμίες, εντοπίζεται, αρχικά, οι ψηφιοποίηση των ΜμΕ. Όλοι οι δείκτες σχετικά με την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων δείχνουν επιδόσεις κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η έκθεση επισημαίνει ότι πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν σχετικά μέτριο επίπεδο καινοτομίας και χαμηλό επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας. Το 2023, μόνο το 43,3% των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων είχε τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, απέχοντας από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι στο 57,7%.
Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν επίσης χαμηλό επίπεδο υιοθέτησης των προηγμένων τεχνολογιών, με το 33,5% των επιχειρήσεων να έχουν υιοθετήσει τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud και η ανάλυση δεδομένων, έναντι του 54,6% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Πάντως το δυναμικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων που υπάρχει στη χώρα αποτελεί θετικό σημάδι για την περαιτέρω πορεία, όπως σημειώνει η έκθεση.
Από την πλευρά της, η Κομισιόν σημειώνει πως υπάρχει ανάγκη εξέτασης των συνθηκών, για να μπορέσουν οι λιγότερο ώριμες μικρομεσαίες να προχωρήσουν στην ψηφιακή μετάβαση και όλες οι επιχειρήσεις να επωφεληθούν από την οικονομία δεδομένων, υιοθετώντας προηγμένη τεχνολογία (AI, cloud, data analytics) και αποκτώντας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Επίσης η Ελλάδα δεν έχει ανταποκριθεί ακόμα στην πρόκληση της εκπαίδευσης του πληθυσμού της στο επίπεδο των απαιτούμενων ψηφιακών δεξιοτήτων, παρά τα διάφορα πρόσφατα μέτρα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Όπως σημειώνει η έκθεση, το 2023, μόνο το 52,4% του πληθυσμού είχε τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, έναντι του 55,5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, που σημείωσε μικρή άνοδο κατά 1,5%.
Προβληματισμό προκαλεί και το γεγονός ότι, ο αριθμός των ειδικών στις ΤΠΕ ως προς το μερίδιο της απασχόλησης είναι στο 2,4%, πολύ μακριά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι στο 4,8%, παρά την αυξανόμενη ζήτηση. Ένα σημείο που φέρνει ανησυχία και σε συνάρτηση με το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους «εξαγωγείς» ειδικευμένου προσωπικού για την Τεχνητή Νοημοσύνη, αναλογικά με το μέγεθός της. Πάντως παρά την αρνητική εικόνα, ο κλάδος της Τεχνολογίας και Πληροφορικής το 2023, ήταν ο επιχειρηματικός τομέας στην Ελλάδα με την μεγαλύτερη πρόθεση για πρόσληψη νέων επαγγελματιών, με τις προοπτικές απασχόλησης να φτάνουν το 27%.
Στις προτάσεις της η Κομισιόν αναφέρει πως χρειάζεται να εξεταστεί εάν υπάρχουν πρόσθετα στοχευμένα μέτρα για την εκπαίδευση του πληθυσμού, την τόνωση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και της κοινωνίας και την επίτευξη ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Όπως, επίσης, τόνισε την ανάγκη για ενίσχυση της στρατηγικής και των μέτρων για την αύξηση του μεριδίου των ειδικών στις ΤΠΕ στην απασχόληση και για τη διατήρηση των καλύτερων ταλέντων.
Αναφέρει επίσης πως η Ελλάδα πρέπει να αποκτήσει ηλεκτρονική ταυτότητα, καθώς και ότι πρέπει να γίνουν εύκολα προσβάσιμες στους πολίτες οι ιατρικές τους εξετάσεις μέσω διαδικτύου.
Την ίδια στιγμή, οι Έλληνες ανησυχούν περισσότερο για τα ψηφιακά τους δικαιώματα παρά για την ψηφιακή τους κατάρτιση. Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις το 33% των Ελλήνων θεωρούν ότι η ΕΕ προστατεύει καλά τα ψηφιακά τους δικαιώματα απέχοντας από το 47% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και το 62% ανησυχεί για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο και το 51% για τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων.