Αλλαγή πορείας για τους σιδηροδρόμους με σχέδιο για ενιαίο ΟΣΕ

Η αναμόρφωση του σιδηροδρομικού χάρτη της χώρας βρίσκεται προ των πυλών. Με την υποτυπώδη λειτουργία του τρένου στον άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης, μετά τις τεράστιες ζημιές που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel, να ξεκινά για τα εμπορεύματα στις 10 Δεκεμβρίου και στις 15 για τους επιβάτες, επόμενο βήμα είναι η αποκαλούμενη «ομογενοποίηση» του σιδηροδρομικού παζλ, που συνθέτουν ο ΟΣΕ, η ΕΡΓΟΣΕ, η ΓΑΙΑΟΣΕ.

Η αναζήτηση ενός modus operandi μεταξύ των σιδηροδρομικών φορέων, προκειμένου ο ελληνικός σιδηρόδρομος να καταστεί επιτέλους ανταγωνιστικός, ήρθε στο προσκήνιο μετά την τραγωδία των Τεμπών και τις καταστροφές στη Θεσσαλία. Η αδυναμία -ή συχνά έλλειψη βούλησης- των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, τα προηγούμενα χρόνια, να μιλήσουν κοινή γλώσσα, αλλά και ο ιδιότυπος ανταγωνισμός σε επίπεδο μεσαίων στελεχών, έβαλε σε μεγάλους μπελάδες διαγωνισμούς, λειτουργία και συντήρηση του δικτύου.

Δεδομένου ότι η γενναία μεταρρύθμιση του σιδηροδρόμου, που χαράσσεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελεί και ένα ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης από το οποίο θα κριθεί η Ελλάδα από τις Βρυξέλλες, οι απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις και η ολοκλήρωση των διαδικασιών έχουν ορίζοντα το 2025.

Η επανένωση

Ως επικρατέστερο σενάριο φιγουράρει, σύμφωνα με πληροφορίες, το μάζεμα των εταιρειών στον ΟΣΕ με τη δημιουργία γενικών διευθύνσεων, μιας και η ομιλική λειτουργία έμεινε όνειρο θερινής νυκτός. Αν και τα οργανογράμματα έδωσαν και πήραν τα προηγούμενα χρόνια, ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ δεν κατάφεραν να λειτουργήσουν ποτέ ως μητρική και θυγατρική.

Είναι χαρακτηριστικό ότι απαιτήθηκε στα τέλη του 2022 ειδική νομοθέτηση για να μπουν όρια στη σχέση ΟΣΕ - ΕΡΓΟΣΕ. Οι επικαλύψεις και τα κενά επέτρεπαν να παραμένουν σιδηροδρομικά έργα, αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων, σε καθεστώς φθοράς και αφθαρσίας, με τις ευθύνες να γίνονται φυσικά μπαλάκι.

Σε κάθε περίπτωση, η τελική απόφαση για τη συνολική στρατηγική της ομογενοποίησης βρίσκεται στα χέρια της ηγεσίας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Για την ενίσχυση πάντως του ΟΣΕ, επιχειρείται ξεπάγωμα προσλήψεων και προγραμματίζονται 530 προσλήψεις. Ο οργανισμός αιμορραγεί εδώ και μια δεκαετία, καθώς 1.900 εργαζόμενοι συνταξιοδοτήθηκαν, μία τάση που συνεχίζεται διότι ο μέσος όρος ηλικίας του προσωπικού είναι πολύ υψηλός.

Επανεξέταση της συμφωνίας με τη Hellenic Train

Η εξυγίανση του σιδηροδρομικού περιβάλλοντος στη χώρα, που υπό τις σημερινές συνθήκες καθιστά το τρένο ένα μέσο μη ανταγωνιστικό, με τη λειτουργία του να στηρίζεται στη συμφωνία για τις άγονες γραμμές, φέρνει στο τραπέζι και τον τέταρτο παίκτη. Δεν είναι άλλος από τη Hellenic Train που σήμερα έχει το μονοπώλιο στα επιβατικά δρομολόγια και είναι κυρίαρχη και στα εμπορευματικά.

Οι δραματικές εξελίξεις για τον σιδηρόδρομο το 2023 έθεσαν τη συμφωνία για την εξυπηρέτηση των άγονων γραμμών έναντι 50 εκατ. ετησίως για 10 + 5 έτη, υπό νέο πρίσμα, με επανεξέταση των όρων από το ελληνικό και το ιταλικό δημόσιο, δεδομένου ότι η Hellenic Train ανήκει στην κρατική Trenitalia.  

Αλλαγή προσανατολισμού για τη ΓΑΙΑΟΣΕ

Στη διαχείριση και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του ελληνικού σιδηροδρόμου θα επικεντρωθεί το επόμενο διάστημα η αποστολή της ΓΑΙΑΟΣΕ. Η εταιρεία που βρίσκεται στον έλεγχο του Υπερταμείου διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια ακινήτων, με γεωτεμάχια έκτασης 100.000 στρ. και πάνω από 4.500 κτήρια επιφάνειας 540.000 τ.μ.

Σήμερα, η ΓΑΙΑΟΣΕ διαθέτει έναν ακόμα πυλώνα δραστηριότητας που έχει να κάνει με τη διαχείριση και εκμετάλλευση του τροχαίου υλικού, που εκμισθώνει στις σιδηροδρομικές εταιρείες. Με τη μεταρρύθμιση που θα γίνει για την ορθότερη και αποδοτικότερη λειτουργία του σιδηροδρόμου στη χώρα, το τροχαίο υλικό θα γυρίσει στον άμεσο έλεγχο του δημοσίου. Ο στόλος σήμερα αποτελείται από 3.752 οχήματα (κινητήριες μονάδες καθώς και εμπορευματικά και επιβατικά οχήματα).

Ευρωπαϊκά τέρμιναλ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Αυτό σημαίνει ότι η ΓΑΙΑΟΣΕ θα αφοσιωθεί στο real estate. Σε προτεραιότητα μπαίνει, σύμφωνα με πηγές του Υπερταμείου, το ολικό λίφτινγκ των σιδηροδρομικών σταθμών Αθήνας και Θεσσαλονίκης, όπου σήμερα επικρατούν τριτοκοσμικές συνθήκες.

Στόχος είναι οι δύο κεντρικοί σταθμοί του βασικού σιδηροδρομικού κορμού της χώρας να αναμορφωθούν στα πρότυπα των σταθμών που διαθέτουν οι μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αυτό σημαίνει ότι θα συνδυάζουν και χρήσεις εμπορικές, εστίασης και ψυχαγωγίας.

Για το 2022, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις της ΓΑΙΑΟΣΕ, τα έσοδα από μισθώσεις ακινήτων του ΟΣΕ ανήλθαν σε 5,59 εκατ. ευρώ, έναντι 4,64 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Τα προς διάθεση κέρδη της εταιρείας ήταν 16,83 εκατ. ευρώ από 12,84 εκατ. το 2021. Σημειώνεται ότι στο χαρτοφυλάκιο της ΓΑΙΑΟΣΕ περιλαμβάνονται τα ακίνητα όπου θα δημιουργηθούν τα δύο μεγαλύτερα εμπορευματικά κέντρα της χώρας, το Θριάσιο 1 και το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη.