Έκθεση: «άνδρα πολύτροπον. Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου»

To Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου τιμά τον Γιάννη Κωστόπουλο, Πρόεδρό του από το 1984 έως το 2019 και της Alpha Bank από το 1984 έως το 2014, οργανώνοντας έκθεση με τίτλο “άνδρα πολύτροπον. Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου”.

Στις 26 και 27 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες παρουσιάσεις της έκθεσης. Κατά τις εκδηλώσεις αυτές μίλησε η κα Ειρήνη Γερουλάνου, Πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, και εξήρε τη διαχρονική και ποικίλη υποστήριξη του Γιάννη Κωστόπουλου προς το Μουσείο, που τιμώντας τον, άλλωστε, για τη γενναιοδωρία του, έδωσε το 2000 το όνομα των γονέων του στην αίθουσα Σπυρίδωνος και Ευρυδίκης Κωστοπούλου.

Φωτο: Δημ. Μαντζούνης

Ο κ. Δημήτριος Π. Μαντζούνης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, υπογράμμισε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Γιάννη Κωστόπουλου. Αναφέρθηκε στην πρωτοπορία και την καινοτομία όπως αυτές αναδεικνύονται με την υιοθέτηση το 1972 νέας επωνυμίας της Τραπέζης Πίστεως και της σύγχρονης εταιρικής ταυτότητας που διατηρεί πάντα τη φρεσκάδα της σήμερα, πενήντα χρόνια αργότερα. Για δε την προώθησή της Τραπέζης δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει τον γελοιογράφο ΚΥΡ στις διαφημίσεις των προϊόντων της και τον σχεδιαστή μόδας Γιάννη Τσεκλένη σε εφαρμογές του σήματός της. Τα χαρακτηριστικά αυτά τον καθοδήγησαν στη δημιουργία σύγχρονου μηχανογραφικού κέντρου για την υποστήριξη των ΑΤΜ, καρτών και POS, την ανάπτυξη των οποίων πρώτος εκείνος στήριξε με θέρμη στη χώρα μας. Μόλις οι συνθήκες το επέτρεπαν, προέβαινε στην ίδρυση πρωτοποριακών εταιριών όπως της Alpha Leasing, της Alpha Finance ή της Alpha Χρηματιστηριακής. Για να στεγάσει τις αυξανόμενες ανάγκες της Τραπέζης σε Κεντρικές Υπηρεσίες και Καταστήματα, ανέθετε τη σχεδίαση σε αρχιτέκτονες που, ανάλογα με την εποχή και ενίοτε πριν διαδοθούν ευρέως, παρέδιδαν κτήρια όπου κυριαρχούσε διαδοχικά το σκυρόδεμα, το μάρμαρο ή η βιοκλιματική αξιοποίηση της ατμόσφαιρας.

Ως άνθρωπος της δράσεως και ηγέτης ήταν ρεαλιστής και αποφασιστικός. Οι συνεργάτες του τον ενθυμούνται να κρατά πάντα μια απόσταση και να αμφισβητεί τις προτάσεις τους για να φθάσει στην ουσία του θέματος, συχνά με χιούμορ, απαιτώντας από αυτούς να εξαντλούν τις αρμοδιότητες που τους είχε αναθέσει. Οι εκτενείς ιστορικές γνώσεις του οριοθετούσαν τις περιοχές όπου πίστευε ότι η Τράπεζα μπορούσε να επεκταθεί, εξ ου και η συχνή αναφορά στη Χάρτα του Ρήγα.

Η ανάγνωση βιβλίων συνδύαζε για τον Γιάννη Κωστόπουλο ανεξάντλητη πηγή ποικίλων γνώσεων και πραγματική ξεκούραση. Η Ιστορία όμως τροφοδοτούσε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του και καλλιεργούσε την υπερηφάνεια για τον τόπο του. Ο θαυμασμός του για τα κατορθώματα της αρχαίας, βυζαντινής και σύγχρονης Ελλάδος εξηγούν την στήριξή του μέσω της Τραπέζης για τη δημιουργία της μεγαλύτερης ιδιωτικής συλλογής αρχαίων ελληνικών νομισμάτων στην Ελλάδα, μιας αξιόλογης συλλογής νεοελληνικής τέχνης και πολλών αντιστοίχων εκθέσεων σε μουσεία στην Ελλάδα.

Στο εσωτερικό, κυρίως μέσω του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, συνέβαλε σε ανασκαφές αρχαιολογικών θέσεων, όπως ενδεικτικά η Αρχαία Μεσσήνη που αναδείχθηκε χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Πέτρου Θέμελη ή το Αμύκλαιον στη Σπάρτη όπου ανέσκαπτε ο Άγγελος Δεληβορριάς. Προέβαλε σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες που έχουν διακριθεί στο εξωτερικό, αλλά και ανερχόμενους καλλιτέχνες, θεατρικούς και χορευτικούς συλλόγους. Εκτός συνόρων, το Ίδρυμα στήριξε εκθέσεις για το Βυζάντιο στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και την Royal Academy του Λονδίνου, συνέβαλε στην αναμόρφωση και μετατροπή του Σκευοφυλακίου της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά. Σημαντική θέση στις ενισχύσεις του Ιδρύματος είχαν η ανασύσταση της Εκκλησίας της Αλβανίας από τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο και, βεβαίως, η στήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Κωνσταντινουπόλεως.

Η πολιτιστική προσφορά του Γιάννη Κωστόπουλου συμπληρώνεται με το κοινωνικής διάστασης έργο του, την ίδρυση και διαχρονική στήριξη του Ιδρύματος Ευσταθίας Ι. Κωστοπούλου που έχει ως μοναδικό σκοπό τη λειτουργία παιδικού σταθμού και νηπιαγωγείου στην Καλαμάτα με τον διακριτικό τίτλο «Το Περιβόλι της Γιαγιάς» για παιδιά τα οποία προέρχονται κυρίως από οικογένειες με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες ή/και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Ομοίως, το ενδιαφέρον του για το περιβάλλον εκδηλώθηκε με την θητεία του ως Προέδρου του νομικού προσώπου «Δήμος Αθηναίων – Εθνικός Κήπος» και τη σύσταση της «Εταιρείας Φίλων του Εθνικού Κήπου».

Η σύντομη περιγραφή των χαρακτηριστικών του Γιάννη Κωστόπουλου ολοκληρώθηκε με την αγάπη του για την θάλασσα. Ως δεινός ιστιοπλόος συμμετείχε στο πλήρωμα των σκαφών του, «Ωκύαλος», υπό ελληνική σημαία στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου ¾ τόνου το 1989 και ενός τόνου την επόμενη χρονιά και σε πολλές άλλες εγχώριες διοργανώσεις. Οι αποδράσεις αναψυχής με ιστιοπλοϊκό σκάφος αποτελούσαν πάντα ξεκούραση και συχνά αφορμή για επίσκεψη κάποιας ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας.

Καταλήγοντας ο κ. Μαντζούνης είπε ότι ο Γιάννης Κωστόπουλος που σκιαγράφησε ήταν ένας άνθρωπος εμπνευσμένος, με ήθος και καρδιά, δηλαδή ένας Λεβέντης.

Η αρχιτέκτων – μουσειολόγος κα Ερατώ Κουτσουδάκη αναφέρθηκε με θαυμασμό στον «δημιουργό προϋπουποθέσεων» Γιάννη Κωστόπουλο και παρουσίασε εν τάχει το σκεπτικό και τη δομή της έκθεσης.

Φωτο: κ Ερατώ Κουτσουδάκη

Ο χαρακτήρας του αφιερώματος αυτού αποδίδεται με μεγαλύτερη ευκρίνεια στην αγγλική εκδοχή του τίτλου της εκθέσεως: a man of many facets. A celebration of the life of Yannis Costopoulos, καθώς αποσκοπεί όχι απλώς να μνημονεύσει τον σπουδαίο άνδρα, με αφορμή την επέτειο των τριών ετών από τον θάνατό του το 2021, αλλά να υπενθυμίσει σε όσους τον γνώρισαν και να συστήσει σε όσους δεν είχαν αυτή την ευκαιρία την πολυσχιδή προσωπικότητά του και να προσδώσει ένα στοιχείο εορτής αναδεικνύοντας τα ενδιαφέροντα και τα επιτεύγματά του.

Η έκθεση, της οποίας ο τίτλος αναφέρεται στον πρώτο στίχο της Οδύσσειας, εστιάζει στη συμβολή του Γιάννη Κωστόπουλου και σε τομείς πέραν του ευρέως εγνωσμένου τραπεζικού. Οργανώνεται σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και παρουσιάζεται από τις 28 Φεβρουαρίου μέχρι και 12 Μαΐου 2024, στην αίθουσα Σπυρίδωνος και Ευρυδίκης Κωστοπούλου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1, Αθήνα).

Δομημένη σε πέντε ενότητες, η έκθεση προβάλλει τα ενδιαφέροντα και τις  δραστηριότητες του Γιάννη Κωστόπουλου και διαρθρώνεται ανάλογα.

Στην πρώτη ενότητα, «Προοίμιο», παρουσιάζεται το χρονολόγιο της ζωής και του έργου του σε κάθε πεδίο. Συμπληρώνεται από την προβολή οκτώ μικρών αποσπασμάτων συνεντεύξεων ανθρώπων που τον γνώρισαν.

Η δεύτερη ενότητα, «Τραπεζίτης», συγκεντρώνει τεκμήρια, έργα τέχνης και αρχιτεκτονικές μακέτες κτηρίων της Τράπεζας, που αντιπροσωπεύουν τις επιλογές του και αποδεικνύουν το πρωτοποριακό του κριτήριο σε τομείς που έκτισαν την εικόνα μιας καινοτόμου τράπεζας, με υλικό από το Ιστορικό Αρχείο και τη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank.

Η τρίτη ενότητα, «Πολιτισμός και κοινωνία», παρουσιάζει την υποστήριξη τομέων του πολιτισμού, όπως την ενίσχυση αρχαιολογικών ανασκαφών, την ανάδειξη του βυζαντινού πολιτισμού μέσα από διεθνείς εκθέσεις, την ίδρυση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου (1979), καθώς και την αρωγή προς νέους καλλιτέχνες, μέσα από έργα της συλλογής του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου. Επίσης την έμπρακτη βοήθεια προς την κοινωνία, με παραδείγματα τον βρεφονηπιακό σταθμό στην Καλαμάτα (1994) και τη δημιουργία των Φίλων του Εθνικού Κήπου (2005).

Η τέταρτη ενότητα, «Αγάπη για το αρχαίο νόμισμα», συγκεντρώνει επιλογές νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank, για τα οποία ο Γιάννης Κωστόπουλος έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και ιστορίες που τα συνοδεύουν.

Τέλος, στην ενότητα «Ιστιοπλόος» υπάρχουν τεκμήρια και φωτογραφίες από τους ιστιοπλοϊκούς αγώνες, η αναφορά του στον Όμηρο και στα ταξίδια του Οδυσσέα. Στην ενότητα αυτή ακούγεται διακριτικά ένα μουσικό κομμάτι που γράφτηκε ειδικά από τον συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου για να τονίσει την αγάπη του Γιάννη Κωστόπουλου για τη θάλασσα.

Ο κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση κυκλοφορεί στα ελληνικά και στα αγγλικά με κείμενα των: Πέτρου Θέμελη, Κώστα Κωστή, Πολυξένης Αδάμ-Βελένη, Δήμητρας Τσαγκάρη, Μαρίας Βασιλάκη, Ειρήνης Οράτη, Κατερίνας Κοσκινά, Έκτορα Βερύκιου, Δάφνης Κωστοπούλου.