Οι πρόσφατες περιπτώσεις κακοδιαχείρισης μεγάλων οικογενειακών επιχειρήσεων έχουν αναδείξει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κουλτούρας που διέπει την ελληνική επιχειρηματικότητα: την έλλειψη σοβαρής εταιρικής διακυβέρνησης.
Για χρόνια είχε διαμορφωθεί μια κουλτούρα στις οικογενειακές επιχειρήσεις, από τις μικρότερες έως και σε κολοσσούς, όπου «οι ιδιοκτήτες, έπρατταν σαν μονάρχες» όπως ανέφερε και ο επίτιμος πρόεδρος της Π. Πετρόπουλος ΑΕΒΕ, Κώστας Πετρόπουλος στο 1st Family Business Conference, που πραγματοποιήθηκε στο Divani Caravel.
Κατά την διάρκεια της συζήτησης, σημειώθηκε πως σε πολλές περιπτώσεις, οι διοικούντες των οικογενειακών επιχειρήσεων προχωρούσαν σε όποιες κινήσεις ήθελαν χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν, πραγματοποιούσαν εταιρικές συμφωνίες με αδιαφανείς διαδικασίες και έδειχναν το κακό πρόσωπο της επιχειρηματικότητας, καθώς απουσίαζε οποιαδήποτε έννοια ελέγχου.
Η κρίση που έπληξε την Ελλάδα σήκωσε το χαλί όπου κρύβονταν όλες οι παθογένειες του ελληνικού επιχειρείν, ενώ έκανε πιεστική την ανάγκη για προσέλκυση ξένων επενδυτών και για στροφή των ελληνικών επιχειρήσεων στις αγορές του εξωτερικού, ώστε να διασφαλίσουν την βιωσιμότητά τους.
Οι νέες αυτές συνθήκες διαμόρφωσαν και νέες ανάγκες, όπως η ενίσχυση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης που αποτελούν βασικά σημεία για το βήμα προς το εξωτερικό, με την ανάγκη για εφαρμογή αυστηρών κανόνων να είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Ταυτόχρονα δημιουργείται και το ερώτημα για το ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μπορέσουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις να επιτύχουν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα και να ενδυναμώσουν την θέση τους στην αγορά και την κοινωνία.
Η συμβολή των οικογενειακών επιχειρήσεων στην παγκόσμια οικονομία είναι εξαιρετικά σημαντική και ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις είναι οικογενειακές (Volkswagen, BMW, Samsung, Roche, Cargill, Berkshire Hathaway κ.ά.). Σύμφωνα με το European Family Businesses Federation, στην Ευρώπη υπάρχουν περισσότερες από 14 εκατ. οικογενειακές επιχειρήσεις που προσφέρουν 60 εκατ. θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα και αντιπροσωπεύουν από το 55% μέχρι και το 90% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με έρευνα της EY, τα συνολικά έσοδα των 500 μεγαλύτερων οικογενειακών επιχειρήσεων παγκοσμίως αυξήθηκαν κατά 9,9% τους τελευταίους 24 μήνες, ενώ ο αριθμός των οικογενειακών επιχειρήσεων από κλάδους που εστιάζουν στην τεχνολογία, αυξήθηκε σημαντικά στον Δείκτη Οικογενειακών Επιχειρήσεων της ΕΥ κατά το ίδιο διάστημα (από 28% το 2017, στο 38% εφέτος).
Παρά την τεράστια συμβολή των οικογενειακών επιχειρήσεων και την μεγάλη ανάπτυξη που παρατηρείται διεθνώς, σημειώνεται πως οι οικογενειακές επιχειρήσεις ολοένα και περισσότερο υιοθετούν τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, δίνοντας χώρο για ανεξάρτητα μέλη στα διοικητικά τους συμβούλια. Όμως, τα διοικητικά συμβούλια εξακολουθούν να είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπόθεση των ανδρών της οικογένειας με ελάχιστες γυναίκες στη σύνθεσή τους.
Το πρόβλημα της διαδοχής
Από τα μεγαλύτερα προβλήματα που καταγράφεται στις οικογενειακές επιχειρήσεις είναι το ζήτημα της διαδοχής αλλά και της διαφωνίας μεταξύ των βασικών μετόχων που είναι και ταυτόχρονα μέλη της ίδιας οικογένειας.
Αυτό σημείωσε ο γενικός διευθυντής της Eurobank, επικεφαλής της επιχειρησιακής μονάδας Commercial Banking, Ανδρέας Χασάπης, πιθανότατα αναφερόμενος στην πολύκροτη υπόθεση της Creta Farms, χωρίς να την κατονομάσει, σημειώνοντας πως «υπάρχει αυτή την στιγμή εταιρεία που οι βασικοί της μέτοχοι επικοινωνούν μεταξύ τους με εξώδικα. Αυτή η εταιρεία είναι δεδομένο ότι οδηγείται στην καταστροφή». Παράλληλα συμπλήρωσε πως «καταστρέφονται επιχειρήσεις από προσωπικές ατζέντες». Σε ό,τι αφορά τη διαδοχή, σημείωσε ότι μόλις το 3% - 8% των οικογενειακών επιχειρήσεων καταφέρνει να φτάσει στην τρίτη γενιά.
Από την πλευρά του ο Κώστας Πετρόπουλος σημείωσε πως «χρειάστηκαν τριάντα χρόνια για να εφαρμoστεί το μοντέλο της εταιρικής διακυβέρνησης στην εταιρεία μας», ενώ επισήμανε την ανάγκη για την ύπαρξη διαφάνειας τόσο απέναντι στα στελέχη όσο και στους εργαζόμενους της επιχείρησης.
Χαρακτηριστικά ο κ. Πετρόπουλος δήλωσε πως στην εταιρεία η 1η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως «Ημέρα Γκρίνιας», όπου εκεί οι ιθύνοντες θα πρέπει να εξηγήσουν σε εργαζομένους και στελέχη γιατί προχώρησαν σε ορισμένες κινήσεις, ενώ ακούν τα προβλήματα και τα παράπονα των εργαζομένων.
Όπως ανέφερε: «Μπορεί να μας ζητήσουν ευθύνες για τα έξοδα μας ή γιατί ο φετινός προϋπολογισμός δαπανών είναι υψηλότερος από πέρυσι», και σημείωσε πως «Αυτό που καταφέραμε είναι να μην μπορούμε να δρούμε πλέον αυτοβούλως. Να μην παρεμβαίνουμε στην καθημερινή λειτουργία της εταιρείας, σύμφωνα με την δική μας βούληση και φυσικά δεν μπορούμε να μπούμε σε καμία νέα δραστηριότητα αν δεν ληφθεί πρώτα ομόφωνα, σχετική απόφαση».
Η εταιρεία Π. Πετρόπουλος ιδρύθηκε το 1922 και πλέον από το 2018, δεν υπάρχει κανένας Πετρόπουλος σε διοικητική θέση, καθώς κανένα από τα δυο αδέρφια δεν κατέχει πλέον θέση Προέδρου ή Διευθ. Συμβούλου. Η έλλειψη διαδόχου τους έδωσε το έναυσμα για την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης στην εταιρεία, καθώς γνώριζαν πως έπρεπε να υπάρξει μια σειρά κανόνων που θα καθορίζουν την λειτουργία της εταιρείας πέρα από τα πλαίσια μιας οικογενειακής συνεννόησης στο κυριακάτικο τραπέζι. «Τότε ήταν που σκεφτήκαμε ότι θα έπρεπε να προετοιμάσουμε το θέμα της διαδοχής στην εταιρεία. Χρειάστηκαν ωστόσο 30 χρόνια μέχρι να το καταφέρουμε», τόνισε ο Κ. Πετρόπουλος.
Η επιτυχία της εταιρείας στην μετάβαση της στην επόμενη μέρα αναδεικνύεται στο επιμύθιο των δηλώσεων του κ. Πετρόπουλου. «Πολλές φορές μας λένε ότι οι εργαζόμενοι σας, συμπεριφέρονται σαν να είναι δικιά τους η εταιρεία. Και αυτό είναι η μεγαλύτερη επιτυχία μας».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
