Μπορεί να προκαλεί αρκετή αναστάτωση, να έχει εκνευρίσει κράτη – μέλη του και να εμποδίζει την επέκτασή του, αλλά η Τουρκία θα παραμείνει μέλος του NATO, όπως εκτιμά ο Economist.
Όπως αναφέρει, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδωσε νέα πνοή και μια νέα αίσθηση σκοπού, επείγοντος και ενότητας στο ΝΑΤΟ. Όμως κάποιος ξέχασε να το πει στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τον περασμένο μήνα ο Τούρκος πρόεδρος μπλόκαρε τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, προειδοποίησε για νέα επίθεση εναντίον των, υποστηριζόμενων από τους Αμερικανούς, Κούρδων μαχητών στη Συρία και υποδαύλισε τις εντάσεις με την Ελλάδα, επίσης μέλος της συμμαχίας. Λίγοι ειδήμονες, στη Δύση αλλά και στην Τουρκία, συζητούν και πάλι αν το NATO και η Τουρκία θα πρέπει να χωρίσουν τους δρόμους τους. Αυτή τη φορά, δεν είναι οι μόνοι. «Η έξοδος από το NATO θα πρέπει να τεθεί στην ημερήσια διάταξη ως εναλλακτική λύση», δήλωσε πρόσφατα ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος στον συνασπισμό του κ. Ερντογάν και προσέθεσε: «Δεν υπήρξαμε χάρη στο ΝΑΤΟ και δεν θα χαθούμε χωρίς το ΝΑΤΟ».
Η απογοήτευση αυξάνεται επίσης στις δυτικές πρωτεύουσες και στο Κίεβο για την προθυμία της Τουρκίας να διευκολύνει τη Ρωσία. Πολλοί ήλπιζαν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα ανάγκαζε τον κ. Ερντογάν να επανεξετάσει το ειδύλλιό του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Αντ' αυτού επικράτησε ο οπορτουνισμός. Η Τουρκία έχει πουλήσει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία και έχει κλείσει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα για ρωσικά πολεμικά πλοία, αλλά αντιτίθεται στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και φλερτάρει ανοιχτά το ρωσικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με δημοσίευμα των τουρκικών μέσων ενημέρωσης, δεκάδες ρωσικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Gazprom, σχεδιάζουν να μεταφέρουν τα ευρωπαϊκά τους κεντρικά γραφεία στην Τουρκία.
Εκτός από μερικές λέξεις καταδίκης κατά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Τουρκία έχει διατηρήσει τις καλές σχέσεις με τη Ρωσία καθ' όλη τη διάρκειά του. Όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, επισκέφθηκε την Άγκυρα αυτόν τον μήνα, ο Τούρκος ομόλογός του πρότεινε ευγενικά ότι η Δύση θα έπρεπε να χαλαρώσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εάν η Ρωσία χαλάρωνε τον αποκλεισμό των ουκρανικών λιμανιών. Όταν ο κ. Λαβρόφ επανέλαβε τον ισχυρισμό του ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία για να την απελευθερώσει από τους νεοναζί, ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών δεν αντέδρασε καν.
Η κίνηση του κ. Ερντογάν να μπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ έπληξε περαιτέρω το κύρος της Τουρκίας στη συμμαχία. Ο ισχυρός άνδρας έχει σηματοδοτήσει ότι θέλει οι σκανδιναβικές χώρες να εκδώσουν αρκετά μέλη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και να άρουν το έστω και μερικό εμπάργκο όπλων εναντίον της χώρας του. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί αυτή τη στάση ώστε να κερδίζει από την Αμερική με αντάλλαγμα την απόσυρση του βέτο του ή από τη Ρωσία για να κάνει το αντίθετο. Ο κ. Ερντογάν ακούγεται κατά καιρούς εχθρικός προς τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι είναι θέμα αρχής. Σε μια πρόσφατη δήλωσή του στον Economist, έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία ότι πρόσθεσαν ένα «περιττό θέμα» στην ατζέντα του ΝΑΤΟ ζητώντας να ενταχθούν στη συμμαχία.
Ο κ. Ερντογάν μπορεί να σκέφτηκε ότι χρειαζόταν μια-δυο ξένες κρίσεις για να αποσπάσει την προσοχή των Τούρκων ψηφοφόρων από την ταχέως επιδεινούμενη κατάστασή τους, καθώς ο καλπάζων πληθωρισμός, που μετράται επίσημα σε ποσοστό άνω του 70%, καταβροχθίζει τις αποταμιεύσεις και τους μισθούς τους. Στα τέλη Μαΐου προειδοποίησε για μια νέα στρατιωτική επίθεση κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία.
Αναγκάστηκε να αναβάλει αυτά τα σχέδια, πιθανώς λόγω της αντίθεσης της Ρωσίας ή της Αμερικής ή και των δύο, και έκτοτε έχει ξεσπάσει εναντίον της Ελλάδας, απαιτώντας να αποστρατικοποιήσει τα ελληνικά νησιά που βρίσκονται κοντά στις δυτικές ακτές της Τουρκίας. Έχει επίσης υποστηρίξει ότι οι αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα αποτελούν απειλή για την Τουρκία (η οποία φιλοξενεί η ίδια αμερικανικές δυνάμεις).
Μπορεί να πρόκειται για «κενές» προκλήσεις, αλλά η παρεμπόδιση της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ενώ μαίνεται ο πόλεμος στην Ευρώπη, είναι βέβαιο ότι θα έχει συνέπειες, ακόμη και αν ο κ. Ερντογάν υποχωρήσει. Η Σουηδία ήταν μία από τις λίγες χώρες που κρατούσαν ζωντανές τις ελπίδες της Τουρκίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η υποστήριξη έχει πλέον χαθεί.
Αυτό μπορεί να φαίνεται ως ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσει ο κ. Ερντογάν, αν η διαμάχη πυροδοτήσει την εθνικιστική του βάση, καθώς οι περισσότεροι Τούρκοι πολιτικοί αλλά και αρκετοί πολίτες της χώρας βλέπουν το ΡΚΚ καθαρά ως απειλή για την ασφάλεια και έχουν επικρίνει εδώ και καιρό τη Δύση ότι δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες τους για αυτό το ζήτημα. Έχουν ενοχληθεί ιδιαίτερα με την απόφαση της Αμερικής να συνεργαστεί με τη συριακή πτέρυγα της ομάδας για να καταλύσει το χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους.
Οι Δυτικοί, εν τω μεταξύ, τείνουν να πιστεύουν ότι η Τουρκία φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εμφάνιση του ΡΚΚ, καθώς αρνείται να παραχωρήσει στους Κούρδους της χώρας τα δικαιώματα που ζητούν. Έχουν επίσης καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο κ. Ερντογάν δεν μπορεί να εμπιστευτεί κανείς να αποφασίσει ποιος είναι ή δεν είναι τρομοκράτης. Τοποθετώντας αυτήν την ετικέτα σε χιλιάδες ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων γραφειοκρατών, ακαδημαϊκών, ειρηνικών διαδηλωτών και Κούρδων πολιτικών, και συχνά ρίχνοντάς τους στις ίδιες φυλακές με τους ένοπλους μαχητές, ο κ. Ερντογάν έχει «ρίξει» την αξία αυτής της λέξης σε τόσο χαμηλά επίπεδα πόσο αυτά στα οποία έχει υποχωρήσει η τουρκική λίρα.
Η Τουρκία και η Δύση δεν θα τα βρουν ποτέ σε αυτό το θέμα, και τα καμώματα του κ. Ερντογάν, καθώς και η συνήθειά του να υπονοεί ότι η Δύση και όχι η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα του, θα κάνουν τα πράγματα μόνο χειρότερα. Ήδη, το 65% των Τούρκων δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, αν και το 60% υποστηρίζει τη συμμετοχή στη συμμαχία.
Μία σχέση που θα αντέξει
Τίποτα από όλα αυτά δεν σημαίνει καταστροφή για τη σχέση μεταξύ της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ. Οι δυτικές χώρες θα προσπαθήσουν να παρακάμψουν το βέτο της Τουρκίας παρέχοντας εγγυήσεις ασφαλείας στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Αυτό μπορεί να αφήσει την Τουρκία στο περιθώριο εντός της συμμαχίας. Αλλά η αποχώρησή της, ή η εκδίωξή της από το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να αποτελεί φαντασίωση.
Η Τουρκία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του πολέμου στη Συρία και κοντά σε άλλες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ελέγχει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε όλους τους πρόσφατους πολέμους της Ρωσίας, και χρησιμεύει ως διάδρομος για το εμπόριο μεταξύ της Κεντρικής Ασίας και της Ευρώπης, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, σημειώνει ο Ben Hodges, πρώην διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη. «Δεν θέλω καν να σκέφτομαι το ΝΑΤΟ χωρίς την Τουρκία», ξεκαθαρίζει.
Ειδικά μετά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Τουρκία δεν έχει επίσης κανένα συμφέρον να εγκαταλείψει τη δύναμη αποτροπής που προσφέρει η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. «Δεν πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί ποτέ», εκτιμά ο Tacan Ildem, πρώην μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, καθώς δεν υπάρξει αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Η Τουρκία θα παραμείνει πιθανότατα πονοκέφαλος για τη συμμαχία, ακόμη και όταν ο κ. Ερντογάν βγει από το προσκήνιο. Αλλά είναι ένας πονοκέφαλος με τον οποίο το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ζήσει.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
