Η Ολλανδία διαθέτει ίσως το καλύτερο συνταξιοδοτικό σύστημα στον κόσμο, με τα μεγαλύτερα αποθεματικά για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στους συνταξιούχους. Όμως, πλέον βρίσκεται αντιμέτωπο με την πιθανότητα να υπάρξουν περικοπές στις συντάξεις από το 2020.
Κάτι που παλαιότερα θα φάνταζε αδιανόητο, ίσως γίνει πλέον πραγματικότητα, καθώς η παρατεταμένη περίοδος ιστορικά χαμηλών επιτοκίων έχει προσθέσει τεράστια πίεση στα ασφαλιστικά ταμεία της Ολλανδίας, αναγκάζοντας τα να προειδοποιήσουν τους συνταξιούχους πως τα εισόδηματά τους μπορεί να περικοπούν. Το σύστημα της Ολλανδίας είναι αρκετά γενναιόδωρο στους συνταξιούχους, που βγαίνουν στη σύνταξη με αποδοχές ίσες με το 80% του τελευταίου μισθού τους. Η Ολλανδία κατατάσσεται πρώτη στις συντάξεις παγκοσμίως, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της επενδυτικής συμβουλευτικής εταιρείας Mercer.
Η ολλανδική κυβέρνηση εργάζεται εντατικά για βρεθεί λύση στο πρόβλημα, όμως οι αλλαγές δείχνουν να είναι αναπόφευκτες, καθώς τα χαμηλά επιτόκια δείχνουν πως θα συνεχιστούν, σύμφωνα με τις τελευταίες σχετικές ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Έτσι, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για μείωση συντάξεων ή για αύξηση των εισφορών των εργαζόμενων, σοκάροντας μια χώρα, η οποία στηρίζεται σε ένα σύστημα γνωστό για την αυστηρή οικονομική του διαχείριση και την αξιοπιστία του.
«Είναι μια αξιοσημείωτη κατάσταση» δήλωσε ο Σακτί Ραμπαράν Μίσρε, πρόεδρος της ένωσης Ολλανδών συνταξιούχων, που εκπροσωπεί συνταξιούχους από 200 συνταξιοδοτικά ταμεία. Για την Ολλανδία, αυτή η κατάσταση είναι «αχαρτογράφητα νερά», λέει ο ίδιος, σημειώνοντας ότι τέτοιες ενέργειες δεν είχαν χρειαστεί στο παρελθόν.
Η πολιτική μηδενικών επιτοκίων
Οι κεντρικοί τραπεζίτες προχώρησαν σε ένα πρωτοφανές πείραμα μετά την οικονομική κρίση του 2008. Πίεσαν τα επιτόκια σε πολύ μεγάλο βαθμό, ώστε να υποχωρήσουν σε μηδενικά επίπεδα, με στόχο να επιταχυνθεί η οικονομική ανάκαμψη. Επίσης, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές ομολόγων, με στόχο την πτώση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων.
Τα παράπλευρα αποτελέσματα αυτής της τακτικής γίνονται πλέον ολοφάνερα. Για τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τα χαμηλά επιτόκια δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε χειρότερη εποχή. Τα ταμεία βασίζονται στα ομόλογα για να εξασφαλίζουν σταθερή ροή εσόδων, αλλά με τις αποδόσεις των ομολόγων υψηλής αξιολόγησης, όπως της Γερμανίας και της Ολλανδίας, να παραμένουν αρνητικές, τα ταμεία είναι υποχρεωμένα να αναζητήσουν αλλού αποδόσεις.
Στην Ολλανδία, οι αυστηροί λογιστικοί κανόνες υποχρεώνουν τα ταμεία να εγγράφουν στον παρόντα χρόνο μελλοντικές ζημιές από τις επενδυτικές τους τοποθετήσεις και αυτό δημιουργεί άμεση πίεση για μείωση των παροχών στους συνταξιούχους.
Οι αποδόσεις των επενδύσεων έχουν συνεχή καθοδική πορεία, ακριβώς την ώρα που κορυφώνεται το δημογραφικό πρόβλημα. Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και οι πληθυσμοί γερνάνε, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν λιγότεροι νέοι εργαζόμενοι για να εισφέρουν στο σύστημα, την ώρα που αυξάνονται οι συνταξιούχοι.
Μια μελέτη του Group of 30 υπολογίζει πως οι κορυφαίες οικονομίες του κόσμου θα αντιμετωπίσουν αναλογιστικό έλλειμμα στα ασφαλιστικά τους συστήματα που θα φτάσει τα 15,8 τρισ δολ. το 2050, καθιστώντας πιο δύσκολο να προσφέρουν οικονομική ασφάλεια στους πολίτες που βγαίνουν στη σύνταξη, ακόμα και αν υπολογιστούν οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις για οικονομική ανάπτυξη, μισθούς και αποδόσεις από τις επενδύσεις.
«Όπως όλα δείχνουν, θα πρέπει να μειώσουμε τις συντάξεις του χρόνου και δεν δείχνει ευοίωνο το μέλλον τα επόμενα χρόνια επίσης», δήλωσε τον περασμένο μήνα ο Κόριεν Βόρτμαν Κουλ, πρόεδρος του ABP που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά ταμεία της Ολλανδίας.
Το ολλανδικό συνταξιοδοτικό σύστημα έχει δυο πυλώνες. Την κρατική σύνταξη που δίνεται σε όλους και τις ιδιωτικές συντάξεις που πληρώνουν μαζί οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι, με το επίπεδο των παροχών να αποτελεί σημείο διαπραγμάτευσης με τα εργατικά συνδικάτα.
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν πρόσβαση και στα δύο, με τα δημόσια αλλά και ιδιωτικά κεφάλαια να είναι ασφαλισμένα και οι εργαζόμενοι είναι σίγουροι πως θα είναι καλυμμένοι για την διάρκεια της συνταξιοδότησης τους. Το ενεργητικό των συνταξιοδοτικών ταμείων στην Ολλανδία φτάνει τα 1,5 τρισ. ευρώ.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οποιαδήποτε περικοπή θα ήταν ανησυχητική. Η Ολλανδική κυβέρνηση έχει προβλέψει οτι περισσότεροι από τους μισούς συνταξιούχους της χώρας θα αντιμετωπίσουν μικρές απώλειες στις συντάξεις τους το 2020. «Επειδή έχουμε τόσα πολλά χρήματα, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για να τα κρατήσουμε ασφαλή», δηλώνει o Τουρ Ελζίνγκα, που χειρίζεται τα συνταξιοδοτικά θέματα για το μεγαλύτερο εργατικό συνδικάτο της χώρας, το FNV, ενώ τόνισε πως τα μέλη των συνδικάτων βρίσκονται επί ποδός πολέμου σε περίπτωση που δεν βρεθεί λύση στο πρόβλημα.
Από την πλευρά της, η ολλανδική κυβέρνηση, μέσω του υπουργού Κοινωνικών Υποθέσεων και Εργασίας, Βούτερ Κούλμις, ανακοίνωσε πως θα χαλαρώσει κάποιους από τους κανόνες, που θα υποχρέωναν πολλά ταμεία να αποφασίσουν περικοπές. Η ασυνήθιστη πρόταση, που την υποδέχθηκαν με θετική διάθεση τόσο τα εργατικά σωματεία όσο και τα συνταξιοδοτικά ταμεία, θα συζητηθεί στην ολλανδική Βουλή, με τους εργαζομένους να το θεωρούν ως «ένα πολύ καλό βήμα».
Μια ευρύτερη κρίση
Η Ολλανδία έχει επικεντρωθεί σε τρόπους για να αντιμετωπίσει τις δημογραφικές αλλαγές. Η κυβέρνηση επεξεργάστηκε ένα σχέδιο που θα αναμορφώσει το συνταξιοδοτικό σύστημα και αναμένεται να οριστικοποιηθεί το 2020. Σύμφωνα με το πλάνο, η χώρα θα αυξήσει το συνταξιοδοτικό όριο στα 67 έτη το 2024. Μετά από αυτό, για κάθε χρόνο που θα αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής για την χώρα, οι κάτοικοι θα πρέπει να εργάζονται για 8 μήνες ακόμα ώστε να μπορέσουν να βγουν στη σύνταξη.
«Είναι κάτι το οποίο δεν έχουμε αντιμετωπίσει ξανά σε τέτοιο βαθμό» σημειώνει ο Μάρσελ Κλοκ, βασικός οικονομικός αναλυτής της ολλανδικής τράπεζας ING και πρόσθεσε πως μια συνεχιζόμενη έλλειψη στα συνταξιοδοτικά συστήματα θα μπορούσε να έχει έναν ακόμη μεγαλύτερο οικονομικό αντίκτυπο, αν υποχρεώσει τους καταναλωτές να συγκρατήσουν τα έξοδα τους.
Ο ειδικός συντάξεων της Mercer, Μαρκ Χίμσκερκ, σημείωσε πως η κρίση αυτή ξεπερνάει τα ολλανδικά σύνορα, τονίζοντας πως η Δανία είναι ακόμα μια χώρα που είναι εκτεθειμένη σε αυτό τον κίνδυνο. Κατά τρόπο ειρωνικό, όσο πιο αυστηρό και αξιόπιστο είναι ένα συνταξιοδοτικό σύστημα, τόσο μεγαλύτερη πίεση δέχεται. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει, «όσο περισσότερες εγγυήσεις έχεις για τις συντάξεις σου, τόσο χειρότερο είναι το πρόβλημα».
Για τις κεντρικές τράπεζες, τα ζητήματα των συντάξεων εντείνουν τις συζητήσεις για τις ανορθόδοξες πολιτικές που είχαν ακολουθηθεί την τελευταία δεκαετία με τον μηδενισμό των επιτοκίων. Η Κριστίν Λαγκάρντ έχει δηλώσει πως τα αρνητικά επιτόκια είναι ένα ανησυχητικό ζήτημα και έχει δεσμευτεί να επανεξετάσει το θέμα κατά την διάρκεια της θητείας της στην προεδρία της ΕΚΤ.
Από την πλευρά τους, τα ολλανδικά συνταξιοδοτικά ταμεία βλέπουν να μην πηγαίνουν πουθενά τα αρνητικά επιτόκια και περιμένουν τις κινήσεις της κυβέρνησης. Όπως σημείωσε και ο πρόεδρος του ABP. Βόουρτμαν - Κοολ στους συνταξιούχους τον περασμένο μήνα: «Τα χαμηλά επιτόκια παραμένουν και είναι μια πραγματικότητα που θα πρέπει προφανώς να συνυπολογίσουμε».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
