Έρχεται ο παγκόσμιος φόρος 15%, πώς θα πληρώνουν οι πολυεθνικές

Με μια ιστορική συμφωνία, οι υπουργοί Οικονομικών των 7 πλουσιότερων βιομηχανικών χωρών άνοιξαν το δρόμο για πιο δίκαιη φορολόγηση των πολυεθνικών, ιδιαίτερα του τεχνολογικού τομέα, καθώς και για την καθιέρωση παγκόσμιου ελάχιστου φόρου 15% για τα εταιρικά κέρδη. Κολοσσοί όπως η Google και η Facebook θα σταματήσουν, όταν εφαρμοστεί η συμφωνία, να αποφεύγουν την φορολογία, μεταφέροντας τα κέρδη τους σε χώρες με χαμηλούς συντελεστές, ενώ αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος των φορολογικών παραδείσων.

Τον δρόμο για τη συμφωνία του Λονδίνου, ανάμεσα στους υπουργούς Οικονομικών και τους κεντρικούς τραπεζίτες του G7 άνοιξε με τη στάση της η νέα αμερικανική διοίκηση του Τζο Μπάιντεν, που αναθεώρησε σε αυτό το θέμα τις θέσεις που εξέφραζε η Ουάσιγκτον την εποχή του Τραμπ, φέρνοντας τις ΗΠΑ κοντά σε εμπορικό πόλεμο με την Ευρώπη, με την επίμονη άρνησή της να φορολογηθούν οι αμερικανικοί κολοσσοί της τεχνολογίας. Η υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γιέλεν, τόνισε μάλιστα ότι η τελική συμφωνία που θα επιτευχθεί θα περιλάβει αμερικανικούς ομίλους όπως η Amazon και η Facebook.

Με το χθεσινό τους ανακοινωθέν, οι Επτά δηλώνουν την υποστήριξή τους στην προσπάθεια που γίνεται στο πλαίσιο του G20 και του ΟΟΣΑ για να αντιμετωπιστούν οι φορολογικές προκλήσεις που δημιουργούν η παγκοσμιοποίηση και η ψηφιοποίηση της οικονομίας και για να υιοθετηθεί ένας ελάχιστος, παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής.

Ειδικότερα,

1. Σε ό,τι αφορά την φορολόγηση των πολυεθνικών και ιδιαίτερα του τεχνολογικού τομέα, συμφωνήθηκε μια δίκαιη κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης ανάμεσα στα κράτη. Οι χώρες, στις οποίες έχουν δραστηριότητα, αλλά και την φορολογική τους έδρα, οι πολυεθνικές εταιρείες θα έχουν το δικαίωμα να φορολογούν τουλάχιστον το 20% των κερδών πάνω από ένα περιθώριο κέρδους 10%. Δηλαδή, μια πολυεθνική με παγκόσμιο τζίρο 100 δισ. ευρώ και έδρα σε τρίτη χώρα, αν υποτεθεί ότι έχει τζίρο 1 δισ. ευρώ από τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα και κέρδη 200 εκατ. ευρώ, θα πρέπει να αποδίδει φόρο στην Ελλάδα τουλάχιστον για το 20% των 100 εκατ. ευρώ. Με τον τρόπο αυτό, επιδιώκεται να αντιμετωπισθεί ένα βασικό πρόβλημα με τις εταιρείες που έχουν έσοδα από δραστηριότητες σε πολλές χώρες, αλλά τα κέρδη δεν φορολογούνται στις χώρες από τις οποίες αντλούν τα έσοδα. Πάντως, η συμφωνία του G7 προβλέπει την κατάργηση των ειδικών φόρων σε ψηφιακές υπηρεσίες, που έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος στην Ευρώπη, γι' αυτό και εκφράσθηκαν θετικά χθες για τη συμφωνία εκπρόσωποι της Amazon και της Facebook.
2. Οι υπουργοί Οικονομικών του G7 δηλώνουν επίσης ότι δεσμεύονται για την καθιέρωση ενός παγκόσμιου φόρου για τα εταιρικά κέρδη με συντελεστή τουλάχιστον 15%. Με τον τρόπο αυτό, θα δοθεί τέλος στο οικονομικό μοντέλο του «φορολογικού παραδείσου».

Επόμενο βήμα για την ευρύτερη καθιέρωση της διπλής φορολογικής συμφωνίας θα γίνει τον Ιούλιο, στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών του G20, όπου οι Επτά δεσμεύονται να υποστηρίξουν όσα συμφωνήθηκαν χθες.

Καταλύτης η πανδημία

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία και η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης της οικονομίας, σε συνδυασμό με την πολιτική αλλαγή στις ΗΠΑ ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στη δραστική επιτάχυνση των συζητήσεων για ένα νέο, παγκόσμιο φορολογικό καθεστώς. Στη διάρκεια της νέας οικονομικής κρίσης, οι κυβερνήσεις πρόσφεραν τεράστια ποσά για τη στήριξη των οικονομιών και υποχρεώθηκαν να αναζητήσουν νέα φορολογικά έσοδα.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι πολυεθνικές και οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν θα μπορούσαν να μην γίνουν πρώτος στόχος των κυβερνήσεων, καθώς μόνο μια διεθνής συμφωνία θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα της φοροαποφυγής τους. Έρευνα ακαδημαϊκών και του IRS (αμερικανική εφορία) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι φορολογικοί έλεγχοι είναι αναποτελεσματικοί μπροστά στις τεχνικές που εφαρμόζουν οι πολυεθνικές, ιδιαίτερα της τεχνολογίας, για να αποφεύγουν την φορολόγηση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η θυγατρική της Microsoft στην Ιρλανδία, Microsoft Round Island One, που έχει την φορολογική έδρα της στις Βερμούδες, γνωστό φορολογικό παράδεισο. Η ιρλανδική εταιρεία δεν χρειάσθηκε να πληρώσει ούτε ευρώ σε φόρους, παρά το γεγονός ότι τα κέρδη της έφθασαν τα 314,7 δισ. ευρώ και έστειλε στις Βερμούδες 45 δισ. ευρώ με δύο διανομές μερισμάτων. Η Google επίσης έχει καταφέρει να γλιτώσει δεκάδες δισ. δολάρια μέσω της Ιρλανδίας, που αποτελεί την έδρα των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων των περισσότερων τεχνολογικών εταιρειών από τις ΗΠΑ.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εξαγγείλει ότι στόχος της είναι να ενισχύσει τα φορολογικά έσοδα των ΗΠΑ κατά 700 δισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία, ενώ θα αυξηθεί και ο προϋπολογισμός για τις ελεγκτικές αρχές κατά 80 δισ. δολάρια στο ίδιο διάστημα.

Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ είχε δηλώσει νωρίτερα φέτος πως έχει έρθει ο καιρός για να υπάρξει μια συζήτηση εις βάθος για τον εταιρικό φόρο και δεσμεύτηκε να συνεργαστεί με άλλες χώρες, ώστε να δοθεί τέλος στον φορολογικό ανταγωνισμό και τη διάβρωση της φορολογικής βάσης. Όπως ανέφερε «η παγκόσμια οικονομία θριαμβεύει όταν βασίζεται σε ίσους κανόνες για την φορολογία των πολυεθνικών ομίλων και δίνει ώθηση στην καινοτομία, την ανάπτυξη και την ευημερία».

Το τέλος των φορολογικών παραδείσων

Μεγάλοι χαμένοι από τη συμφωνία για παγκόσμιο φορολογικό συντελεστή 15% θα είναι οι φορολογικοί παράδεισοι. Σύμφωνα με έρευνα σε ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Ολλανδία και στη Βρετανία, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο από το think tank «More in Common», η πλειοψηφία των πολιτών στις χώρες αυτές σε ποσοστό 87% - 95% στηρίζουν την απόφαση των κυβερνήσεων να «γκρεμίσουν» τους φορολογικούς παράδεισους.

Οι αλλαγές θα πλήξουν κυρίως το εισόδημα χωρών της Καραϊβικής, που προσφέρουν σε πολυεθνικές μηδενικούς φορολογικούς συντελεστές, ενώ έχουν στήσει ένα σύστημα υποστήριξης των δραστηριοτήτων, από το οποίο κερδίζουν έμμεσα έσοδα μέσα από συναλλαγές και παροχή υπηρεσιών, τα οποία αποτελούν περίπου το 60% των φορολογικών τους εσόδων.

Αλλά δεν είναι μόνο οι χώρες της Καραϊβικής που θα πληγούν από την επιβολή του παγκόσμιου εταιρικού φόρου. Χώρες όπως η Ιρλανδία και η Κύπρος που έχουν προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις με την χαμηλή φορολογία τους που φτάνει το 12,5%, ή το Λουξεμβούργο που λειτουργεί σαν ένα offshore hub στη καρδιά της Ευρώπης, δεν θα βρίσκονται στους κερδισμένους της επόμενης ημέρας. Στην ίδια κατηγορία μπαίνουν επίσης η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ που για χρόνια είχαν ένα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς.

Η Ιρλανδία έχει εκφράσει την αντίθεση της με την πρόταση για επιβολή παγκόσμιου εταιρικού φόρου. Ο υπουργός Οικονομικών της χώρας Πασκάλ Ντόναχιου είχε σημειώσει πως οι μικρότερες χώρες θα πρέπει να επιτρέπεται να χρησιμοποιούν ένα πιο χαλαρό φορολογικό καθεστώς, ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουν οι μεγαλύτερες χώρες.

Εκτός από την Ιρλανδία ενστάσεις έχει και η Ουγγαρία, καθώς ο εταιρικός της φόρος είναι στο 9%. Επίσης, Σιγκαπούρη και Ελβετία τονίζουν πως είναι πολύ υψηλό το 15% για τον εταιρικό φόρο, με την ασιατική χώρα να βάζει τον πήχη στο 10%. Την ίδια στιγμή Μάλτα και Κύπρος που έχουν χαμηλή φορολογία δεν έχουν εκφράσει θέση σχετικά με τις επικείμενες αλλαγές.

Αντιθέτως η Ολλανδία, χώρα η οποία επίσης διαθέτει ένα ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, έπειτα από σκληρή κριτική που έχει δεχθεί για το επίπεδο διαφάνειας, δηλώνει πρόθυμη να υποστηρίξει όποιο πλαίσιο οδηγεί προς την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με τον υπουργό Οικονομικών της χώρας Χανς Βίλμπρερ να τονίζει πως «στόχος μου είναι να μην αναφέρεται η χώρα στη λίστα με τους φορολογικούς παράδεισους».