Αγωνιώδη προσπάθεια να αποφύγει ένα δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, καθώς η προηγούμενη εμπλοκή του σε διάσωση της Τουρκίας είχε οδηγήσει στην κατάρρευση του πολιτικού συστήματος, καταβάλλει η Άγκυρα και στρέφεται στις ΗΠΑ, ζητώντας να ανοίξει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μια γραμμή swap δολαρίων με την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, ώστε να βρει πρόσβαση σε δολάρια και να αποτρέψει μια συναλλαγματική κρίση.
Η κυβέρνηση του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει περιέλθει σε δεινή θέση με την κρίση που δημιουργεί η πανδημία του κορονοϊού και υπήρχαν τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύματα σε διεθνή πρακτορεία, σύμφωνα με τα οποία δεν πρέπει πλέον να αποκλείεται η προσφυγή στο ΔΝΤ για ένα δάνειο διάσωσης. Μάλιστα, όταν η γενική διευθύντρια του Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δήλωσε στο Bloomberg ότι το ΔΝΤ έχει καλή συνεργασία με την Άγκυρα, πρόσκαιρα ενισχύθηκε η τουρκική λίρα, που βρίσκεται σε συνεχή πίεση το τελευταίο διάστημα. Από τις 10 Φεβρουαρίου, όταν έσπασε το όριο των 6 λιρών/δολ. πολύ γρήγορα έχει φθάσει στις 6,70 λίρες, έχοντας υποχωρήσει κατά 11%, παρά το γεγονός ότι τουρκικές κρατικές τράπεζες και η κεντρική τράπεζα ξοδεύουν συνεχώς τεράστια ποσά από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα για τη στήριξή της.
Η μεγάλη «βουτιά» της λίρας
Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το Reuters, η Άγκυρα κάνει τους τελευταίους ελιγμούς αποφυγής μιας διάσωσης από το ΔΝΤ και έχει απευθυνθεί, ως μέλος του G20, σε άλλες ισχυρές χώρες της Ομάδας των 20 για να ζητήσει διμερή δάνεια. Η σημαντικότερη από αυτές τις κινήσεις, κατά το πρακτορείο, ήταν το αίτημα που υποβλήθηκε στην αμερικανική κυβέρνηση και την Fed για το άνοιγμα μιας γραμμής swap δολαρίων, όπως αυτές που έχει ανοίξει η Fed με πολλές κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο (όπως της Βραζιλίας και του Μεξικού), σε μια προσπάθεια να σταματήσει την κρίση ρευστότητας σε δολάρια που έχει προκληθεί διεθνώς λόγω της πανδημίας. «Υπήρξαν επαφές κορυφαίου επιπέδου γι' αυτό το θέμα», ανέφερε στο Reuters πηγή από την Τουρκία.
Όμως, όπως σημειώνει το πρακτορείο, υπάρχουν ενδοιασμοί στις ΗΠΑ για την παροχή swaps στην Τουρκία. Ένα βασικό πρόβλημα είναι ότι αμφισβητείται η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, λόγω των απροκάλυπτων παρεμβάσεων του Ερντογάν στις λειτουργίες της. Το ζήτημα έχει και την πολιτική του διάσταση, αφού είναι γνωστό ότι η Τουρκία έχει λάβει αποφάσεις που την απομακρύνουν από τις ΗΠΑ και την Ατλαντική Συμμαχία, ενώ σε πολλά θέματα η Άγκυρα κινείται ανταγωνιστικά στα αμερικανικά συμφέροντα.
Ο χρόνος για την κυβέρνηση του Ερντογάν εξαντλείται γρήγορα, τόσο γρήγορα όσο στερεύει η δεξαμενή των συναλλαγματικών διαθεσίμων της χώρας. Αν δεν υπάρξει μια θετική απάντηση από τους Αμερικανούς, η μόνη λύση πλέον θα είναι η προσφυγή στο ΔΝΤ, όπως εκτιμούν αναλυτές.
Η πανδημία και τα λάθη του Ερντογάν
Τα οικονομικά της Άγκυρας ήταν αδύναμα πριν την πανδημία, αλλά ο συνδυασμός εξωτερικού χρέους, κρίσης δημόσιας υγείας και ενός προέδρου που επιλέγει να προστατεύσει τη φήμη του και όχι τον ίδιο το λαό της χώρας του θα μπορούσε να σημάνει καταστροφή, επισημαίνουν σε άρθρο τους στο Foreign Policy, ο Άικαν Έντεμιρ, διευθυντής του προγράμματος της Τουρκίας στο Ίδρυμα Για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας και πρώην βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος της Τουρκίας και ο Τζον Λέχνερ, μεταπτυχιακός φοιτητής στη Σχολή Ξένων Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Georgetown.
Η πανδημία COVID-19 έχει πιάσει απροετοίμαστες κυβερνήσεις και ιδιωτικό τομέα σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά ο Τούρκος πρόεδρος, μέσα από χρόνια πολιτικής και οικονομικής κακοδιαχείρισης, έχει φέρει τη χώρα στην αναμφισβήτητα πιο ευάλωτη θέση όλων των μεγάλων αναδυόμενων αγορών σημειώνουν οι αρθρογράφοι. Εάν ο Ερντογάν επιμείνει στα λάθη του παρελθόντος, θα φέρει περαιτέρω οικονομική καταστροφή στην Τουρκία, με οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες που θα διαρκέσουν πολύ πέρα από το τέλος της πανδημίας.
Στις 7 Απριλίου, όταν γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο, η Τουρκία είχε περισσότερα από 34.000 κρούσματα κορονοϊού, με μία από τις χειρότερες αναφερόμενες τροχιές στον κόσμο από την άποψη της διασποράς όσον αφορά τις λοιμώξεις και με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα να διπλασιάζονται κάθε έξι ημέρες. Ωστόσο, υπάρχει ανησυχία ότι ακόμη και αυτός ο ανησυχητικός αριθμός είναι μικρότερος της πραγματικότητας.
Όταν η Άγκυρα ανέφερε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της στις 11 Μαρτίου, αποτελώντας την τελευταία μεγάλη οικονομία που το έκανε, ο Έργκιν Κοκιλντιρίμ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ έγραψε ένα άρθρο - προειδοποίηση με τίτλο «Η συγκάλυψη του κορονοϊού της Τουρκίας είναι μια καταστροφή που περιμένει να συμβεί». Στις 28 Μαρτίου, ο οικονομικός αναλυτής Ίναν Ντόγκαν, το μοντέλο του οποίου είχε προβλέψει με ακρίβεια την τροχιά του αριθμού των νεκρών στις ΗΠΑ, υπολόγισε ότι «1 στους 150 ανθρώπους στην Τουρκία έχει μολυνθεί από τον κορονοϊό», προβλέποντας ότι ο αριθμός των νεκρών θα υπερβεί τους 5.000 μέχρι τα μέσα Απριλίου.
Πολύ πριν από την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού, η Τουρκία και οι υπόλοιπες αναδυόμενες αγορές έβρισκαν ήδη τις διεθνείς κεφαλαιαγορές λιγότερο πρόθυμες να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους. Τον Μάιο του 2019, η τιμή του CDS της Τουρκίας εκτινάχθηκε και πάλι στα ύψη, καθώς οι κεφαλαιαγορές άρχισαν να τιμολογούν πιθανή αθέτηση. Το χρέος της χώρας κατατάχθηκε ως το τέταρτο πιο επικίνδυνο στον κόσμο, μετά τη Βενεζουέλα, την Αργεντινή και την Ουκρανία. Έκτοτε, η πτώση των νομισμάτων και των εσόδων σε συνάλλαγμα, που προκλήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού, έχει βαθύνει την κρίση σε όλες τις αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες τώρα προσπαθούν να αποφύγουν την αθέτηση υποχρεώσεων τους.
Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μπεράτ Αλμπαϊράκ έδειχνε παράλογα αισιόδοξος. Στις 19 Μαρτίου, δήλωσε ότι δεν είχε καμία ανησυχία για την επίτευξη των στόχων ανάπτυξης, προϋπολογισμού και πληθωρισμού της κυβέρνησης για το 2020, προβλέποντας ανάπτυξη 5% για το έτος. Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, της οποίας ο Ερντογάν αφαίρεσε πρώτα την αυτονομία και την αξιοπιστία της και στη συνέχεια ένα μεγάλο κομμάτι των συναλλαγματικών αποθεμάτων της τον περασμένο Ιούλιο, υποβάθμισε ομοίως την απειλή της πανδημίας, δηλώνοντας ότι «με τη δομή της, η Τουρκική οικονομία θα είναι μεταξύ εκείνων που θα ξεπεράσουν αυτή τη διαδικασία με ελάχιστη ζημιά και σε σύντομο χρονικό διάστημα».
Αδύναμος κρίκος η λίρα
Ωστόσο, η Άγκυρα δεν είναι προετοιμασμένη για την αναπόφευκτη επιβράδυνση. Η λίρα έχει υποτιμηθεί πάνω από 14% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ φέτος μέχρι σήμερα, πιέζοντας τις εταιρείες που έχουν υποχρεώσεις συναλλάγματος συνολικού ύψους περίπου 300 δισ. δολαρίων (το ένα τρίτο σε βραχυπρόθεσμα δάνεια). Επιπλέον, τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας έχουν πέσει σε 1,5 δισ. δολάρια, μια πτώση που η τράπεζα προσπάθησε να κρύψει πίσω από βραχυπρόθεσμες πράξεις ανταλλαγής (swaps) με τοπικές τράπεζες. Από τον Ιανουάριο του 2019, η κεντρική τράπεζα έχει κάψει 65 δισ. δολάρια για να ενισχύσει τη λίρα. Παρ' όλα αυτά, οι αναλυτές της MUFG Bank της Ιαπωνίας προβλέπουν ότι η λίρα θα πέσει άλλο 18% μέσα σε ένα χρόνο, φέρνοντας τη συναλλαγματική ισοτιμία στο ιστορικό χαμηλό των 8 λιρών ανά δολάριο, σε σύγκριση με 3 λίρες τον Σεπτέμβριο του 2016.
Πρόσφατη μελέτη της Morgan Stanley έδειξε ότι μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών, το ποσοστό των συναλλαγματικών αποθεμάτων προς τις ανάγκες εξυπηρέτησης του εξωτερικού χρέους ήταν το χαμηλότερο στην Τουρκία, υστερώντας σε σχέση με τη Νότια Αφρική, την Αργεντινή και το Πακιστάν, καθιστώντας την Άγκυρα σε μεγάλο βαθμό «εξαρτημένη από περαιτέρω ξένο δανεισμό σε εχθρικές αγορές».
Τα άδεια ταμεία της Τουρκίας είναι ένας από τους λόγους που ο Ερντογάν μπόρεσε να αποκαλύψει μόνο ένα αναιμικό σχέδιο τόνωσης της οικονομίας, αξίας 15 δισ. δολαρίων στις 18 Μαρτίου. Το πακέτο της Άγκυρας ανέρχεται στο 1,5% του ΑΕΠ, και επισκιάζεται από τα αντίστοιχα πακέτα άλλων οικονομιών, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών (11%), της Γερμανίας (4,9%) και της Βραζιλίας (3,5%).
Η επιχειρηματική κοινότητα της Τουρκίας, σε μια σπάνια ένδειξη θάρρους, έχει ήδη ζητήσει από τον Ερντογάν πρόσθετα δημοσιονομικά κίνητρα. Έχοντας λίγη δύναμη πυρός, ο Τούρκος πρόεδρος κατέφυγε ακόμη και σε έρανο, ζητώντας από τους πολίτες να βοηθήσουν στην αναχαίτιση της οικονομικής κρίσης και υπάρχουν αναφορές ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονται να δώσουν ένα καθορισμένο μέρος των μισθών τους, κάτι που είναι αδύνατο να αρνηθούν, δεδομένου του κινδύνου απόλυσης στον επόμενο γύρο εκκαθαρίσεων του Ερντογάν.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
