Εν μέσω της επέλασης του κορωνοϊού, μια είδηση που χάθηκε στον κυκεώνα της πληροφορίας είναι αυτή σχετικά με την τελευταία εξέλιξη στο σκάνδαλο της Wells Fargo στις ΗΠΑ. Η τέταρτη σε μέγεθος Αμερικανική τράπεζα πλήρωσε πρόστιμο 3 δισεκατομμυρίων δολλαρίων ως αποτέλεσμα συμβιβασμού αμφοτέρων της αστικής αξίωσης και της ποινικής δίωξης καθ’ αυτής, λόγω της απάτης με τη δημιουργία ψεύτικων λογαριασμών.
Πιο συγκεκριμένα, υπάλληλοι της WF άνοιξαν, σε διάρκεια περίπου δέκα ετών, χιλιάδες τραπεζικούς λογαριασμούς χρησιμοποιώντας τα στοιχεία υφισταμένων πελατών της τράπεζας με σκοπό την κίνηση κεφαλαίων προς όφελος των πρώτων, εν αγνοία των δευτέρων. Η απάτη ξεκίνησε ήδη απο το 2008, αλλά οι δικαστικές συνέπειές της εξακολουθούν μέχρι τις ημέρες μας. Εξ αυτής της αφορμής εύλογα προκαλείται η απορία σχετικά με το ποιες είναι οι ευθύνες των εκτελεστικών - και όχι μόνο - μελών του Διοικητικού Συμβουλίου μιας ανώνυμης εταιρείας υπό το πρίσμα της ελληνικής νομοθεσίας, σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Με τον νόμο 4548/2018 δεν επήλθαν ουσιαστικές αλλαγές στο προϊσχύον πλαίσιο όπως είχε διαμορφωθεί από τον Ν. 2190/1920. Σύμφωνα με αυτόν, όλα τα μέλη του ΔΣ μιας ανώνυμης εταιρείας μπορεί να ευθύνονται για την αποκατάσταση τυχόν ζημίας της από δικές τους πράξεις και παραλείψεις. Το είδος της ευθύνης χωρίζεται σε ατομικό είτε/και συλλογικό, και εις ολόκληρον για όλα τα μέλη. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως κάθε μέλος ευθύνεται χωριστά αλλά συγχρόνως και μαζί με τα υπόλοιπα μέλη σε περίπτωση απιστίας προς την εταιρεία. Με την παραγραφή των αξιώσεων της εταιρείας κατά των μελών του ΔΣ να είναι τριετής, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως με το πέρας των τριών ετών τα μέλη του ΔΣ απαλλάσσονται πλήρως.
Εδώ όμως υπάρχει ένα σημείο στον νόμο που απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή: η ανωτέρω αναφερθείσα παραγραφή αναστέλλεται για όσο χρόνο τα άτομα αυτά διατηρούν τη συγκεκριμένη ιδιότητα (του μέλους ΔΣ). Ήτοι, εάν κάποιος παραμένει μέλος στο ΔΣ της ίδιας εταιρείας, τα τρία έτη θα αρχίσουν να μετρούν από τη στιγμή που θα απωλέσει την ιδιότητα αυτή. Η εταιρεία σε κάθε περίπτωση διατηρεί το δικαίωμα να στραφεί εναντίον του ατόμου αυτού εντός δεκαετίας από την τέλεση της παράνομης πράξης ή/και παράλειψης, μετά την πάροδο της οποίας επέρχεται παραγραφή του αδικήματος. Σε αυτό το σημείο είναι επιβεβλημένο να ειπωθεί πως η δυνατότητα έγερσης αξιώσεων από την εταιρεία κατά μέλους ΔΣ δεν πρέπει να συγχέεται με την απαλλαγή του ΔΣ από την τακτική ετήσια Γενική Συνέλευση. Η έγκριση των οικονομικών καταστάσεων, της διαχείρισης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και η ενδεχόμενη απαλλαγή τους από «κάθε ευθύνη» από την τακτική Γενική Συνέλευση δεν λογίζεται ως παραίτηση.
Σύμφωνα με το άρθρο 108 του Ν. 4548/2018 το οποίο αντιστοιχεί στο άρθρο 35 του Ν. 2190/1920, η ΓΣ δεν απαλλάσσει το ΔΣ από πάσα ευθύνη, αλλά δρα ως έγκριση πεπραγμένων χωρίς να διακρίνει τυχόν επιμέρους πράξεις ή παραλείψεις που προκάλεσαν ζημία στο νομικό πρόσωπο, οι οποίες - μεταξύ άλλων - μπορεί να μην είναι ορατές τη δεδομένη στιγμή. Επανερχόμενοι όμως στα ελληνικά δεδομένα, εμπίπτει και το στοιχείο περί της άσκησης των καθηκόντων με καλοπιστία και «επιμέλεια συνετού επιχειρηματία» σύμφωνα με το άρθρο 102 του Ν. 4548/2018 ή με κριτήριο την προάσπιση του εταιρικού συμφέροντος που θα κληθούν να αποδείξουν οι εναγόμενοι ενώπιον του δικαστηρίου εφ’ όσον το επικαλεστούν.
Όσον αφορά το ποινικό σκέλος των ευθυνών, οπωσδήποτε χρήζει μεγάλης προσοχής και για αυτό ο νέος νόμος περιλαμβάνει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο που τροποποιεί ελαφρώς το σχετικό πλαίσιο όπως ήταν δοσμένο από τον Ν. 2190/2910. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρονται τα εξής:
Ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή μέχρι 100.000 ευρώ σε μέλος του διοικητικού συμβουλίου, το οποίο:
- Εν γνώσει του συντάσσει ή εγκρίνει ανακριβείς ή παραπλανητικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις της εταιρείας ή τις ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις, που οφείλει να συντάξει, ή τις συντάσσει κατά παράβαση του νόμου ως προς το περιεχόμενό τους. Ποινή δεν επιβάλλεται σε περίπτωση επουσιωδών ελλείψεων, που δεν επηρεάζουν τη συνολική εικόνα των καταστάσεων.
- Προβαίνει σε διανομή κερδών ή άλλων ωφελημάτων σε μετόχους της εταιρείας ή τρίτο πρόσωπο, που δεν προκύπτουν από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις της εταιρείας ή χωρίς να έχουν συνταχθεί χρηματοοικονομικές καταστάσεις ή με βάση χρηματοοικονομικές καταστάσεις που εν γνώσει του είναι ανακριβείς ή παραπλανητικές ή συντάχθηκαν κατά παράβαση του νόμου
- Εξαγοράζει εξαγοράσιμες μετοχές κατά παράβαση της σχετικής διάταξης του άρθρου 39 Ν. 4548/2018.
- Προκαλεί την απόκτηση από την εταιρεία ,κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων (άρθρο 48, 49, 52 ή 57 του Ν. 4548/2018) ιδίων μετοχών (ή της μητρικής της) ή τίτλων κτήσης μετοχών (της ίδιας ή μητρικής της)
- Εν γνώσει του συντάσσει αναληθή ή ελλιπή έκθεση διαχείρισης ή άλλη υποχρεωτική κατά το νόμο ετήσια έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 177 τουΝ. 4548/2018.
Τα ανωτέρω άρθρα συνδυάζονται και με ειδικούς ποινικούς νόμους σε ορισμένες περιπτώσεις.
Ως τελικό σχόλιο στο συγκεκριμένο νομοθέτημα, που διέπει ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι του συναλλακτικού βίου, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί πως ευκταίον θα ήταν να υπεισέρχεται και το κριτήριο του λεγόμενου “business judgment rule” το οποίο εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, με τους δικαστές να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τις προκλήσεις που προκύπτουν κατά τη διαχείριση μιας εταιρείας κατά την εκδίκαση μιας εταιρικής αγωγής κατά μελών του ΔΣ και με γνώμονα την μη ταύτιση της άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με καταστάσεις διαρκούς στόχευσης ή δίωξης αυτών και δαιμονοποίηση ως εκ τούτου της έννοιας του entrepreneurship. Στην Ελλάδα έχουν γίνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση με την ύπαρξη τεχνικών συμβούλων – πραγματογνωμώνων των δικαστηρίων και επιμόρφωση των νεώτερων σε ηλικία δικαστών που καλούνται συχνά να κρίνουν για ζητήματα επιχειρηματικής πρακτικής με τα οποία έχουν μικρή εξοικείωση, αλλά ο δρόμος εξακολουθεί να είναι μακρύς.
Το άρθρο επιμελήθηκε η ομάδα του νομικού γραφείου Cremer & Partners.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
