Σε μια χρονιά πολύ μεγάλων κλυδωνισμών, τη χειρότερη για τις αγορές από την κρίση του 2008, το ελληνικό χρηματιστήριο έδειξε ανθεκτικότητα και –για πρώτη φορά μετά το 2019– κατάφερε να έχει πολύ καλύτερη επίδοση συγκριτικά με τη συντριπτική πλειονότητα των διεθνών αγορών, που σημείωσαν μια πτώση της τάξεως του 20%, με βάση τον παγκόσμιο δείκτη της MSCI.
Το Χ.Α. ξεκίνησε... φουριόζο το 2022, καθώς τις πρώτες σαράντα ημέρες είχε άνοδο 8,70% σε επίπεδο Γενικού Δείκτη και 29,70% σε επίπεδο τραπεζών, πραγματοποιώντας το καλύτερο ξεκίνημα έτους των τελευταίων 22 ετών, από το 1999. Ο Γ.Δ. έφτασε έως το υψηλό των 973,26 μονάδων (16 Φεβρουαρίου) που ήταν και το υψηλό 7ετίας για τότε, 8ετίας σήμερα, καθώς σε αυτά τα επίπεδα είχε να βρεθεί από τον Δεκέμβριο του 2014.
Έκτοτε, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε ολοσχερώς την κατάσταση οδηγώντας σε παγκόσμιο σοκ τα χρηματιστήρια, συμπαρασύροντας μοιραία και το Χ.Α. που μέσα σε ελάχιστες συνεδριάσεις και έως τις 8 Μαρτίου είχε απολέσει το 18,68% της αξίας του σε επίπεδο Γ.Δ. πέφτοντας στις 789,66 μονάδες. Ο FTSE 25 έχασε το ίδιο διάστημα το 20,49% της αξίας του, ενώ ο τραπεζικός δείκτης «βούλιαξε» σε ποσοστό 30,56%.
Στη συνέχεια, οι αγορές έβγαλαν αντίδραση μερικής αποκατάστασης, με το Χ.Α. να κάνει μεγάλη «κούρσα» αντίδρασης, καθώς από τις 8 Μαρτίου έως τις 21 Απριλίου, ο Γενικός Δείκτης είχε απόδοση +20,26%, o FTSE 25 είχε ενισχυθεί κατά 22,41% και ο τραπεζικός δείκτης κατά +33,51%. Μέσα στο πρώτο 4μηνο λοιπόν, είχαμε διακύμανση άνω του 60% για τον τραπεζικό δείκτη και κοντά στο 30% για το Γενικό Δείκτη. Κάτι ασφαλώς πρωτοφανές για τη νεότερη ιστορία του Χ.Α.
Η αγορά έκτοτε έδειξε σημάδια κόπωσης και διόρθωσε, εν μέσω αυξημένης εγχώριας πολιτικής τοξικότητας και διαρκούς καλλιέργειας σεναρίων περί πρόωρων εκλογών, που έφεραν πολύ μεγάλη ανησυχία, σημαντική επιδείνωση στα ομόλογα, πτώση στο Χ.Α. αλλά και «στέγνωμα» τζίρων. Η αγορά έκανε αντίστοιχη με τον πόλεμο της Ουκρανίας βουτιά, καθώς ο Γ.Δ. από τα υψηλά των 949,68 μονάδων της 21ης Απριλίου, έπεσε στα χαμηλά των 779,68 μονάδων της 5ης Ιουλίου, σε μια μεγάλη ποσοστιαία πτώση -17,90%!
Το ίδιο διάστημα, ο Large Cap έχασε το 19,81% της αξίας του, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έχασε 35,89% της αξίας του, δηλαδή περισσότερο και απ’ ότι είχε απολέσει στο πρώτο σοκ του πολέμου. Είναι χαρακτηριστικό πως το χαμηλό έτους αρκετές μετοχές, όπως ΔΕΗ και Πειραιώς που έφτασαν να χάνουν 48,26% και 45,85% αντίστοιχα φέτος, το είδαν μέσα στον περασμένο Ιούλιο και όχι στο πρώτο σοκ του πολέμου, τον Μάρτιο.
Και ο Γ.Δ. είδε το χαμηλό 52 εβδομάδων στις 5 Ιουλίου όταν ενδοσυνεδριακά κύλησε στις 778,74 μονάδες, ενώ και ο FTSE 25 είδε το χαμηλό έτους στις 1.853,39 μονάδες την ίδια ημέρα, αλλά και ο τραπεζικός δείκτης είδε το χαμηλό έτους στις 443,16 μονάδες μονάδες την ίδια ημέρα. Διεθνής ενεργειακή κρίση, «σκοτάδι» αναφορικά με τη διάρκεια του πολέμου, επιπτώσεις πανδημίας αλλά – κυρίως – πολιτικό ρίσκο, είχαν οδηγήσει την αγορά σε μεγάλη ανησυχία.
Η διάψευση περί πρόωρων εκλογών και το «στέγνωμα» των τζίρων
Κατόπιν, η κατηγορηματική διάψευση από πλευράς πρωθυπουργού των σεναρίων περί πρόωρων εκλογών, αλλά και τα πολύ καλύτερα του αναμενομένου αποτελέσματα 1ου εξαμήνου των τραπεζών, που ήταν τα ποιοτικότερα των τελευταίων πολλών ετών και έδειξαν ότι ο κλάδος γυρίζει σελίδα, ήταν οι κύριοι καταλύτες της αλλαγής του σκηνικού στην αγορά από τα μέσα Ιουλίου και εντεύθεν.
Την ίδια ώρα, από τα μέσα Ιουλίου ξεκίνησε και η ανάκαμψη των ξένων αγορών που επίσης έδειξαν εντελώς αλλαγμένη εικόνα, με αφορμή την επαναλειτουργία του αγωγού Nord Stream, την πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου και την εν γένει ψυχραιμότερη διαχείριση όλης της διεθνούς κρίσης.
Το επόμενο διάστημα και έως το φινάλε του Αυγούστου η αγορά κινήθηκε σε ήπιους ρυθμούς με περιορισμένους τζίρους, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 90 και 95 εκατ. ευρώ που ήταν οι μέσες συναλλαγές στο πρώτο 5μηνο, τους επόμενους μήνες ο τζίρος ουδέποτε προσέγγισε αυτά τα επίπεδα (πλην έκτακτων περιπτώσεων), στοιχείο που δείχνει ότι κάποιοι εκ των ισχυρών σταμάτησαν τις συναλλαγές τους. Τελικώς, οι μέσες συναλλαγές έτους κατήλθαν περίπου στα 73 εκατ. ευρώ (στα 71 εκατ. το 2021).
Ο Σεπτέμβριος ήταν μήνας μεγάλης πτώσης για τις αγορές απανταχού αλλά και για το Χ.Α. που απώλεσε 7,34% της αξίας του σε επίπεδο Γ.Δ. και περίπου το ίδιο στις τράπεζες, καθώς τότε ξεκίνησαν οι πρώτες «φωνές» ότι παύει η πολιτική μηδενικών επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, με τις αγορές να αντιδρούν με σοκ.
Οι αιτίες της μεγάλης αντίδρασης Οκτωβρίου – Νοεμβρίου
Παραδόξως, οι αγορές αιφνιδίασαν τους πάντες κατόπιν, κάνοντας ράλι μερικής αποκατάστασης τον Οκτώβριο αλλά και τον Νοέμβριο, καλύπτοντας σε σημαντικό βαθμό τις ετήσιες απώλειες έτους. Ο λόγος ήταν η προεξόφληση ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν θα συνεχίσουν για πολύ τη «σκληρή» πολιτική της αύξησης των επιτοκίων σε ρυθμούς 0,75% όπως έκαναν στις πρώτες τέσσερις παρεμβάσεις τους, αλλά θα κινηθούν σε ηπιότερο τέμπο, κάτι που επιβεβαιώθηκε το Δεκέμβριο.
Επίσης, τα καλύτερα των προσδοκιών αποτελέσματα μεγάλων ομίλων της αμερικανικής – και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας – οικονομίας ήταν μια από τις κυρίαρχες αιτίες της αλλαγής του σκηνικού. Τα εξαιρετικά αποτελέσματα, έφεραν στην επιφάνεια ένα «κενό» στις αποτιμήσεις, καθώς ήταν σαφώς καλύτερα από την εικόνα που παρέπεμπε το γενικευμένο ξεπούλημα του Σεπτέμβρη και στους τρεις δείκτες των αμερικανικών αγορών, που είχαν οδηγήσει ακόμη και σε χαμηλό διετίας.
Παράλληλα, οι οικονομίες και οι αγορές άρχισαν να προεξοφλούν ότι μάλλον αποφεύγονται οι δραματικές… εκτροπές στα θέματα ενέργειας, απομακρύνθηκαν οι φόβοι και τα σενάρια κοινωνικών αναταραχών, που ίσως αποσταθεροποιούσαν ολόκληρες χώρες, ενώ σε αυτό συνέβαλαν οι θετικές προβλέψεις για τον καιρό το χειμώνα, κάτι που επιβεβαιώθηκε.
Επίσης, μέσα στον Οκτώβριο, δύο μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και ισχυρές παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις, οι Ιταλία και Μεγάλη Βρετανία ξεπέρασαν την πολιτική κρίση εν μέσω αλλαγών στην ηγεσία και εκλογών, στοιχείο που επίσης συνέβαλε στην εξομάλυνση της ιδιαίτερης πίεσης σε όλο το σύστημα.
Για το Χ.Α., ο φετινός Οκτώβριος ήταν ο καλύτερος μήνας της τελευταίας διετίας, καθώς ο Γενικός Δείκτης έκλεισε με άνοδο 10,26%, ο FTSE 25 κέρδισε 11,38%, ο Mid Cap έκλεισε στο +4,96%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης ηγήθηκε στο ράλι με άνοδο 18,30%.
Σε καλό τέμπο κινήθηκε και ο Νοέμβριος για τις διεθνείς αγορές αλλά και για το Χ.Α. όπου ο Γ.Δ. ενισχύθηκε κατά 4,35%, ο FTSE 25 κέρδισε 4,78%, ο Mid Cap +4,87%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης κυριάρχησε με άνοδο 8,08%. Τότε ήταν που γύρισε εκ νέου θετικός ο Γ.Δ. μετά τη «βουτιά» λόγω πολέμου και σεναρίων εκλογών.
Συνολικά το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου ήταν πολύ καλό καθώς ο Γ.Δ. ενισχύθηκε άνω του 15%, o FTSE 25 κέρδισε 16,71%, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έκανε «κούρσα» 27,87%. Το Χ.Α. κινήθηκε θετικά – κόντρα στις διεθνείς αγορές – και τον Δεκέμβριο με το Γ.Δ. να ενισχύεται σε ποσοστό 1,91%, ανεβάζοντας τα κέρδη του τελευταίου τριμήνου στο +17,26%.
Μεγάλη πτώση διεθνώς στο σύνολο του έτους
Οι περισσότεροι διεθνείς δείκτες έκλεισαν με σημαντικές απώλειες το 2022, παρά το ράλι μερικής αποκατάστασης Οκτωβρίου – Νοεμβρίου. Από την άλλη πλευρά, το Χ.Α. μπόρεσε και έδειξε σημάδια ανθεκτικότητας, έχοντας πολύ καλύτερη εικόνα, στοιχείο ασφαλώς που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο για μια μικρή, ρηχή και αναδυόμενη αγορά.
Ο παγκόσμιος δείκτης μετοχών MSCI έχασε άνω του 20% καταγράφοντας τη μεγαλύτερη ετήσια πτώση του από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, όταν υποχώρησε περισσότερο από 40%.
Στην Ευρώπη, ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 έκλεισε το 2022 με πτώση 12,90%, σημειώνοντας τη χειρότερη επίδοση από το 2018 όταν είχε χάσει το 13,24% της αξίας του. Θυμίζουμε βεβαίως ότι το 2021 ο εν λόγω δείκτης είχε κάνει ράλι 22,25%. Ο δείκτης DAX της Φρανκφούρτης υποχώρησε το 2022 κατά 12,35%, ο CAC 40 στο Παρίσι έχασε 9,50%, ο ιταλικός FTSE MIB υποχώρησε κατά 13,31% και ο ισπανικός IBEX-35 έχασε 5,56%. Αμετάβλητος έκλεισε ο FTSE 100 στο Λονδίνο
Από την άλλη πλευρά, οι τρεις δείκτες της Wall Street είχαν τη χειρότερη χρονιά των τελευταίων 14 ετών, ήτοι από το 2008 όταν είχε χρεοκοπήσει η Lehman Brothers. O βιομηχανικός Dow Jones έκλεισε το έτος με απώλειες 8,78% (ενώ έφτασε να χάνει αρκετά πάνω από το 20% στα μέσα της χρονιάς), ο S&P απώλεσε το 19,44% της αξίας του, ενώ ο τεχνολογικός Nasdaq έκλεισε με πτώση 33,10% και στην κορυφή των απωλειών στους δείκτες των δυτικών αγορών.
Τράπεζες και Ενέργεια στήριξαν το Χ.Α.
Μέσα σε αυτή τη χρονιά λοιπόν, το Χ.Α. έδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, «επιστρέφοντας» δύο φορές από πολύ μεγάλες απώλειες, που σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν δεν μας είχε δείξει αντίστοιχα στοιχεία.
Ο Γενικός Δείκτης έβγαλε το έτος με άνοδο 4,08%, ο FTSE 25 κέρδισε περί το 4,70%, ο Mid Cap διόρθωσε σε ποσοστό 5,39% (το 2021 είχε υπεραποδώσει με +34,5%), ενώ ο τραπεζικός δείκτης έκλεισε με άνοδο 11,42%. Σε μια χρονιά που το Χ.Α. πέρασε δια πυρός και σιδήρου, καθώς ο Γ.Δ. έφτασε να υποχωρεί έως 12,72% (έως τις 5 Ιουλίου), o FTSE 25 έχανε έως 13,71%, ενώ ο τραπεζικός υποχωρούσε έως 22,92%, οι φετινές επιδόσεις μαρτυρούν ότι κάτω από άλλες συνθήκες, η ελληνική αγορά θα μπορούσε να δώσει πολύ καλύτερες αποδόσεις.
Είναι εντυπωσιακό ότι το Χ.Α. έκλεισε στο +4,09% ενώ οι δύο leaders της αγοράς, Coca Cola HBC και ΟΤΕ που επηρεάζουν περί το 20% το Γ.Δ. υποχώρησαν κατά 25,31% και 10,24% αντίστοιχα! Συνάμα, διψήφια ποσοστά πτώσης είχαν και άλλα blue chips όπως ΔΕΗ (-30,27%), ΑΔΜΗΕ (-29,61% ανήκει πλέον στον Mid Cap), Quest Συμμετοχών (-24,56%), Σαράντης (-27%), Τιτάν (-10,31%), Viohalco (-12,75%), ElvalHalcor (+12,43%), Lamda Development (-15,28%) και ΕΥΔΑΠ (-16,31%).
Κορυφαία blue chips της πραγματικής οικονομίας και δη της ενέργειας και των διυλιστηρίων ήταν αυτά που στήριξαν το Γ.Δ. με πρώτη τη Motor Oil που έκλεισε το έτος στο +58,69%, η Τέρνα Ενεργειακή ενισχύθηκε κατά 50%, η Μυτιληναίος +34,17% με κλείσιμο σήμερα πάνω από τα 20 ευρώ που είναι νέα ιστορικά υψηλά, η Ελλάκτωρ +34,72%, τα ΕΛΠΕ +22% και η ΓΕΚ Τέρνα +14,62%.
Στις τράπεζες, η Εθνική έκλεισε με κέρδη 26,53%, η Eurobank ενισχύθηκε κατά 18,35%, η Πειραιώς +11,47% παρ’ ότι έφτασε να υποχωρεί έως 45,85% μέσα στο έτος, ενώ η Alpha Bank υποχώρησε κατά 7,43%. Στη χθεσινή, τελευταία συνεδρίαση του έτους, ο Γ.Δ. έκλεισε με άνοδο 0,97% στις 929,79 μονάδες, επίπεδα που είναι νέα υψηλά 8μήνου.
Σε κάθε περίπτωση, το Χ.Α. έχει λόγους να βλέπει το 2023 με καλύτερες προσδοκίες, μιας και οδεύει για κλείσιμο της «ψαλίδας» των απωλειών που προκάλεσε ο πόλεμος, συγκλίνει στα υψηλά που είχε κατακτήσει στις αρχές του 2022 πριν ξεκινήσει η εισβολή στην Ουκρανία, ενώ και το επόμενο έτος, είναι «πλούσιο» σε γεγονότα που μπορεί να δώσουν σημαντικά εναύσματα για την επενδυτική κοινότητα, αν και παραμένει στον ορίζοντα η πολιτική αβεβαιότητα λόγω των επικείμενων εκλογών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
