Ενισχυμένη είναι η πιθανότητα αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να επιβάλλουν ένα έκτακτο φόρο στην κερδοφορία των τραπεζών, εάν ο πληθωρισμός συνεχίσει να ενισχύεται και το κόστος ζωής ακολουθήσει ανάλογη πορεία, όπως τουλάχιστον εκτιμά η S&P Global Market Intelligence σε ανάλυσή της.
Στην Τσεχία, το υπ. Οικονομικών της χώρας ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες ότι σχεδιάζει να επιβάλει έκτακτο φόρο στους μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους της χώρας, επιδιώκοντας να συγκεντρώσει περίπου 25 δισεκατομμύρια κορόνες ετησίως για τη χρηματοδότηση των ενεργειακών επιδοτήσεων.
Η κυβέρνηση θα εφαρμόσει φορολογικό συντελεστή 60% στα έκτακτα κέρδη των τραπεζών, σύμφωνα πληροφορίες τις οποίες μεταδίδει το Bloomberg. Ο έκτακτος φόρος θα επηρεάσει μόνο τις τράπεζες που είχαν καθαρό εισόδημα από τόκους άνω των 6 δισεκατομμυρίων κορόνων πέρυσι και θα εφαρμοστεί στα κέρδη που υπερβαίνουν το μέσο όρο για την περίοδο 2018 - 2021 συν 20%.
Όπως επισημαίνει η S&P Global Markets Intelligence οι τράπεζες είναι πιθανό να γίνουν άλλος ένας στόχος αν η κρίση ενταθεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ιδίως σε χώρες με υψηλό δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ανέφεραν αναλυτές και οικονομολόγοι.
Όπως σημειώνει η S&P Global Market Intelligence, η Ισπανία έγινε η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία μέχρι στιγμής που στόχευσε τα κέρδη των τραπεζών μέσω ενός έκτακτου φόρου για να χρηματοδοτήσει την αντιμετώπισή της στην κρίση του κόστους ζωής, όταν ανακοίνωσε τον Ιούλιο ένα σχέδιο για την είσπραξη 3 δισεκατομμυρίων ευρώ από αυτά για το διάστημα 2022 – 2024, ενώ σε ανάλογες κινήσεις έχει προχωρήσει η Ουγγαρία.
Οι κινήσεις αυτές έρχονται καθώς ο πληθωρισμός αγγίζει διψήφια ποσοστά σε πολλές χώρες της ηπείρου, επιδεινώνοντας τις πιέσεις του κόστους ζωής για τους πολίτες. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ήδη επιβάλει έκτακτους φόρους στις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα κέρδη των οποίων έχουν εκτοξευθεί λόγω των ανεξέλεγκτων τιμών της ενέργειας που τροφοδοτούνται από τις ελλείψεις που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
«Η Ισπανία επιβάλλοντας αυτόν τον φόρο αυξάνει σίγουρα την προοπτική να κάνουν το ίδιο και άλλες χώρες», εκτίμησε ο Γιόχαν Σολτς, αναλυτής τραπεζικών πιστώσεων στην ολλανδική εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων Actiam. «Οι τράπεζες είναι ένας σχετικά εύκολος στόχος. Δεν είναι δημοφιλείς σε κανένα τμήμα του πληθυσμού, οπότε είναι ένας εύκολος τρόπος για να κατευνάσουν τον κόσμο».
Οι κυβερνήσεις εξετάζουν το ενδεχόμενο έκτακτων φόρων στις τράπεζες, καθώς οι δανειστές συνεχίζουν την ανάκαμψή τους από το σοκ της πανδημίας COVID-19. Ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας είδε τα κέρδη του να ενισχύονται δυναμικά το τρίμηνο έως το τέλος Ιουνίου, με πολλούς από τους μεγαλύτερους δανειστές της περιοχής να ξεπερνούν τις εκτιμήσεις των αναλυτών για τα έσοδα και τα κέρδη τους, παρά τις επιδεινούμενες προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.
Οι προοπτικές εσόδων για τις τράπεζες βελτιώνονται επίσης καθώς τα επιτόκια αυξάνονται, επιτρέποντας στους δανειστές να αυξήσουν το περιθώριο μεταξύ αυτού που πληρώνουν για τις καταθέσεις και αυτού που κερδίζουν από τους τόκους των δανείων. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να πάρουν περισσότερα από τα κέρδη των τραπεζών μόλις οι δανειστές αρχίσουν να βλέπουν το όφελος από την αύξηση των επιτοκίων στα κέρδη τους, δήλωσε ο Ντ. Λακάλ, επικεφαλής οικονομολόγος της ισπανικής εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων Tressis Gestion. «Ο χρηματοπιστωτικός τομέας υπήρξε εξαιρετικά συνετός στο να μετακυλίσει το υψηλότερο κόστος στους καταναλωτές», τόνισε και προσέθεσε ότι «ωστόσο, αν οι κυβερνήσεις αρχίσουν να βλέπουν τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων να αυξάνονται, είναι πολύ πιθανό να εξετάσουν το ενδεχόμενο να φορολογήσουν αυτά τα κέρδη».
Μια άλλη δικαιολογία για την περαιτέρω φορολόγηση των τραπεζών της ευρωζώνης θα μπορούσε να προέλθει από τα πρόσθετα κέρδη που θα αποκομίσουν οι τράπεζες από τον εξαιρετικά φθηνό δανεισμό που τους προσφέρει η ΕΚΤ. Ενώ ένα μεγάλο μέρος των 2,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ της στοχευμένης πράξης μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης ΙΙΙ της ΕΚΤ, ή TLTRO ΙΙΙ, βρήκε το δρόμο του προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, οι τράπεζες της ευρωζώνης διατήρησαν ένα σημαντικό μέρος σε καταθέσεις στην ΕΚΤ.
Οι τράπεζες θα μπορούσαν να κερδίσουν από 4 έως 24 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετα έσοδα από τις καταθέσεις μέχρι τη λήξη της TLTRO III τον Δεκέμβριο του 2024, οπότε τα κεφάλαια πρέπει να επιστραφούν, σύμφωνα με έκθεση της Morgan Stanley του Ιουνίου. «Αυτό μπορεί δυνητικά να γίνει ένα πολιτικά δύσκολο ζήτημα, σε συνδυασμό και με τη στήριξη που έλαβαν οι τράπεζες κατά τη διάρκεια της πανδημίας», εκτιμά ο Σολτς.
Εντυπωσιακή αύξηση των κερδών των 20 μεγαλύτερων ευρωπαϊκών τραπεζών
Το ράλι του πληθωρισμού
Η ανακοίνωση της ισπανικής κυβέρνησης για την επιβολή έκτακτου φόρου στις τράπεζες ήρθε καθώς ο πληθωρισμός στη χώρα έφτασε το 10,7% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο, έναν από τους υψηλότερους στην ευρωζώνη, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, τη Eurostat. Η ευρωζώνη στο σύνολό της σημείωσε πληθωρισμό 8,9% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο. Τρεις χώρες - η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία - κατέγραψαν πληθωρισμό άνω του 20% σε ετήσια βάση τον μήνα.
Η απότομη άνοδος των τιμών αναγκάζει τις κυβερνήσεις να εξετάσουν διάφορους τρόπους αντιστάθμισης του αντίκτυπου για το κοινό, ιδίως για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, σημειώνει η Τζ. Χιντς, οικονομολόγος για την Ευρώπη στην εταιρεία συμβούλων Capital Economics. «Όλες οι κυβερνήσεις θα ενδιαφερθούν να διερευνήσουν όλες τις πηγές μέτρων για την αύξηση των εσόδων».
Η Ουγγαρία τον Μάιο ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που «χτύπησε» τις τράπεζες με έναν νέο φόρο, όταν ανακοίνωσε έκτακτη εισφορά σχεδιασμένη να συγκεντρώσει 250 δισεκατομμύρια φιορίνια - που αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο των καθαρών κερδών του ουγγρικού τραπεζικού τομέα πέρυσι - τόσο το 2022 όσο και το 2023.
Τόσο η Ουγγαρία όσο και η Τσεχία αντιμετωπίζουν πληθωρισμό που είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. Ο πληθωρισμός στην Ουγγαρία αυξήθηκε κατά 14,7% τον Ιούνιο, ενώ στην Τσεχία αυξήθηκε κατά 17,3%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Για την αντιμετώπιση των τιμών, οι κεντρικές τράπεζες και των δύο χωρών αύξησαν τα επιτόκια πολύ πιο απότομα και πολύ νωρίτερα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, γεγονός που έδωσε σημαντική ώθηση στα έσοδα των τραπεζών.
Η ΕΚΤ, η οποία είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ευρωζώνη, μέρος της οποίας είναι και η Ισπανία, έχει αποθαρρύνει στο παρελθόν την εισαγωγή πρόσθετων φόρων στις τράπεζες. Απαντώντας σε πρόταση της λιθουανικής κυβέρνησης για αύξηση των φόρων στους δανειστές, η ΕΚΤ σε ανακοίνωσή της τον Δεκέμβριο του 2019 ανέφερε ότι το μέτρο «θα ήταν ανεπιθύμητο στο βαθμό που οι φόροι αυτοί θα επιβάρυναν υπέρμετρα τις τράπεζες, παρεμποδίζοντας την παροχή πιστώσεων με αντίκτυπο στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας».
Φόβοι για φορολογική «μετάδοση»
Η ανησυχία για την πιθανή εξάπλωση των έκτακτων φόρων των τραπεζών σε όλη την Ευρώπη ήταν εμφανής κατά τη διάρκεια των τηλεδιασκέψεων των ευρωπαϊκών τραπεζών για τα κέρδη του δεύτερου τριμήνου με αναλυτές και επενδυτές. Ο αντίκτυπος των έκτακτων φόρων ή η προοπτική της θέσπισής τους σε άλλες δικαιοδοσίες συζητήθηκε κατά τη διάρκεια οκτώ από τις 20 τηλεδιασκέψεις στις οποίες συμμετείχαν οι μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης με βάση το συνολικό ενεργητικό, σύμφωνα με ανάλυση της Market Intelligence.
Οι χώρες με μεγάλο λόγο χρέους προς ΑΕΠ θα μπορούσαν να είναι οι πιο πιθανές να εξετάσουν μέτρα όπως οι έκτακτοι φόροι λόγω της απροθυμίας τους να αυξήσουν περαιτέρω τον δανεισμό, δήλωσε η Χιντς. «Οι χώρες με τη χειρότερη δυναμική χρέους και αυτές που αισθάνονται περισσότερο την πίεση από την κρίση της αύξησης του κόστους ζωής θα είναι αυτές που θα θέλουν και θα πρέπει να διερευνήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες επιλογές για την αύξηση των εσόδων σε σύγκριση με τις υπόλοιπες».
Η Ελλάδα και η Ιταλία είχαν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους προς το ΑΕΠ στην ΕΕ στα τέλη Μαρτίου, που έφθασαν σε 189,3% και 152,6%, αντίστοιχα. Πέντε από τις υπόλοιπες 26 χώρες της ΕΕ είχαν λόγο χρέους προς ΑΕΠ άνω του 100%, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ισπανίας. Ο συνολικός δείκτης χρέους προς ΑΕΠ της ΕΕ ήταν 87,8% στο τέλος Μαρτίου, ενώ η Βρετανία είχε δείκτη 99,6%.
Η Ιταλία παρουσιάζει τον πιο προφανή κίνδυνο η επόμενη κυβέρνηση να θεσπίσει έκτακτο φόρο στις τράπεζες, εκτιμά ο Γκονζάλο Λόπεθ, τραπεζικός αναλυτής στην εταιρεία αναλύσεων Redburn. «Έχουν εκλογές αυτόν τον μήνα και όταν κοιτάξετε τις δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι τα κορυφαία κόμματα αυτή τη στιγμή θα μπορούσαν να είναι αυτά που θα μπορούσαν να εισαγάγουν κάτι παρόμοιο».
Η Ιταλία πρόκειται να εκλέξει νέα κυβέρνηση στις 25 Σεπτεμβρίου μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού τον Ιούλιο. Οι ακροδεξιοί λαϊκιστές «Αδελφοί της Ιταλίας» προηγούνταν σε δημοσκόπηση του Politico στις 31 Αυγούστου με ποσοστό 24%, με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα να βρίσκεται στο 23%.
Φορολογική επιβάρυνση
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν ήδη μια σειρά από εισφορές επί των εσόδων τους. Δώδεκα από τις 26 ευρωπαϊκές χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης επέβαλαν εισφορές χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στις τράπεζες από τον Μάρτιο του 2021, σύμφωνα με στοιχεία του ανεξάρτητου μη κερδοσκοπικού οργανισμού Tax Foundation. Οι τράπεζες έπρεπε, επίσης, να καταβάλλουν τακτικές εισφορές από το 2016 στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο ανερχόταν σε 52 δισ. ευρώ τον Ιούλιο του 2021. Το ταμείο έχει σχεδιαστεί για τη διάσωση χρεοκοπημένων τραπεζών και την αποφυγή διάσωσης από τους φορολογούμενους, όπως αυτή που ακολούθησε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Εν τω μεταξύ, το Βέλγιο ζητά από τις τράπεζές του να συνεισφέρουν επιπλέον 1,4 δισ. ευρώ στο ταμείο εγγύησης καταθέσεων της χώρας μετά την αύξηση των καταθέσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Οι φόροι δεν είναι η μόνη προσέγγιση που υιοθετούν οι κυβερνήσεις για να μειώσουν την πίεση στους ολοένα και πιο πιεσμένους ψηφοφόρους. Η Πολωνία ψήφισε τον Ιούλιο νόμο που επιτρέπει στους κατόχους ενυπόθηκων δανείων σε ζλότι να παραλείψουν τις αποπληρωμές το 2022 και το 2023 και να τις μεταφέρουν στο τέλος της περιόδου αποπληρωμής, χωρίς επιβάρυνση. Οι δανειστές στην Πολωνία αντιμετωπίζουν κόστος περίπου ισοδύναμο με τα συνολικά κέρδη του κλάδου για τους πρώτους πέντε μήνες του 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Market Intelligence.
Η πίεση στις κυβερνήσεις να βρουν νέες πηγές εσόδων είναι πιθανό να αυξηθεί, εκτός εάν οι τιμές, ιδίως της ενέργειας, αρχίσουν να πέφτουν. «Χρειαζόμαστε πραγματικά να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας, αν θέλουμε να δούμε βελτίωση του κόστους ζωής και να αρχίσει να αυξάνεται το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα», δήλωσε η Χιντς.
Εάν οι πιέσεις ενταθούν, περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν υψηλότερους φορολογικούς λογαριασμούς, εκτίμησε ο Λακάλ. «Είναι πολύ πιθανό να δούμε τέτοιου είδους φόρους και σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Αυτή τη στιγμή, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, βλέπουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως τη λύση και όχι ως την αιτία αυτής της κρίσης».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
