Σε κατάσταση συναγερμού θέτει αγορές και οικονομίες η κλιμακούμενη πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία με τις τιμές των τροφίμων να εκτοξεύονται αποτελώντας έναν ακόμη πονοκέφαλο που καλούνται να επιλύσουν τα οικονομικά επιτελεία ανά την υφήλιο σε μία περίοδο που ο πληθωρισμός τρέχει με τον ταχύτερο ρυθμό αρκετών δεκαετιών.
Το πρώτο αγροτικό προϊόν που «είδε» την τιμή του να εκτοξεύεται είναι το σιτάρι, το οποίο από την έναρξη της ρωσικής εισβολής έχει εμφανίσει άνοδο 40%. Εξαιτίας του πολέμου έχει διακοπεί η λειτουργία αρκετών λιμανιών της Ουκρανίας αλλά και κέντρων logistics με αποτέλεσμα το πάγωμα των εξαγωγών από μία χώρα η οποία αποτελεί τον βασικό τροφοδότη σε σιτάρι τόσο για την Ευρώπη όσο και για αρκετές ακόμη περιοχές, ενώ η κλιμάκωση των συγκρούσεων απειλεί να παγώσει και την παραγωγική διαδικασία.
Οι κορυφαίοι εξαγωγείς σιτηρών σε παγκόσμιο επίπεδο
Ταυτόχρονα η επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία έχει δυσκολέψει τις συναλλαγές με τη χώρα για την αγορά αγροτικών προϊόντων, ενώ την ίδια ώρα η Κίνα, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πληθώρας αγροτικών προϊόντων έχει, εγκαίρως, προχωρήσει σε μεγάλες αγορές για σιτάρι, καλαμπόκι και σογιέλαιο, γεγονός το οποίο ωθεί ακόμη υψηλότερα τις τιμές, με το ισοζύγιο προσφοράς – ζήτησης να καθίσταται όλο και πιο αρνητικό.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η τιμή του σιταριού θα συνεχίσει να εκτοξεύεται, με τη Citigroup να προβλέπει ότι μπορεί να φθάσει στα 14 ή 14,50 δολάρια από περίπου 12 που ήταν την Παρασκευή, ιδιαίτερα εάν παραταθεί η διακοπή λειτουργίας των λιμανιών στη Μαύρη Θάλασσα.
Εκτίναξη για τον δείκτη εμπορευμάτων του Bloomberg
Η άνοδος των τιμών εγείρει ανησυχίες για τους κορυφαίους εισαγωγείς και αυξάνει τις πιθανότητες αρκετές χώρες να περιορίσουν τις εξαγωγές τροφίμων για να προστατεύσουν την εγχώρια αγορά τους. Η Αίγυπτος, ο μεγαλύτερος αγοραστής σιταριού, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η Ρωσία και η Ουκρανία παρείχαν το 86% των εισαγωγών σιταριού της το 2020, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, και ο πόλεμος, οι κυρώσεις και το αυξανόμενο κόστος εμποδίζουν τις προσπάθειες για την εξασφάλιση των σιτηρών.
Η Αργεντινή, ένας από τους κορυφαίους εξαγωγείς σιταριού στον κόσμο, έχει, ήδη, θέσει σε ισχύ έναν μηχανισμό βάσει του οποίου έως και τις αρχές του 2024 προτεραιότητα θα δίνεται στην εγχώρια αγορά προκειμένου να μην υπάρξουν ελλείψεις.
Ουκρανία, ο σιτοβολώνας της Ευρώπης
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), η γεωργία διαδραματίζει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην ουκρανική οικονομία, με το μερίδιό της στο ΑΕΠ (συμπεριλαμβανομένης της δασοκομίας και της αλιείας) να αυξάνεται από 6,3% το 2007 σε 9,3% το 2020. Εάν συμπεριληφθεί σε αυτό και ο τομέας επεξεργασίας τροφίμων τότε το συνολικό μερίδιο φθάνει στο 22% του ΑΕΠ.
Η Ουκρανία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο, με παγκόσμιο μερίδιο αγοράς 10% μεταξύ των περιόδων 2017 - 2021. Το μεγαλύτερο μέρος του σιταριού της Ουκρανίας προέρχεται από το Κίεβο και την περιοχή του Μικολάιβ. Τα κύρια λιμάνια σιτηρών της Ουκρανίας, επίσης στη Μαύρη Θάλασσα, βρίσκονται στην Οδησσό και το Μικολάιβ.
Το μερίδιο των εξαγωγών καλαμποκιού της Ουκρανίας την ίδια περίοδο ήταν ακόμη πιο σημαντικό, φτάνοντας κατά μέσο όρο στο 15% και της έδωσε τη θέση του τέταρτου μεγαλύτερου εξαγωγέα αραβοσίτου στον κόσμο.
Το Κίεβο, στην περιοχή του Μικολάιβ, μαζί με την περιοχή Τσέρνιχιβ, είναι οι κορυφαίες περιοχές παραγωγής αραβοσίτου της Ουκρανίας. Πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, ο FAO είχε προβλέψει ότι οι παραδόσεις αραβοσίτου από την Ουκρανία θα ενισχύονταν κατά 33% το 2022, γεγονός που θα τη μετέτρεπε στον τρίτο μεγαλύτερο παγκόσμιο εξαγωγέα αραβοσίτου.