Στη δίνη του πολέμου τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, πόσο επηρεάζεται η κάθε αγορά

Αντιμέτωπες με σχεδόν σαρωτικές ρευστοποιήσεις βρέθηκαν οι αγορές αρκετών χωρών, λόγω είτε γειτνίασης με την Ουκρανία ή της υψηλής εξάρτησης και έκθεσης κυρίως στη Ρωσία, με τους φόβους για σφοδρό πλήγμα σε επιμέρους επιχειρήσεις αλλά και στο σύνολο της οικονομίας. 

Στο επίκεντρο των ρευστοποιήσεων βρέθηκαν οι τραπεζικές μετοχές, μετά και τον αποκλεισμό συγκεκριμένων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα SWIFT αλλά και την ουσιαστική απομόνωση της Μόσχας από τις διεθνείς αγορές. 

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, η έκθεση των τραπεζών της Δυτικής Ευρώπης στη Ρωσία έφθασε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2021 στα 91 δισ. δολάρια, εκ των οποίων το ποσό των 41 δισ. δολαρίων σχετίζεται με τις θυγατρικές τους στη χώρα.

Σύμφωνα με έκθεση του οίκου αξιολόγησης Fitch, πολύ μεγάλα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσουν και οι ιταλικές τράπεζες, καθώς μαζί με τις γαλλικές έχουν τη μεγαλύτερη διασυνοριακή έκθεση στις αντίστοιχες ρωσικές, που έφθασαν σε 15 και 10 δισ. δολάρια αντίστοιχα στα τέλη Σεπτεμβρίου. Αντίθετα, η έκθεση στην αγορά της Ουκρανίας είναι πολύ μικρότερη και αποτιμάται στα 9 δισ. δολάρια, με αυστριακές και γαλλικές τράπεζες να είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους. 

Παράλληλα η χθεσινή υποβάθμιση της αξιολόγησης της ρωσικής οικονομίας σε «junk» από τους οίκους Fitch και Moody’s, ενώ ανάλογη κίνηση είχε πραγματοποιήσει νωρίτερα και ο οίκος Standard & Poor’s, καθιστά ακόμη πιο επισφαλή τη θέση όχι μόνο της ρωσικής οικονομίας αλλά και των εταιρειών που έχουν υψηλή έκθεση σε αυτήν. 

«Τα ανοίγματα των ευρωπαϊκών τραπεζών διατηρούνται κυρίως μέσω εταιρικών και επενδυτικών τραπεζικών εργασιών και επενδυτικών χαρτοφυλακίων. Η πιστωτική ποιότητα αυτών των ανοιγμάτων είναι πιθανό να επιδεινωθεί απότομα, ιδιαίτερα για τους αντισυμβαλλομένους που πλήττονται περισσότερο από τις κυρώσεις. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις στις χρεώσεις απομείωσης δανείων σε ορισμένες από τις τράπεζες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο οίκος Fitch. 

Πέραν των τραπεζών, υψηλή έκθεση κατ’ αρχήν στη ρωσική αγορά και ακολούθως σε αυτήν της Ουκρανίας έχουν ορισμένες από τις μεγαλύτερες γερμανικές επιχειρήσεις, οι οποίες αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να διακόψουν τη λειτουργία των μονάδων τους και να αποχωρήσουν από τη χώρα ευθυγραμμιζόμενες με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. 

Σε αντίθεση με τις αγορές Αυστρίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, οι οποίες έχουν δεχθεί μεγάλες πιέσεις λόγω των οικονομικών τους σχέσεων με τη Ρωσία, σε περιβάλλον μεγάλης πτώσης κινήθηκαν και τα χρηματιστήρια Ουγγαρίας και Ρουμανίας, ενώ αυτό της Πολωνίας μοιάζει, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, να γλιτώνει τη λαίλαπα των ρευστοποιήσεων. 

Γι’ αυτές τις χώρες οι πιέσεις οφείλονται τόσο στην έκθεσή τους στη ρωσική και ουκρανική αγορά όσο και στο γεγονός ότι βρίσκονται στην αιχμή υποδοχής μεγάλου κύματος προσφύγων από την Ουκρανία. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, την Ουκρανία έχουν εγκαταλείψει πάνω από ένα εκατ. άνθρωποι, ενώ η πρώτη εκτίμηση του Οργανισμού κάνει λόγο για περισσότερους από 4 εκατ. πρόσφυγες. 

Η νέα προσφυγική κρίση, πέραν της τεράστιας ανθρωπιστικής επίπτωσης για τους Ουκρανούς, εκτιμάται ότι θα φέρει σημαντικό πλήγμα και στις οικονομίες των χωρών πρώτης υποδοχής, οι οποίες, σίγουρα, θα χρειαστούν στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να τη διαχειριστούν. 

Στο στόχαστρο τράπεζες και ενέργεια 

Για τις αγορές που συμπεριλαμβάνονται στον συνοδευτικό πίνακα, η εξέταση της πορείας τους γίνεται από τις 23 Φεβρουαρίου, δηλαδή μία ημέρα πριν από τη ρωσική εισβολή, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι μετοχές που έχουν δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα είναι αυτές τραπεζών, ενέργειας αλλά και καταναλωτικών προϊόντων, ιδιαίτερα εταιρειών που έχουν έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. 

• Αυστρία: Κάτι παραπάνω από βαρύ ήταν το πλήγμα για τον τίτλο της Raiffeisen Bank, ο οποίος στο εξεταζόμενο διάστημα έχει υποχωρήσει 39,5%, εξαιτίας της μεγάλης έκθεσής τους στη ρωσική αγορά, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος, αν και με λιγότερο επιθετική πτώση, κινήθηκε και ο ενεργειακός όμιλος ΟMV με απώλειες 16,6%. 
• Γαλλία: Αρκετές είναι οι γαλλικές εταιρείες με μεγάλη έκθεση κατά κύριο λόγο στην αγορά της Ρωσίας, με τράπεζες και ενεργειακούς ομίλους να δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα. Στο εξεταζόμενο διάστημα πτώση 16% έχει εμφανίσει η μετοχή της BNP Paribas και 25% αυτή της Societe Generale. Σημαντικές οι απώλειες για τον ενεργειακό όμιλο Engie στο -16%, ενώ ισχυρό πλήγμα με απώλειες που έφθασαν στο 20% είχε και η αυτοκινητοβιομηχανία Renault. 
• Γερμανία: Η γερμανική οικονομία είναι η πλέον εκτεθειμένη στη Ρωσία, κυρίως εξαιτίας της εξάρτησής της από τις εισαγωγές ενέργειας αλλά και από την ισχυρή παρουσία γερμανικών εταιρειών τόσο στη ρωσική όσο και στην ουκρανική αγορά. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα χρηματιστήρια η πτώση δεν επικεντρώνεται στις τράπεζες αλλά διαχέεται σε όλους τους κλάδους. Μεγαλύτερο πλήγμα έχει υποστεί η VW με απώλειες 14,4%, ακολουθούμενη από τον χημικό όμιλο BASF που έχει πτώση 11,6%. 
• Ιταλία: Ο τραπεζικός όμιλος UniCredit είναι αυτός που βρέθηκε στο επίκεντρο των ρευστοποιήσεων με απώλειες που ξεπέρασαν το 8%. Η έκθεσή του, κυρίως, στη ρωσική αγορά είναι μέσω της θυγατρικής του στη χώρα, η οποία, πλέον, δεν μπορεί να διαχειριστεί αρκετές συναλλαγές, ενώ υπάρχουν ερωτηματικά για το πόσο εκτεθειμένη είναι σε παροχή δανείων σε ρωσικές επιχειρήσεις.
• Ουγγαρία: Τράπεζες και ενεργειακός κλάδος ήταν και στην περίπτωση του Χρηματιστήριου της Βουδαπέστης αυτοί που δέχθηκαν τη μεγαλύτερη πίεση, με την ΟΤΡ Bank να έχει υποχωρήσει κατά 33,6%, ενώ απώλειες που ξεπέρασαν σημαντικά το 2% εμφάνισε ο ενεργειακός όμιλο MOL.
• Πολωνία: Παρά το γεγονός ότι το Χρηματιστήριο της Βαρσοβίας είναι το μοναδικό που κατόρθωσε να απορροφήσει σημαντικό μέρος των αρχικών πιέσεων και σε αυτό υπήρξαν ορισμένα «θύματα» της ρωσικής εισβολής, με μεγαλύτερο τη Banka Polska που έχει απώλειες που αγγίζουν το 10%. 
• Ρουμανία: Τράπεζες, ενέργεια αλλά και όμιλοι με εξαγωγικό προσανατολισμό ήταν αυτή που βρέθηκαν στο στόχαστρο των πωλητών στο Χρηματιστήριο του Βουκουρεστίου. Ισχυρό πλήγμα για την εταιρεία IM Vinaria Purcari, παραγωγό και εξαγωγέα κρασιού, με τη ρωσική αγορά να είναι μία από τις πιο σημαντικές γι' αυτή, με απώλειες άνω του 27%. Πτώση 10% για τον τίτλο της Banca Transilvania, ενώ 14,7% χαμηλότερα κινήθηκε η μετοχή του ενεργειακού ομίλου SN Nuclearele, ο οποίος είναι και διαχειριστής πυρηνικών αντιδραστήρων.