Συνθήκες πανικού, που αναπόφευκτα προκαλούν κραδασμούς στο διεθνές στερέωμα των αγορών, έχει δημιουργήσει στη Wall Street ο Ντόναλντ Τραμπ, με μια οικονομική πολιτική που υπόσχεται να οδηγήσει την Αμερική σε «χρυσό αιώνα», αλλά προς το παρόν διαταράσσει βάναυσα τις οικονομικές ισορροπίες και αυξάνει τους φόβους για ύφεση, ή -ακόμη χειρότερα- για στασιμοπληθωρισμό.
Αυτό που εντείνει ακόμη περισσότερο τις ανησυχίες των επενδυτών είναι ότι ο Τραμπ φαίνεται να μπαίνει σε μια αχαρτογράφητη, ακόμη και για τα δικά του δεδομένα, περιοχή. Μέχρι τώρα, οι συντελεστές των αγορών, κρίνοντας από την εμπειρία της πρώτης θητείας Τραμπ και με βάση τις γνωστές αντιλήψεις του Αμερικανού προέδρου, έπαιρναν ως δεδομένο το λεγόμενο "Trump put".
Δηλαδή, ότι ο Τραμπ, έχοντας την πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς ως ένα βασικό κριτήριο αξιολόγησης της επιτυχίας της πολιτικής του, πάντα παρενέβαινε ή άλλαζε πορεία, αν διαπίστωνε ότι υποχωρούσαν σημαντικά οι τιμές στη Wall Street. Μάλιστα, με βάση το ιστορικό της πρώτης θητείας του στον Λευκό Οίκο, οι επενδυτές θεωρούσαν βέβαιο ότι το "Trump put" θα ενεργοποιούνταν οπωσδήποτε, αν οι βασικοί χρηματιστηριακοί δείκτες πλησίαζαν σε απώλειες 10%, που είναι και το τεχνικό έδαφος της διόρθωσης.
Όμως, ενώ ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq γράφει ήδη απώλειες που ξεπερνούν το 10% από το υψηλό του, ενώ ακόμη και ο «βαρύς» S&P 500, με τη χθεσινή «βουτιά» κατά 2,7%, έχει απώλειες 8,6% από το ιστορικό υψηλό της 19ης Φεβρουαρίου και λίγο απέχει από το όριο της διόρθωσης, ο Τραμπ ανατρέπει ό,τι νόμιζαν ότι ήξεραν οι επενδυτές για τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά του.
Το άκρως ανησυχητικό μήνυμα που έστειλε ο Τραμπ την Κυριακή, σε μια συνέντευξη στο «αγαπημένο» του δίκτυο Fox, ήταν ότι, μπροστά στο μεγαλεπήβολο όραμά του για ανατροπή των παγκόσμιων ισορροπιών υπέρ των ΗΠΑ, δεν δίνει την παραμικρή σημασία στη βραχυχρόνια πορεία της οικονομίας και των αγορών.
Αναφέρθηκε, μάλιστα, στο υπόδειγμα της κινεζικής ηγεσίας, που κάνει σχεδιασμό για τα επόμενα εκατό χρόνια, όπως είπε. Όταν ρωτήθηκε για την πρόβλεψη ειδικού εργαλείου της Fed της Ατλάντα για «βουτιά» 2,4% του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο, αρνήθηκε να διαψεύσει ότι μπορεί να πέσει σε ύφεση η αμερικανική οικονομία φέτος. Εμφανίστηκε, μάλιστα, να αποδέχεται αυτή την προοπτική, τονίζοντας ότι είναι μια μεταβατική περίοδος, αλλά τελικά «όλα θα πάνε υπέροχα για μας».
Εξίσου αδιάφοροι για τη βραχυπρόθεσμη πορεία της οικονομίας και των αγορών, μπροστά στο -απροσδιόριστο- όραμα για νέα αμερικανική ευημερία έχουν δείξει να είναι και οι κορυφαίοι οικονομικοί αξιωματούχοι του επιτελείου του Τραμπ, ο υπουργός Οικονομικών Μπέσεντ και ο υπουργός Εμπορίου, Λούτνικ. Η κοινή συνισταμένη των δηλώσεών τους τις τελευταίες ημέρες είναι ότι μπορεί να υπάρξει πόνος σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, αλλά με το νέο οικονομικό υπόδειγμα του Τραμπ η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη.
Συνάντηση με τους ισχυρούς των επιχειρήσεων
Κρίσιμη θεωρείται από πολλούς η συνάντηση που θα έχει σήμερα ο Τραμπ, όπως αποκάλυψε το Bloomberg, με τους κορυφαίους κορυφαίους εκπροσώπους των μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών που συμμετέχουν στην επιχειρηματική ένωση Business Roundtable.
Οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου αναμένεται να εκφράσουν τις ανησυχίες τους για την πορεία της οικονομίας. Αν δείξει και πάλι αδιαφορία ο Τραμπ για το αν η οικονομία οδηγείται σε ύφεση και οι αγορές σε καθίζηση, η κατάσταση θα γίνει άκρως ανησυχητική.
Σημειώνεται ότι πρόεδρος του Business Roundtable είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Cisco Systmens, Τσακ Ρόμπινς, ενώ στο διοικητικό συμβούλιο μετέχουν δύο κορυφαία στελέχη της Wall Street, ο Τζέιμι Ντάιμον της JPMorgan και η Τζέιν Φρέιζερ της Citigroup.
Επιχειρηματίες και τραπεζίτες θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν τη στρατηγική του Τραμπ σε αυτή τη συνάντηση. Ορισμένοι αναλυτές, ψάχνοντας να βρουν μια ορθολογική εξήγηση για την τακτική του, εικάζουν ότι θέλει να στρέψει μακριά από τις μετοχές τους επενδυτές, για να βρουν καταφύγιο στα ομόλογα και να μειωθεί το κόστος δανεισμού του αμερικανικού Δημοσίου, καθώς οι χρηματοδοτικές ανάγκες υπολογίζονται στο θηριώδες ποσό των 4,5 τρισ. δολ. (ποσό υπερδιπλάσιο του ΑΕΠ της Ιταλίας).
Ακόμη και για τα δεδομένα του Τραμπ, πάντως, μια τόσο ακραία τακτική, με τόσες παρενέργειες στην οικονομία και τα χρηματιστήρια και με μοναδικό στόχο τον φθηνότερο δανεισμό του κράτους, φαίνεται τραβηγμένη. Άλλωστε, οι ΗΠΑ διαχρονικά αντιμετώπιζαν το πρόβλημα του υψηλού δημόσιου χρέους με τη διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και δεν υπάρχει κάποιο ιστορικό προηγούμενο όπου η ύφεση και η πτώση του χρηματιστηρίου πραγματικά διευκόλυναν τη διαχείριση των χρηματοδοτικών αναγκών της κυβέρνησης.
Δημιουργική (;) καταστροφή
Ο Τραμπ μοιάζει να υιοθετεί τη θεωρία της δημιουργικής καταστροφής στην οικονομία, αλλά προς το παρόν οι επενδυτές, όπως και οι καταναλωτές, βλέπουν μόνο την καταστροφή, χωρίς να είναι σαφές τι ακριβώς προσπαθεί να δημιουργήσει ο Τραμπ:
- Η επιμονή του σε υψηλούς δασμούς, όχι μόνο στην Κίνα, αλλά και σε συμμάχους των ΗΠΑ, όπως ο Καναδάς, το Μεξικό και η Ευρώπη, παρά τις υπαναχωρήσεις και τις αναβολές που έχουν καταγραφεί ως τώρα, ναρκοθετεί την παραγωγική δραστηριότητα στις ίδιες τις ΗΠΑ, διαταράσσοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού και υπονομεύει την καταναλωτική εμπιστοσύνη, καθώς οι καταναλωτές βλέπουν μπροστά τους μια νέα ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων. Ο Τραμπ πιστεύει ότι οι επενδύσεις στις ΗΠΑ, όπως αυτές που ανακοίνωσαν η TSMC και η Apple, τελικά θα ενισχύσουν την παραγωγική βάση και οι οικονομικοί κραδασμοί θα αποδειχθούν προσωρινοί, όμως οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι το τελικό ισοζύγιο από τον προστατευτισμό θα είναι αρνητικό, κυρίως επειδή η αβεβαιότητα που δημιουργείται αναμένεται να επηρεάσει καταλυτικά την επενδυτική δραστηριότητα.
- Το πείραμα "DOGE" που υλοποιεί ο Αμερικανός πρόεδρος με εκτελεστή τον Έλον Μασκ είναι πολύ αμφίβολο αν θα φέρει πραγματικά σημαντικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, ώστε να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες φοροελαφρύνσεις που έχει υποσχεθεί προεκλογικά ο Τραμπ. Το μόνο βέβαιο, προς το παρόν, είναι ότι διαλύονται χωρίς σχεδιασμό υπηρεσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, περικόπτονται ακόμη και βασικές δαπάνες κοινωνικής πολιτικής και απολύονται χιλιάδες υπάλληλοι, με σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας που θα φανούν στα επόμενα στοιχεία που αναμένεται να δημοσιευθούν -τα προηγούμενα ήταν σχετικά καλά επειδή κάλυψαν την περίοδο έως τις 15 Φεβρουαρίου και δεν «έπιασαν» τις περισσότερες από τις απολύσεις που έγιναν από τον Μασκ.
Παράλληλα, μια ακόμη πηγή ανησυχίας είναι και η δυστοκία στο Κογκρέσο για την έγκριση του νομοσχεδίου για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Αν δεν υπάρξει μια συμφωνία Ρεπουμπλικανών - Δημοκρατικών ως την Παρασκευή, ώστε να παραταθεί μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου η χρηματοδότηση, περίπου με τους ίδιους όρους που είχαν συμφωνηθεί επί Μπάιντεν, θα υπάρχει και πάλι ο κίνδυνος του «κλεισίματος» της ομοσπονδιακής κυβέρνησης (shutdown).
Με αυτά τα δεδομένα μπροστά τους, οι επενδυτές δυσκολεύονται πολύ να δουν τον... «χρυσό αιώνα» των ΗΠΑ και η εμπιστοσύνη υπονομεύεται.
Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο Bloomberg ο Μάικλ Ρόζεν της Angeles Investment Advisors, «πήρε λίγες εβδομάδες στον Τραμπ για να σπάσει το διεθνές οικονομικό καθεστώς, υποτίθεται με ένα σχέδιο να το διορθώσει και να το αντικαταστήσει με κάτι καλύτερο. Όμως, όσο λείπει μια σαφής ιδέα για το τι ακριβώς είναι αυτό το "καλύτερο", οι επενδυτές μένουν μόνο με τα συντρίμια της σπασμένης, παγκόσμιας οικονομικής τάξης. Μέχρι να δούμε τι αντικαταστήσει την παλιά τάξη, οι επενδυτές θα είναι επιφυλακτικοί, στην καλύτερη περίπτωση».
«Βουτιά» στη Wall Street, καλύτερη η διεθνής εικόνα
Η ειρωνεία για τον Τραμπ που εμμένει στο δόγμα "America First" είναι ότι οι αμερικανικές αγορές έγιναν χθες ουραγοί, με τους βασικούς δείκτες να κάνουν τη μεγαλύτερη «βουτιά» διεθνώς.
Ο παγκόσμιος δείκτης MSCI έπεσε οριακά χθες, κατά 0,12%, ενώ έχει χάσει 6,7% από την κορυφή που είχε πιάσει στις 19 Φεβρουαρίου. Ο ευρωπαϊκός Stoxx 600 υποχώρησε κατά 1,3%, αλλά η προηγούμενη εβδομάδα ήταν πολύ καλύτερη για τις ευρωπαϊκές μετοχές έναντι των αμερικανικών, χάρη στα μεγάλα πακέτα δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές που παρουσίασαν η Γερμανία και η Κομισιόν.
Η Wall Street θύμιζε χθες βομβαρδισμένη πόλη, με πολύ μεγάλες πτώσεις κυρίως των τεχνολογικών μετοχών -άλλη μια ειρωνεία ήταν ότι έχασε 15% η Tesla, του προεδρικού συνεργάτη και χρηματοδότη, Έλον Μασκ. Μεγάλη ήταν η πτώση και των κρυπτονομισμάτων, που υποστηρίζει ένθερμα ο Τραμπ, ενώ οι επενδυτές αναζήτησαν ασφαλή καταφύγια στα ομόλογα και τις μετοχές αμυντικών κλάδων. Ειδικότερα,
- Ο δείκτης αναφοράς S&P 500 υποχώρησε 2,7%, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση ως τώρα για το 2025. Ο Nasdaq έπεσε 4%, στη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τον Σεπτέμβριο του 2022.
- Ο S&P 500 έκλεισε τη Δευτέρα με πτώση 8,6% από το υψηλό ρεκόρ της 19ης Φεβρουαρίου, χάνοντας πάνω από 4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία από τότε και πλησιάζοντας σε πτώση 10%, που αποτελεί το τεχνικό όριο της διόρθωσης. Ο Nasdaq έκλεισε ήδη από την περασμένη Πέμπτη με πτώση άνω του 10% από το υψηλό του Δεκεμβρίου.
- Η Delta Air Lines «ψαλίδισε» τις εκτιμήσεις της για τα κέρδη του πρώτου τριμήνου κατά το ήμισυ, με τη μετοχή της να γκρεμίζεται 14% χαμηλότερα. Ο διευθύνων σύμβουλος, Εντ Μπάστιαν απέδωσε την επιδείνωση των προβλέψεων στην αυξημένη οικονομική αβεβαιότητα των ΗΠΑ.
- Ο τεχνολογικός τομέας του S&P 500 υποχώρησε 4,3%, καθώς η Apple και η Nvidia υποχώρησαν περίπου 5%. Η Tesla υποχώρησε 15%, χάνοντας αξία περίπου 125 δισ. δολ. Το bitcoin υποχώρησε κατά 5%.
- Ορισμένοι αμυντικοί τομείς προσέλκυσαν επενδυτικά κεφάλαια. Ο κλάδος των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας σημείωσε άνοδο 1%.
- Τα κρατικά ομόλογα έδωσαν ασφαλές καταφύγιο στους επενδυτές και η απόδοση των 10ετών ομολόγων έπεσε στο 4,22%.
- Ο S&P 500 έχει χάσει όλα τα κέρδη που καταγράφηκαν από την εκλογή του Τραμπ στις 5 Νοεμβρίου και πλέον σημειώνει πτώση 3% από την ημέρα των εκλογών.
- Πάντως, οι αποτιμήσεις των αμερικανικών παραμένουν σημαντικά πάνω από τους ιστορικούς μέσους όρους. Ο S&P 500 την Παρασκευή είχε P/E 21 φορές πάνω από τα εκτιμώμενα κέρδη του 2025, ενώ ο μακροχρόνιος μέσος όρος είναι 15,8. Αναλυτές εκτιμούν ότι μια διόρθωση θα μπορούσε να τον οδηγήσει ως τις 5.300 μονάδες, με μια περαιτέρω πτώση κατά 5,5%, μέχρι να ισορροπήσουν οι αποτιμήσεις στα επίπεδα του ιστορικού μέσου όρου.
- Στην Αθήνα, ο Γενικός Δείκτης απέφυγε χθες την πτώση, όμως σήμερα αναμένονται πιέσεις, όπως δείχνει η συμπεριφορά του ETF του ελληνικού δείκτη MSCI, χθες στη Wall Street, το οποίο έκλεισε με απώλειες -1,67%.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
