Την ώρα που οι πρώτες διανομές μερισμάτων από τις ελληνικές τράπεζες εδώ και 15 χρόνια σηματοδοτούν με τον πιο σαφή τρόπο την επάνοδό τους στην κανονικότητα, οι κινήσεις των μεγάλων οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης υπενθυμίζουν στους επενδυτές έναν άλλο στόχο ιστορικής σημασίας που βρίσκεται πλέον σε πολύ μικρή απόσταση από τις ελληνικές τράπεζες: η επιστροφή τους στην επενδυτική βαθμίδα.
Οι τράπεζες έχουν περάσει ακόμη πιο δύσκολη δοκιμασία και από το Ελληνικό Δημόσιο στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, καθώς τα κεφάλαιά τους μηδενίσθηκαν και χρειάσθηκαν αλλεπάλληλες ανακεφαλαιοποιήσεις, με αποτέλεσμα η πιστοληπτική τους βαθμολόγηση να πέσει στα χαμηλότερα σκαλοπάτια, κάτω και από την αντίστοιχη του Δημοσίου. Για πολλά χρόνια, αυτό σήμαινε ότι οι αγορές ήταν «κλειστές» για τους τίτλους των ελληνικών τραπεζών, ενώ οι χαμηλές τους βαθμολογίες τις καθιστούσαν επενδυτικά επιλέξιμες μόνο από ακραία κερδοσκοπικά χαρτοφυλάκια (hedge funds).
Ενώ το Δημόσιο έχει ήδη κατακτήσει την αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας από δύο εκ των τριών μεγάλων οίκων αξιολόγησης (απομένει πλέον η αντίστοιχη κίνηση της Moody's), η ανάδυση των βαθμολογιών των τραπεζών προς το investment grade γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς και από χαμηλότερο σημείο εκκίνησης. Μέχρι στιγμής, η DBRS έχει κάνει την πρώτη κίνηση, αποδίδοντας στην Εθνική, στα τέλη Απριλίου, την επενδυτική βαθμίδα (BBB low), όμως από τους τρεις μεγάλους οίκους οι κινήσεις γίνονται πιο επιφυλακτικά.
Από αυτή την άποψη, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η ανακοίνωση της Moody's, στις 13 Ιουνίου, για την αναβάθμιση των καταθέσεων και τίτλων χρέους της Eurobank στην επενδυτική βαθμίδα. Ο οίκος κράτησε, πάντως, σε χαμηλότερο σκαλοπάτι τη γενική βαθμολογία της τράπεζας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε η χθεσινή ανακοίνωση της S&P. Ο αμερικανικός οίκος αναβάθμισε την αξιολόγηση όλων των συστημικών τραπεζών και της Aegean Baltic Bank, φέρνοντας μάλιστα δύο τράπεζες, τη Eurobank και την Εθνική, στον προθάλαμο της επενδυτικής βαθμίδας με βαθμολογία BB+. Και όχι μόνο αυτό: έδωσε θετική προοπτική (outlook) σε όλες τις βαθμολογίες, κάτι που ισοδυναμεί με προαναγγελία νέων αναβαθμίσεων. Ουσιαστικά, η S&P έστειλε «σήμα» ότι ακόμη και εντός του έτους μπορεί να γίνει ο πρώτος μεγάλος οίκος που θα επαναφέρει στην επενδυτική βαθμίδα δύο ελληνικές τράπεζες.
Η S&P εξήγησε τις αναβαθμίσεις, σημειώνοντας ότι οι τράπεζες ωφελούνται από τη δυναμική που έχει αναπτύξει η ελληνική οικονομία. Ένας επιπλέον παράγοντας που αναμένεται να επηρεάσει θετικά τη στάση των οίκων είναι η συνεχής βελτίωση της αξιολόγησης του Ελληνικού Δημοσίου. Χθες από το συνέδριο του Economist, κορυφαίο στέλεχος της Moody's άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι στις 13 Σεπτεμβρίου ο οίκος, που είναι ο τελευταίος από τους μεγάλους που δεν έχει αποδώσει την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα, πιθανότατα θα προχωρήσει σε αναβάθμιση.
Αυτές οι αναβαθμίσεις θα έχουν άμεση επίδραση στη δυνατότητα των τραπεζών να αντλούν φθηνότερη χρηματοδότηση από την αγορά, σε μια περίοδο που χρειάζονται χαμηλότερο κόστος για την κάλυψη εποπτικών κεφαλαιακών απαιτήσεων (MREL). Ένα παράδειγμα που έδωσε χθες ο Δημήτρης Τσάκωνας, γενικός διευθυντής του ΟΔΔΗΧ, αναφερόμενος στη διαχείριση του δημοσίου χρέους δίνει μια αρκετά καλή εικόνα της πολλαπλασιαστικής δυναμικής που αναπτύσσεται με τις αναβαθμίσεις από μεγάλους οίκους. Με το investment grade από δύο μεγάλους οίκους, αυξάνονται έως και κατά 10 δισ. τα κεφάλαια από μεγάλα funds που επενδύονται σε ελληνικά ομόλογα, ενώ με αναβάθμιση και από τον τρίτο οίκο τα νέα κεφάλαια διπλασιάζονται, φθάνοντας έως και τα 20 δισ.
Σημαντική είναι η επίδραση και στον τρόπο που αξιολογούνται οι τραπεζικές μετοχές από τα σοβαρά διεθνή funds, που έχουν χαμηλό βαθμό ανοχής στον κίνδυνο και αντιμετωπίζουν πολύ πιο ευνοϊκά τις τράπεζες με αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας.
Οι τραπεζικές μετοχές έχουν επανέλθει σε ανοδική δυναμική στις τελευταίες συνεδριάσεις στο ΧΑ. Ο κλαδικός δείκτης είχε υποχωρήσει ως τις 1.206 μονάδες στις 26 Ιουνίου, αλλά χθες έκλεισε στις 1.267, σημειώνοντας μια σωρευτική άνοδο σχεδόν 5%. Βρίσκεται πλέον σε αρκετά κοντινή απόσταση, λιγότερο από 6%, από το υψηλό του 2024 (1.338 μονάδες), ενώ κρατάει κέρδη της τάξεως του 18% από την αρχή του έτους.
Ο προβληματισμός για τα κέρδη και... οι απαντήσεις
Κοινός τόπος στις αναλύσεις επενδυτικών οίκων, αλλά και θεσμικών φορέων, όπως η Κομισιόν και η Τράπεζα της Ελλάδος, είναι ο προβληματισμός για το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν επιτύχει εξαιρετικά υψηλή κερδοφορία (με απόδοση κεφαλαίου σχεδόν 14% στο πρώτο τρίμηνου του έτους, σύμφωνα με στοιχεία του SSM), επειδή ευνοούνται δυσανάλογα, σε σχέση με τις τράπεζες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, από την αύξηση των επιτοκίων του ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει ο φόβος ότι η έναρξη της μείωσης επιτοκίων της ΕΚΤ από τον Ιούνιο θα «φρενάρει» την κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών και η εκτίμηση ότι είναι προτιμότερο, από επενδυτική άποψη, να στραφεί ένας επενδυτής σε βορειοευρωπαϊκές τράπεζες.
Πράγματι, το γεγονός ότι τα περισσότερα δάνεια στα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο, ενώ οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς τους επιτρέπουν να κρατούν χαμηλά τα επιτόκια καταθέσεων, έδωσε στις τράπεζες μια μεγάλη ευκαιρία να αυξήσουν τα κέρδη τους από τη διεύρυνση των περιθωρίων επιτοκίου. Ωστόσο, οι διοικήσεις έχουν προετοιμασθεί για να προστατεύσουν την κερδοφορία ακόμη και σε περιβάλλον χαμηλότερων επιτοκίων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην αύξηση των χορηγήσεων, με στήριξη και από τα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης -οι εκταμιεύσεις ξεπερνούν ήδη τα 6 δισ. από τα 18 δισ. που είναι η συνολική «δύναμη πυρός» του Ταμείου.
Επιπλέον, οι τράπεζες ήδη άρχισαν να μειώνουν τα επιτόκια, πρωτίστως στα επιχειρηματικά δάνεια, από τον Μάιο, δηλαδή πριν ανακοινωθεί η πρώτη μείωση από την ΕΚΤ, τον Ιούνιο, προκειμένου να τονώσουν τη ζήτηση δανείων. Τα χθεσινά στοιχεία της ΤτΕ έδειξαν μείωση της τάξεως των 50 μονάδων βάσης τον Μάιο, σε σχέση με τον Απρίλιο.
Την ίδια ώρα, σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση, που κινείται κόντρα στις επικρατούσες εκτιμήσεις της αγοράς, οι Financial Times υποστήριξαν χθες ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να συνεχίσουν οι επενδυτές να επενδύουν σε τράπεζες των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου ακόμη και σε περίοδο μείωσης των επιτοκίων, παρότι οι τράπεζες του Βορρά, με τα μεγάλα χαρτοφυλάκια δανείων σταθερού επιτοκίου, κατ' εξοχήν ευνοούνται από τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.
Όπως τονίζεται στο άρθρο, στο παρελθόν η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία έγιναν γνωστές με το καθόλου κολακευτικό ακρωνύμιο PIIGS, καθώς το υπερβολικό δημόσιο χρέος και τα επισφαλή δάνεια στα τραπεζικά τους συστήματα απείλησαν το μέλλον του ευρώ.Τώρα, όμως, μετά από μια μακρά εκκαθάριση που υποστηρίχθηκε από το κράτος, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Τουλάχιστον στον τραπεζικό τομέα, η περιφέρεια της Ευρώπης μπορεί να είναι σε καλύτερη κατάσταση από τον πυρήνα της. Οι τράπεζες που κάποτε δεν άγγιζαν οι επενδυτές επανήλθαν στη μόδα.
Όπως σημειώνεται στο άρθρο, οι χαμηλές αποτιμήσεις των τραπεζών του Νότου, η καλύτερη οικονομική ανάπτυξη των χωρών και η υψηλότερη ευαισθησία στα επιτόκια έχουν φέρει υπεραπόδοση των τραπεζικών μετοχών, που ξεπερνά κατά μέσο όρο το 100% από το 2022, έναντι περίπου 60% κατά μέσο όρο για τις τράπεζες της ευρωζώνης. Η μεγαλύτερη ευαισθησία στα υψηλά επιτόκια έχει επιτρέψει στις τράπεζες του Νότου να εμφανίσουν αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων υψηλότερες από τις γαλλικές ή τις γερμανικές τράπεζες. Όμως, οι τιμές των μετοχών τους, αν και έχουν αυξηθεί, δεν έχουν φθάσει να αντανακλούν πλήρως τις οικονομικές τους επιδόσεις.
Στον νέο κύκλο της μείωσης επιτοκίων, οι τράπεζες του Νότου έχουν μεν ένα συγκριτικό μειονέκτημα έναντι των τραπεζών του Βορρά, καθώς η κερδοφορία τους θα πιεσθεί περισσότερο, όμως, όπως τονίζουν οι FT, έχουν και ένα σημαντικό πλεονέκτημα: τα καθαρότερα βιβλία δανείων στην περιφέρεια έρχονται από μόνα τους, όπως χαρακτηριστικά τονίζουν οι FT. Η κρατική στήριξη από το 2020 επέτρεψε στις τράπεζες σε όλη την Ευρώπη να αποφύγουν μια σημαντική αύξηση στις ζημιές από δάνεια. Όμως, τώρα οι οικονομίες του Νότου είναι σε καλύτερη θέση από αυτές του Βορρά, με ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ οι τράπεζες για πολλά χρόνια είχαν καθιερώσει αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού, κάτι που σημαίνει ότι οι κίνδυνοι για ζημιές από δάνεια είναι μικρότεροι στον Νότο από τον Βορρά.
«Αυτός μπορεί να είναι ένας λόγος για να υιοθετήσουμε μια άποψη αντίθετη στην επικρατούσα: Ακόμη και όταν τα επιτόκια αρχίζουν να μειώνονται, οι τράπεζες χαμηλής αξιολόγησης στην περιφέρεια της Ευρώπης μπορεί να συνεχίσουν να πετούν», καταλήγει το άρθρο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
