Πολύωρα... σεμινάρια θα χρειασθούν οι καταναλωτές για να κατανοήσουν τα νέα τιμολόγια ρεύματος που θα ισχύσουν από τον Ιανουάριο και να επιλέξουν την πιο οικονομική λύση για τις ανάγκες τους. Τα τιμολόγια θα είναι υψηλής πολυπλοκότητας, καθώς επιστρέφει η δυσνόητη ρήτρα αναπροσαρμογής, με τρεις διαφορετικές εκδοχές, ενώ το υπουργείο Ενέργειας σκοπεύει να προσθέσει άλλη μία κατηγορία τιμολόγησης σε αυτές που ήδη έχει ανακοινώσει η Ρυθμιστική Αρχή, η οποία θα εφαρμόζεται στους πελάτες που δεν επιλέγουν μία από τις άλλες κατηγορίες.
Το μοντέλο τιμολόγησης που εφαρμόσθηκε εκτάκτως όσο διαρκούσε η ενεργειακή κρίση και συνδυάσθηκε με την παροχή οριζόντιων επιδοτήσεων ήταν σχετικά απλό: στις 20 κάθε μήνα, οι εταιρείες ανακοινώνουν τα τιμολόγια για τον επόμενο μήνα και οι καταναλωτές μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή, αν κρίνουν ότι υπάρχει κάποια πιο οικονομική λύση για τις ανάγκες τους.
Δεδομένου ότι στο έκτακτο σύστημα τιμολόγησης δεν υπήρχε η ρήτρα αναπροσαρμογής, που τόσους πονοκεφάλους είχε προκαλέσει στους καταναλωτές όταν εκτινάχθηκαν στα ύψη οι τιμές χονδρικής, η σύγκριση των τιμολογίων ήταν σχετικά εύκολη υπόθεση: ένας... επιμελής καταναλωτής μπορούσε να ανατρέξει στις δημοσιευμένες τιμές όλων των παρόχων που παρουσιάζονταν με αρμονικό τρόπο (χρέωση / κιλοβατώρα), να συνυπολογίσει τις χρεώσεις παγίων και τις τυχόν εκπτώσεις για την παραμονή στον ίδιο πάροχο και να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα για να κάνει τις επιλογές του.
Αυτό το σύστημα δημιούργησε αρκετή κινητικότητα, σε μια αγορά που πάντως παραμένει προβληματική όσον αφορά την κατάσταση του ανταγωνισμού, καθώς δεν έχει μειωθεί το πολύ υψηλό μερίδιο του κυρίαρχου παρόχου (ΔΕΗ). Σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), που πλέον έχει μετεξελιχθεί ως Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Ιουλίου 2023, καταγράφηκανν 3,5 εκατομμύρια αλλαγές παρόχου. Αυτό αντιπροσωπεύει το 30% του συνόλου των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο γρίφος των νέων τιμολογίων
Η ΡΑΑΕΥ αποφάσισε ότι το νέο σύστημα τιμολόγησης, που θα εφαρμοσθεί από τον Ιανουάριο, θα είναι... τρικολόρ: θα υπάρχουν, δηλαδή, τρία διαφορετικά τιμολόγια με χρωματική σήμανση (μπλε, πράσινο, πορτοκαλί). Το υπουργείο Ενέργειας, όμως, φέρεται να έχει αποφασίσει -αν και δεν το έχει ανακοινώσει- να προσθέσει άλλο ένα... χρώμα τιμολογίων, που θα εφαρμοσθούν στους λιγότερο επιμελείς καταναλωτές, οι οποίοι δεν θα μπουν στον κόπο να επιλέξουν ένα από τα υπόλοιπα τρία -οι ιδιώτες πάροχοι υποστηρίζουν ότι η συντριπτική πλειονότητα αυτών των καταναλωτών είναι πελάτες της ΔΕΗ, η οποία θα ωφεληθεί από την... τετραχρωμία.
Το πρόβλημα κατανόησης των νέων τιμολογίων και οι πιθανές παγίδες κρύβονται στα πράσινα τιμολόγια, δηλαδή σε αυτά που θα ενσωματώνουν ρήτρα αναπροσαρμογής:
- Σήμανση με μπλε χρώμα θα έχουν τα σταθερά τιμολόγια. Αυτά δεν θα κρύβουν, όπως είναι ευνόητο, εκπλήξεις για τους καταναλωτές, όμως αυτή η σταθερότητα θα... χρεώνεται: τα σταθερά τιμολόγια αναμένεται ότι θα είναι ακριβότερα από τα κυμαινόμενα, για να καλύπτεται το πιθανό κόστος των παρόχων από αλλαγές των συνθηκών της αγοράς.
- Τα πορτοκαλί τιμολόγια θα απευθύνονται μόνο στους λίγους καταναλωτές που έχουν εγκαταστήσει έξυπνο μετρητή κατανάλωσης. Πρόκειται για μια κατηγορία κυμαινόμενων τιμολογίων, όπου η χρέωση θα αντικατοπτρίζει τη διακύμανση της τιμής στις αγορές άμεσης παράδοσης (Αγορά Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσια Αγορά). Προφανές είναι ότι αν έχουμε ένα επεισόδιο μεγάλης αύξησης των τιμών στις αγορές ρεύματος, οι καταναλωτές με πορτοκαλί τιμολόγια θα επιβαρυνθούν ανάλογα.
- Τα δύσκολα, όπως προαναφέρθηκε, θα έχουν να αντιμετωπίσουν όσοι επιλέξουν τα πράσινα, κυμαινόμενα τιμολόγια. Κάτω από το πράσινο χρώμα κρύβονται τρεις... αποχρώσεις της παλιάς, καλής (;) ρήτρας αναπροσαρμογής: α) Στην πρώτη κατηγορία τιμολογίων, η τιμή χρέωσης θα υπολογίζεται εκ των προτέρων και θα προκύπτει είτε από υπολογιστικό τύπο που συνδέεται με δείκτες της χονδρεμπορικής αγοράς, που εκκαθαρίζονται πριν από την έναρξη του μήνα κατανάλωσης, είτε από συνδυασμό σταθερής χρέωσης προμήθειας και μηχανισμού διακύμανσης, που εκκαθαρίζεται πριν από τον μήνα κατανάλωσης. β) Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται τα τιμολόγια όπου η τιμή χρέωσης θα υπολογίζεται εκ των υστέρων, δηλαδή θα προκύπτει από μηχανισμό διακύμανσης συνδεδεμένο με τις χονδρεμπορικές τιμές που εκκαθαρίζονται το αργότερο δύο μήνες μετά τον μήνα κατανάλωσης, είτε από συνδυασμό σταθερής χρέωσης και μηχανισμού διακύμανσης, που εκκαθαρίζεται κι αυτός δύο μήνες μετά τον μήνα κατανάλωσης. γ) Η τρίτη κατηγορία θα είναι μικτής τιμολόγησης, με τιμή χρέωσης που ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του προμηθευτή και κοινοποιείται στη ΡΑΑΕΥ είτε την πρώτη μέρα του πρώτου μήνα μετά τον μήνα εφαρμογής, είτε την πρώτη μέρα του τρίτου μήνα μετά τον μήνα εφαρμογής.
Όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, η πολυπλοκότητα των πράσινων, κυμαινόμενων τιμολογίων θα καταστήσει δύσκολη τη σύγκριση τιμολογίων των παρόχων. Ο μέσος καταναλωτής μόνο από τύχη θα μπορούσε να επιλέξει το καλύτερο για τις ανάγκες του τιμολόγιο, κάτι που θα «θολώσει τα νερά» του ανταγωνισμού στην αγορά και αναμένεται να περιορίσει την κινητικότητα μεταξύ παρόχων.
Το τιμολόγιο... μπαλαντέρ
Σαν να μην ήταν αρκετή η πολυπλοκότητα των τριών κατηγοριών τιμολογίων που παρουσίασε η Ρυθμιστική Αρχή, το υπουργείο Ενέργειας θέλει να προσθέσει τη δική του... πινελιά στους λογαριασμούς ρεύματος. Το υπουργείο θέλει να εμπλακεί στη διαδικασία που υπό κανονικές συνθήκες ανήκει στη σφαίρα αρμοδιοτήτων της Ρυθμιστικής Αρχής, επειδή πρέπει να απαντηθεί ένα επιπλέον ερώτημα: οι καταναλωτές θα κληθούν να επιλέξουν παρόχους και τιμολόγια, αλλά πώς θα χρεώνονται όσοι επιλέξουν την αδράνεια και απλώς μείνουν στον ίδιο πάροχο, χωρίς να δηλώσουν ποιο χρώμα και... απόχρωση επιθυμούν;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, το υπουργείο σχεδιάζει να καθιερώσει την τέταρτη κατηγορία τιμολογίων, που θα είναι κοινή για όλους τους παρόχους, και στην οποία θα εντάσσονται όσοι καταναλωτές δεν επιλέξουν κάποιο από τα τρία διαθέσιμα τιμολόγια. Ουσιαστικά, και αυτή η κατηγορία θα εντάσσεται στα κυμαινόμενα τιμολόγια, χωρίς όμως τους μηχανισμούς που προβλέπει η πράσινη κατηγορία τιμολογίας της Ρυθμιστικής Αρχής. Ο καταναλωτής θα ενημερώνεται εκ των προτέρων για την τιμή του επόμενου μήνα, αλλά ο πάροχος θα έχει το δικαίωμα να... διορθώνει την τιμή τον επόμενο μήνα, εάν έχουν μεσολαβήσει αλλαγές στις τιμές χονδρικής.
Αυτή η κατηγορία τιμολογίων φαίνεται ότι θα ευνοεί μάλλον τον πάροχο, παρά τον καταναλωτή, ο οποίος θα είναι εκτεθειμένος σε δυσμενείς διορθώσεις τιμών. Από την άλλη, το πλεονέκτημα αυτού του τρόπου τιμολόγησης, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι ότι σε αυτή την κατηγορία τιμολογίου όλοι οι πάροχοι θα ανακοινώνουν τιμές για τον επόμενο μήνα, που θα είναι εύκολα συγκρίσιμες μεταξύ τους και ο καταναλωτής θα μπορεί να αλλάζει πάροχο, επιλέγοντας κάποιον φθηνότερο. Ουσιαστικά, με αυτή την κατηγορία τιμολογίων θα μείνει στην αγορά κάτι σαν το σύστημα τιμολόγησης που εφαρμόσθηκε εκτάκτως την περίοδο της κρίσης.
Από την πλευρά των εταιρειών που ανταγωνίζονται τη ΔΕΗ, χωρίς ως τώρα να έχουν καταφέρει να μειώσουν ουσιαστικά τα μερίδιά της (διατηρεί μερίδιο περίπου 73% στη χαμηλή τάση), υποστηρίζεται ότι στην πραγματικότητα η τέταρτη μέθοδος τιμολόγησης που θέλει να καθιερώσει το υπουργείο απλώς θα διευκολύνει τη ΔΕΗ, η οποία έχει και τους περισσότερους «αδρανείς» πελάτες, να τους χρεώνει με τρόπο που θα αποτρέπει σε οποιεσδήποτε συνθήκες την καταγραφή ζημιών: αν υπάρχει οποιαδήποτε αύξηση κοστολογικών στοιχείων, τον επόμενο μήνα ο λογαριασμός θα μεταφέρεται στον πελάτη.
Αυτές τις ενστάσεις πιθανότατα θα κληθεί να αντιμετωπίσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου σε συνάντηση που έχουν ζητήσει οι ιδιώτες πάροχοι. Πιθανόν μετά τη συνάντηση αυτή να υπάρξουν κάποιες διορθωτικές αλλαγές στον σχεδιασμό, αλλά δεν αναμένεται να διαφοροποιηθεί η φιλοσοφία της παρέμβασης του υπουργείου.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
