Όσα πρέπει να ξέρετε για τις κατασχέσεις: Πώς θα κινηθεί η Εφορία

Στο στόχαστρο των εισπρακτικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ βρίσκονται σχεδόν 600.000 φορολογούμενοι, οι οποίοι εμφανίζονται να χρωστάνε στην εφορία ποσά άνω των 500 ευρώ, ξεπερνώντας το όριο για την ενεργοποίηση των κατασχέσεων.

Η ΑΑΔΕ με οδηγό διευκρινίζει πώς και πότε επιβάλλονται κατασχέσεις κινητών και ακινήτων εναντίον των οφειλετών, καθώς και πότε κλιμακώνονται μέχρι και σε δεσμεύσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, στο τέλος του περασμένου Απριλίου το σύνολο των οφειλετών (φυσικά και νομικά πρόσωπα) προς τη Φορολογική Διοίκηση ανήλθε σε 4.645.591 ΑΦΜ.

Από αυτούς, στους 2.112.703 είναι δυνατή η λήψη αναγκαστικών μέτρων (κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων, μισθών και συντάξεων κ.λπ.), μέτρα τα οποία έχουν ήδη επιβληθεί σε 1.520.015 φορολογούμενους οφειλέτες. Απομένουν 592.688 οφειλέτες, οι οποίοι για την ώρα ξεφεύγουν από τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης της ΑΑΔΕ, αλλά εφόσον δεν τακτοποιήσουν τα χρέη τους, θα τα υποστούν προσεχώς, εάν δεν έχουν ήδη επιβληθεί.

Αντίθετα δεν κινδυνεύουν άμεσα με κατασχέσεις οι 2.532.888 οφειλέτες, καθώς το χρέος τους είναι κάτω 500 ευρώ.

Η κλιμάκωση των μέτρων

Για τους 592.688 οφειλέτες τα εισπρακτικά μέτρα κλιμακώνονται ανάλογα με το ύψος του χρέους και τον χρόνο που αυτά κατέστησαν ληξιπρόθεσμα.

Όπως εξηγεί η ΑΑΔΕ στο Εγχειρίδιο που εξέδωσε, για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο που δεν έχουν υπαχθεί σε νομοθετική ρύθμιση μπορεί να ληφθούν κατά την κρίση του Προϊσταμένου της αρμόδιας για την επιδίωξη της οφειλής Υπηρεσίας, τα προβλεπόμενα μέτρα που είναι:

• Κατάσχεση κινητών, είτε στα χέρια του οφειλέτη, είτε κινητών και απαιτήσεων, γενικώς, του οφειλέτη που βρίσκονται στα χέρια τρίτου,
• Κατάσχεση ακινήτων.
• Η ποινική δίωξη και η λήψη σε βάρος του οφειλέτη του Δημοσίου, διοικητικών, ασφαλιστικών και δικαστικών μέτρων, όταν το ποσό της οφειλής υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ και δεν τακτοποιούνται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων (4) μηνών

Ωστόσο στο Εγχειρίδιο διευκρινίζονται τα ακόλουθα:

• Δεν επιβάλλεται κατάσχεση ακινήτων, καθώς και κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη, κατά των οφειλετών που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές από κάθε αιτία (για την καταβολή των οποίων ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης, συνυπόχρεος, εγγυητής, κ.λπ.) συνολικού ποσού πεντακοσίων (500) ευρώ, πλην του μέτρου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων. Δηλαδή στον φορολογούμενο που χρωστάει έως 500 ευρώ, δεν κατάσχονται τραπεζικές καταθέσεις, αλλά μπορεί να κατασχεθούν ποσά εις χείρας τρίτων, ήτοι μισθοδοσία, σύνταξη, είσπραξη ενοικίου κ.λπ. Στο ανωτέρω ποσό δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, οι τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής ή και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής.

• Δεν χωρεί κατάσχεση μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το συνολικό ποσό αυτών μηνιαίως, αφαιρουμένων των υποχρεωτικών εισφορών είναι μικρότερο των χιλίων (1.000) ευρώ. Στις περιπτώσεις δε που υπερβαίνει το ποσόν αυτό επιτρέπεται η κατάσχεση για τα χρέη προς το Δημόσιο επί του 50% του υπερβάλλοντος ποσού των χιλίων (1.000) ευρώ και μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ, καθώς και επί του συνόλου του υπερβάλλοντος ποσού των 1.500 ευρώ.

• Καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε ένα και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των 1.250 ευρώ, μηνιαίως, για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα. Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ένας μοναδικός λογαριασμός. Στην περίπτωση που υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων γνωστοποιείται αποκλειστικά και μόνο ο λογαριασμός αυτός.

Κατασχέσεις ακινήτων

Για οφειλές μεγάλου ύψους η εφορία προχωρεί σε δεσμεύσεις, κατασχέσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων του οφειλέτη, από τους οποίους εξαιρείται, υπό προϋποθέσεις, μόνο η α΄ κατοικία.

Σύμφωνα με το Εγχειρίδιο της ΑΑΔΕ, του πλειστηριασμού των ακινήτων προηγείται η κατάσχεση, αλλά πριν από τη διενέργεια οποιασδήποτε πράξης εκτέλεσης, καθίσταται υποχρεωτική η κοινοποίηση από τη φορολογική διοίκηση ατομικής ειδοποίησης καταβολής οφειλής/υπερημερίας. Αντίθετα, δεν απαιτείται ειδοποίηση για τις κατασχέσεις χρηματικών ποσών.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που τίθεται σε κίνδυνο η είσπραξη της οφειλής, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να παρακάμψει την τήρηση της ανωτέρω προδικασίας και να δεσμεύσει τα ακίνητα πριν ειδοποιήσει τον οφειλέτη.

Ως προς τις συνέπειες της κατάσχεσης του ακινήτου η ΑΑΔΕ διευκρινίζει τα ακόλουθα:

• Από την ημέρα επίδοσης στον οφειλέτη αντιγράφου της έκθεσης κατάσχεσης, αυτός στερείται του δικαιώματος ελεύθερης διάθεσης του ακινήτου και των συστατικών στοιχείων του ακινήτου ακόμη και εάν αυτά δεν περιγράφονται στην έκθεση κατάσχεσης ή αν ήταν παρών ο οφειλέτης κατά την κατάσχεση, από τότε.
• Η έκθεση κατάσχεσης δεν σημαίνει και πλειστηριασμό, αλλά αυτός έπεται σε επόμενο στάδιο.
• Εφόσον, ο οφειλέτης δεν έχει εντάξει τις οφειλές του σε πρόγραμμα ρύθμισης, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας για την επιδίωξη είσπραξης της οφειλής Υπηρεσίας, υποχρεούται , μετά την παρέλευση σαράντα (40) ημερών και το αργότερο σε τέσσερις (4) μήνες από την κατάσχεση, να ορίσει ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε πέντε (5) μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος.
• Εάν δεν διενεργηθεί ο πλειστηριασμός την ορισθείσα με το πρόγραμμα ημέρα, εκδίδει νέο πρόγραμμα, το αργότερο εντός έτους από την ημέρα που ο πλειστηριασμός δεν διενεργήθηκε ή ανεστάλη και ορίζει νέα ημερομηνία κατά τα ανωτέρω. Οι ανωτέρω προθεσμίες δεν τηρούνται εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος που αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του Προϊσταμένου.
• Η έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού μετά την πάροδο των νόμιμων προθεσμιών, δεν επιφέρει ακυρότητα αυτού.
• Από το 2018 οι αναγκαστικοί πλειστηριασμοί διεξάγονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα μέσω των ηλεκτρονικών συστημάτων πλειστηριασμού (ΗΛ.ΣΥ.ΠΛΕΙΣ) και μέσω του διαδικτυακού τόπου www.eauction.gr.
• Αναστολή εκτέλεσης του εκδοθέντος προγράμματος πλειστηριασμού επιτυγχάνεται με την ένταξη του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών του, ή με την έκδοση δικαστικής απόφασης περί αναστολής του.
• Η κυριότητα πλειστηριασθέντος ακινήτου μεταβιβάζεται στον υπερθεματιστή, μετά την μεταγραφή της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο. Μέχρι τότε η κυριότητα παραμένει στον κύριο του ακινήτου.
• Η άρση κατάσχεσης και η εξάλειψη υποθήκης επί ακινήτου για χρέη προς το Δημόσιο είναι δυνατή, μετά την εξόφληση ή τη διαγραφή του χρέους για το οποίο επιβλήθηκε το μέτρο ή μετά την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο όργανο με συγκεκριμένους, κατά περίπτωση, όρους αποδέσμευσης.

Η εξαίρεση της α΄ κατοικίας

Αναφορικά με την πρώτη κατοικία των οφειλετών του Δημοσίου, δεν κατάσχεται και δεν εκπλειστηριάζεται, υπό προϋποθέσεις, δηλαδή εφόσον η αντικειμενική της αξία είναι κοντά στα όρια της απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Στο «Εγχειρίδιο» της ΑΑΔΕ σημειώνεται πως «η ανωτέρω προθεσμία (σ.σ. εκπλειστηριασμού) δεν τηρείται, εφόσον υφίσταται σπουδαίος λόγος (π.χ. όταν πρόκειται για ακίνητο που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του οφειλέτη, η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται κατά τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή του Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτων - Φ.Μ.Α., ως πρώτης κατοικίας), ο οποίος θα πρέπει να μνημονεύεται σε σχετική έκθεση του επισπεύδοντος τον πλειστηριασμό Προϊσταμένου».

Δηλαδή, γλιτώνει τον πλειστηριασμών, η πρώτη κατοικία του οφειλέτη, εφόσον η αξία της οποίας βρίσκεται κοντά στα όρια της απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Το όριο είναι 200.000 ευρώ για τον άγαμο, 250.000 για το ζευγάρι και 275.000 για τον έγγαμο ΑμΕΑ. Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για καθένα από τα επόμενα παιδιά.