Μετά από μια μεγάλη περίοδο νηνεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν συναντώνται σήμερα στην τουρκική πρωτεύουσα, για τρίτη φορά μέσα σε ένα χρόνο, στη σκιά ωστόσο της απόφασης να μετατραπεί σε τζαμί η Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη.
Η ελληνική αντιπροσωπεία προσέρχεται στο τραπέζι του διαλόγου με διάθεση συνεννόησης, αν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει ευθύς εξαρχής την «προκλητική ενέργεια», όπως χαρακτήρισε την απόφαση των αρχών της γείτονος να μετατραπεί η Μονή της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος, ζητώντας από τον κ.Ερντογάν την αντιστροφή της απόφασης.
«Το λιγότερο που οφείλουμε στον ελληνικό και τον τουρκικό λαό είναι μια περίοδος χωρίς εντάσεις», δήλωσε μεταξύ άλλων ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξη που παραχώρησε στην τουρκική εφημερίδα Milliyet λίγες ώρες πριν προσγειωθεί στην τουρκική πρωτεύουσα, με το Μέγαρο Μαξίμου να εμφανίζεται αισιόδοξο για την πρόοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, παρά τις όποιες εστίες εντάσεων.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, στην Άγκυρα αναμένεται ακόμη να επιβεβαιωθεί η επόμενη συνάντηση των δύο ηγετών κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με τους δύο ηγέτες να συμπίπτουν επίσης και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον προσεχή Ιούλιο στην Ουάσιγκτον.
Το πρόγραμμα, οι συναντήσεις και ο δείπνος
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα γίνει δεκτός από τον Ταγίπ Ερντογάν στις 4 το απόγευμα, ενώ στην αίθουσα θα βρίσκονται μαζί τους οι υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν και οι διπλωματικοί τους σύμβουλοι, Άννα Μαρία Μπούρα και Τσαγατάι Κιλίτς. Θα ακολουθήσουν κοινές δηλώσεις στους δημοσιογράφους και οι διευρυμένες συζητήσεις με τη συμμετοχή των υφυπουργών Εξωτερικών, Κώστα Φραγκογιάννη και Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, ενώ στην ελληνική αποστολή θα συμμετάσχει ο διοικητής της ΕΥΠ, Θεμιστοκλής Δεμίρης.
Το πρόγραμμα της παρουσίας του πρωθυπουργού στην τουρκική πρωτεύουσα θα ολοκληρωθεί με δείπνο που θα παραθέσει στις 8 το βράδυ ο Τούρκος πρόεδρος προς τιμήν της ελληνικής αποστολής.
Η ατζέντα, οι παραφωνίες και τα αγκάθια
Η συνάντηση πραγματοποιείται σε μια συγκυρία όπου σε Ελλάδα και Τουρκία και οι δύο κυβερνήσεις έχουν μπροστά τους καθαρό πολιτικό χρόνο, χωρίς εκλογικές αναμετρήσεις μπροστά τους, με νωπή λαϊκή εντολή, και άρα, χωρίς εσωτερικές πολιτικές πιέσεις και σκοπιμότητες που στο παρελθόν καθόριζαν και τη ρητορική και την ατζέντα των συζητήσεων.
Ακόμα και η πρόσφατη αποστροφή του Ταγίπ Ερντογάν ότι «δεν υπάρχει διαφορά που δεν μπορούμε να λύσουμε», έγινε δεκτή ως ένα θετικό σημάδι για το τετ α τετ των δύο ανδρών, στην προσπάθεια συνέχισης του άτυπου «μορατόριουμ», γνωρίζοντας ωστόσο ότι παραμένει σε εκκρεμότητα η μεγάλη μας διαφορά για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο.
Βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι, και μετά τη νέα συνάντηση, να εξασφαλιστεί – σε πρώτη φάση - ένα δεύτερο συνεχόμενο ήρεμο καλοκαίρι στο Αιγαίο, και επιπλέον, να οριστεί ένα νέο χρονοδιάγραμμα για τις «παραφωνίες» και τα «αγκάθια» στις σχέσεις των δύο χωρών.
Ως κέρδος θεωρείται ήδη, η συμφωνία για τη χορήγηση βίζας σε Τούρκους πολίτες που επιθυμούν να επισκεφθούν 10 νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αλλά και η προοπτική συνεργασίας σε θέματα περιβάλλοντος και από κοινού αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.
Στον αντίποδα, ζητούμενο παραμένει αν ο Ταγίπ Ερντογάν θα επαναφέρει τη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών», μετά και την εξαγγελία της κυβέρνησης για τη δημιουργία δύο θαλασσίων πάρκων στο Αιγαίο και την πρόθεση του τουρκικού υπουργείο Παιδείας να συμπεριλάβει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» στη διδακτέα ύλη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στίγμα των προθέσεών του έδωσε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Τουρκίας (Καθημερινή της Κυριακής), εμμένοντας στη λογική του «win win» και δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «η έγερση ζητημάτων κυριαρχίας δεν είναι μια κατάσταση που βλάπτει το έδαφος του διαλόγου και εμποδίζει την πρόοδό του. Μπορούμε να συζητήσουμε τα ζητήματα αυτά με μια προοπτική που απέχει από τετελεσμένα. Η Τουρκία δεν θα δεχθεί de facto καταστάσεις σε αυτή τη γεωγραφία (σ.σ. στο Αιγαίο)».
Την ίδια στιγμή, ο τουρκικός τύπος το χρονικό διάστημα που προηγήθηκε υποστήριζε ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα θέσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη το ζήτημα των υδρογονανθράκων, με αναφορές στις έρευνες της Τουρκίας για αέριο στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και τις σεισμικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό που αφήνουν να εννοηθεί είναι η πρόθεση του Τούρκου Προέδρου να θέσει ανοιχτά ζήτημα διαμοιρασμού του φυσικού πλούτου του Αιγαίου μεταξύ των γειτονικών χωρών, κάτι που η Αθήνα απορρίπτει.