Εξοικονομώ: Απλήρωτοι ένας στους τρεις, «πόλεμος» για τις ευθύνες

Ασθμαίνοντας προχωράει η υλοποίηση του «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», με τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση των αιτημάτων και στις εκταμιεύσεις να φθάνουν έως και έξι μήνες και να παραμένουν απλήρωτα περισσότερα από τα μισά κονδύλια του προγράμματος, που ανέρχονται συνολικά σε 850 εκατ. ευρώ. Οι μηχανικοί αποδίδουν ευθύνες στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, που «τρέχει» το πρόγραμμα και, από την πλευρά της, γίνεται λόγος για αδυναμίες στους φακέλους και ανάγκη να προστατευθεί από λάθη στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων.

Σύμφωνα με πληροφορίες του BD, έως σήμερα έχουν εκταμιευθεί περί τα 414 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν σε 22.000 αιτήσεις. 12.000 αιτήσεις ή το 33% του συνόλου παραμένουν σε εκκρεμότητα λόγω ελλείψεων στους φακέλους που εντόπισε η ΕΑΤ, ενώ περί τις 5.000 αιτήσεις βρίσκονται ακόμη σε διαδικασία αξιολόγησης.

Με επιστολή τους προς την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, Γιώργος Στασινός και ο πρόεδρος και η γενική γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Πιστοποιημένων Ενεργειακών Επιθεωρητών (ΠΣΥΠΕΝΕΠ), Κώστας Λάσκος και Χρυσούλα Βαΐτση, αφήνουν υπαινιγμούς για σκοπιμότητες από την πλευρά της ΕΑΤ, που προκαλούν αυτό το... μποτιλιάρισμα στο πρόγραμμα, εις βάρος των δικαιούχων και των μηχανικών που έχουν καταρτίσει τους φακέλους.

Σημειώνουν χαρακτηριστικά πως υπάρχουν καθυστερήσεις που είναι «συνεχείς, επαναλαμβανόμενες και – πλέον – καθολικά συμβαίνουσες στο σύνολο σχεδόν των αιτήσεων παρατηρήσεις, αποκλείοντας έτσι την πιθανότητα της φυσιολογικής και πάντοτε αναμενόμενης “σύμπτωσης”, “ανθρώπινου λάθους” και “αβλεψίας”».

Πρόκειται μάλιστα, όπως γράφουν, για «“περίεργες” παρατηρήσεις που στην αρχή εμφανίζονταν αποσπασματικά σε κάποιες μόνο αιτήσεις, στην πορεία όμως κατέστησαν καθολικές». Αναφέρονται, δε, σε τέσσερα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μηχανικοί κατά τη διαδικασία υλοποίησης έργων που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα:

1. Μεγάλη καθυστέρηση στην αξιολόγηση των αιτημάτων τελικής εκταμίευσης: Είτε πρόκειται για την αρχική υποβολή για τελικό έλεγχο και εκταμίευση, είτε υποβολή διορθώσεων – συμπληρώσεων, η απάντηση έρχεται συνήθως μετά από παρέλευση τουλάχιστον τριών εβδομάδων ενώ αναφέρονται και περιπτώσεις που η απάντηση χρειάστηκε έως και τέσσερις μήνες.  
2. Αδυναμία επικοινωνίας με τον ελεγκτικό μηχανισμό, καθώς οι ωφελούμενοι και οι μηχανικοί δεν έχουν τη δυνατότητα για έλεγχο, ενημέρωση, ή αντίδραση αναφορικά με την πορεία της αίτησης.
3. Αποσπασματικός έλεγχος, με τυχαία επαναλαμβανόμενες και άστοχες παρατηρήσεις: Στην επιστολή γίνεται λόγος για επαναλαμβανόμενους κύκλους παρατηρήσεων - απαντήσεων «πολλές φορές "άκυρες" ή με παρατηρήσεις που έχουν ήδη επιλυθεί αλλά επαναλαμβάνονται με τυχαίο τρόπο», ενώ μιλούν και για «περιπαικτικές μέχρι και προσβλητικές για τη δραστηριότητα» των μηχανικών παρατηρήσεις. Σημειώνουν, δε, πως από τα παραπάνω είναι προφανές πως «ο ελεγκτής ενός τεχνικού έργου δεν έχει καμία σχέση και αντίληψη επ’ αυτού -στοιχείο ιδιαιτέρως θλιβερό και προσβλητικό για τη δουλειά των ασχολούμενων μηχανικών».
4. 4. Απαίτηση υποβολής επιπρόσθετων δικαιολογητικών ή επιπρόσθετων υπεύθυνων δηλώσεων, για τα οποία δεν υπάρχει καμία αναφορά στον οδηγό του προγράμματος αλλά ούτε ζητήθηκαν στους δύο προηγούμενους κύκλους του ΕΚΟ ΙΙ, δίνοντας την εικόνα πως ο κάθε αξιολογητής ζητάει ό,τι «κατά την εκτίμησή του πιθανώς είναι χρήσιμο ή αναγκαίο». Ενδεικτικά, ζητούνται  συμβόλαιο κατοικίας (χωρίς να είναι πρόσφατη απόκτηση), καταστατικά εταιρειών που συμμετείχαν στο έργο, υπεύθυνη δήλωση από τον ωφελούμενο ότι το επάγγελμα του είναι «ιδιώτης» (όταν όλα τα παραστατικά το αναγράφουν ήδη) κ.ο.κ.

Το ζήτημα αναδεικνύεται σε μεγάλο πρόβλημα για τον τεχνικό κόσμο που αντιμετωπίζει καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις που μπορεί να φθάσουν έως και τους 6 μήνες ενώ, όπως αναφέρεται στη σχετική επιστολή εργάζονται με πίστωση που μπορεί να φθάνει ακόμα και στο 80%.

Όπως σημειώνουν πηγές που γνωρίζουν το θέμα από την πλευρά των μηχανικών, το πρόβλημα, εν ολίγοις, έγκειται αφενός στη μεθοδολογία των ελέγχων και αφετέρου στο γεγονός πως οι έλεγχοι πραγματοποιούνται από υπαλλήλους χωρίς σχετική τεχνική κατάρτιση ή εκπαίδευση πάνω στο πρόγραμμα με αποτέλεσμα να παρατηρούνται και οι καθυστερήσεις αυτές. Μάλιστα, λόγω της μεγάλης γραφειοκρατίας του προγράμματος αλλά και των παραπάνω προβλημάτων, πολλοί από τους μηχανικούς που είχαν «τρέξει» έργα σε προηγούμενους κύκλους επέλεξαν να μην το επαναλάβουν σε επόμενους.

Κύκλοι από την πλευρά της ΕΑΤ απαντούν πως οι εκταμιεύσεις από την πλευρά της ελέγχονται αυστηρά, καθώς πρόκειται για κοινοτικά κονδύλια και ενδεχόμενα λάθη μπορούν να επισύρουν μεγάλα πρόστιμα. Απαντούν στις αιτιάσεις που διατυπώνονται από τον τεχνικό κόσμο, σημειώνοντας πως οι ελεγκτές ακολουθούν τις διαδικασίες που καθορίζονται από τον οδηγό του προγράμματος, ενώ αποδίδουν τις καθυστερήσεις σε δύο λόγους:

• Πρώτον, έχουν υπάρξει πολλές αλλαγές στον οδηγό του προγράμματος, που με τη σειρά τους οδηγούν σε νέες τροποποιήσεις των αιτήσεων.
• Δεύτερον, υπάρχουν συχνά πολλές ελλείψεις ή λάθη στις αιτήσεις. Ανάμεσα στα πιο συχνά ζητήματα που εντοπίζονται είναι, για παράδειγμα, η μη ταυτοποίηση των δηλωμένων τ.μ. του ακινήτου όπως αναφέρονται στην αίτηση με εκείνα που αναγράφονται στην οικοδομική άδεια, διαφορές στα τιμολόγια των παρεμβάσεων με εκείνες που υπάρχουν στο έντυπο καταγραφής, ενώ υπάρχουν και αιτήσεις για κάλυψη μελετών που δεν είναι επιλέξιμες από το πρόγραμμα.

Το ΥΠΕΝ βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης της κατάστασης, ενώ δρομολογούνται άμεσα συναντήσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς προκειμένου να υπάρξει μία λύση που θα οδηγήσει στην επιτάχυνση αλλά και απλοποίηση των προβλεπόμενων διαδικασιών.