Μετά από μια χρονιά ρεκόρ όπως ήταν το 2021, που έφτασε σε αξία τα 8 δισ. ευρώ, το ελληνικό οικοσύστημα startup δείχνει σημάδια αντοχής και ωρίμανσης εν μέσω ενός δύσκολου γεωπολιτικού και μακροοικονομικού περιβάλλοντος, συγκεντρώνοντας στο πρώτο εξάμηνο του 2022, σημαντικά υψηλότερα ποσά έναντι της περασμένης χρονιάς.
Οι ελληνικές startup έχουν αρχίσει και προσελκύουν όλο και πιο έντονα το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών που θέλουν να γίνουν «συμπαίκτες», είτε μέσω δανεισμού ή μέσω εξαγοράς μετοχικού κεφαλαίου. Ειδικότερα, το ελληνικό οικοσύστημα startup το α΄εξάμηνο του 2022 συγκέντρωσε υπερδιπλάσια κεφάλαια έναντι του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος το 2021, με το ποσό αυτό να ανέρχεται στα 400 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με την έκθεση «The State of European Startups & VCs» του dealroom.co για το ευρωπαϊκό οικοσύστημα καινοτομίας.
Όπως επισημαίνει η έκθεση, η ελληνική επίδοση είναι η τρίτη καλύτερη μεταξύ των μικρότερων ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων startup, μετά την Εσθονία και την Πορτογαλίας. Χώρες όπως Ισλανδία, Αυστρία, Γαλλία και Ελβετία βρέθηκαν πολύ πιο πίσω από την Ελλάδα.
Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε χαμηλή θέση της κατάταξης των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων με βάση τη συνολική χρηματοδότηση από Venture Capital (VC) στο πρώτο εξάμηνο του 2022 καθώς είναι στην 18η θέση, ξεπερνώντας μόνο την Πορτογαλία. Η Μεγάλη Βρετανία αναδείχθηκε, παρά τη σημαντική κάμψη, «πρωταθλήτρια» του πρώτου εξαμήνου, έχοντας απορροφήσει 3,7 δισ. δολάρια. Η Γερμανία ακολουθεί με 2,6 δισ. δολάρια όπως και η Σουηδία, ενώ η Γαλλία συγκέντρωσε 2,5 δισ. δολάρια και η Ιταλία 820 εκατ. δολάρια.
Υπερδιπλασιασμός της απασχόλησης στις ελληνικές startup
Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη που καταγράφει το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας έχει επίσης αποτέλεσμα να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας. Ειδικότερα, έχει γίνει άλμα 120% της απασχόλησης το 2022 στις 700 startup που είναι μέλη του Elevate Greece. Είναι χαρακτηριστικό πως ο ρυθμός ανάπτυξης της απασχόλησης των startup είναι πολύ ταχύτερος από τις ώριμες επιχειρήσεις της χώρας όπου φτάνει το 105%.
Παράλληλα οι ελληνικές startup, θέλοντας να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους, έχουν δώσει ιδιαίτερο βάρος και στις απολαβές των εργαζομένων με στόχο να προσελκύσουν ταλαντούχο προσωπικό, υιοθετώντας περισσότερες παροχές ή και προγράμματα μετοχών. Αυτό αναφέρει έρευνα σχετικά με το ανθρώπινο δυναμικό και τις πρακτικές διοίκησης στις νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα, την οποία παρουσίασε το Τομεακό Επιστημονικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού και Αναβάθμισης Δεξιοτήτων του ΕΣΕΤΕΚ.
Σύμφωνα με την έρευνα οι ελληνικές startup διαθέτουν προσωπικό με εξαιρετικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο, με το 87% να είναι απόφοιτοι ΑΕΙ. Επιπλέον οι ελληνικές startup αξιοποιούν την κατάρτιση κατά την εργασία ενώ 1 στις 3 επενδύουν σε προγράμματα e-learning και μάθησης εκτός του χώρου εργασίας, περισσότερο από τις ώριμες ηλικιακά επιχειρήσεις.
Το 47% των startups - μελών του Elevate Greece αξιοποιεί την πρακτική άσκηση φοιτητών, ενώ οι γυναίκες αποτελούν μόλις το 1/3 των εργαζομένων σε νεοφυείς επιχειρήσεις, με την έρευνα του ΕΣΕΤΕΚ να υπογραμμίζει ότι υπάρχει σημαντικός χώρος για βελτίωση, καθώς οι γυναίκες αποτελούν το 32% και το 41% των απασχολούμενων στις επιχειρήσεις εντός και εκτός του μητρώου Elevate Greece αντίστοιχα. Αναλογίες που συμβαδίζουν με τις ευρύτερες τάσεις απασχόλησης στη χώρα μας, καθώς οι άνδρες απασχολούνται κατά 68,1% και οι γυναίκες μόλις κατά 48,7%.
Η κρίση επιβραδύνει τις επενδύσεις των VC
Το άλμα των επιτοκίων σε συνδυασμό με την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους και τις εντεινόμενες ανησυχίες για πιθανή ύφεση, ενώ συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν κάνει πιο επιφυλακτικούς τους επενδυτές. Μετά το εκρηκτικό πρώτο εξάμηνο του 2022, τα VC επένδυσαν λιγότερα από 100 δισ. δολάρια το τρίτο τρίμηνο του έτους.
Η έκθεση «Venture Pulse» της KPMG αναφέρει πως στο τρίτο τρίμηνο του 2022 ο αριθμός των συναλλαγών των VC έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2017, ενώ η αξία τους κινήθηκε στα επίπεδα των μέσων του 2020 όταν και κορυφωνόταν η πανδημία και τα lockdown φτάνοντας τα μόλις 87 δισ. δολάρια για 7.817 συναλλαγές VC παγκοσμίως.
Οι ΗΠΑ προσέλκυσαν περισσότερα από τα μισά παγκόσμια κεφάλαια VC, αγγίζοντας τα 45,5 δισ. δολάρια κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, ενώ η Ευρώπη είδε τις επενδύσεις VC να μειώνονται από 31,1 δισ. δολάρια το δεύτερο τρίμηνο του 2022 σε 18,7 δισ. δολάρια, με Βρετανία, Ισραήλ και Ιρλανδία να σημειώνουν σημαντική υποχώρηση.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, η χρηματοδότηση από VC στο τέταρτο τρίμηνο του έτους θα παραμείνει σε χαμηλότερα από τα προσδοκώμενα επίπεδα. Ωστόσο οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι το νέο τοπίο που έχει δημιουργηθεί μπορεί να ωθήσει πολλές startup να εξετάσουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και να επικεντρωθούν στην κερδοφορία τους ώστε να προσελκύσουν επενδυτές.
«Οι επενδυτές βρίσκονται σε θέση επαναξιολόγησης της στρατηγικής τους, λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε κλάδου και τη δυνατότητα δημιουργίας μελλοντικής αξίας από τις εταιρείες στόχους. Παράλληλα, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την αποτελεσματικότητα του συμβατικού τρόπου με τον οποίο δομούν και υλοποιούν τις συναλλαγές εξαγορών ή αποεπένδυσης και είναι διατεθειμένοι να υιοθετήσουν εναλλακτικά μοντέλα. Το επόμενο τρίμηνο θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό τη διάθεση ανάληψης ρίσκου και τη λογική πίσω από τις αποτιμήσεις ενόψει του νέου έτους», διαπιστώνει η μελέτη της KPMG.