Υπήρξε μία από τις πιο φιλόδοξες επιδιώξεις της Ευρώπης, αλλά όλα δείχνουν ότι η πλήρης τραπεζική ένωση και κυρίως η δημιουργία ενός κοινού καθεστώτος προστασίας των καταθέσεων θα παραμείνει… όνειρο, τουλάχιστον προς το παρόν.
Ακόμη περισσότερο «πάγο» σε αυτήν την προοπτική έριξε το πρόσφατο Eurogroup, στο οποίο αποφασίστηκαν τα γνωστά σε επίπεδο ευρωζώνης, ήτοι η εξέταση του ζητήματος με περισσότερες λεπτομέρειες, κατάθεση προτάσεων και επανεξέτασή του κάποια στιγμή στο μέλλον. Υπέρμαχοι της προστασίας των καταθέσεων είναι οι χώρες του Νότου, με Ελλάδα και Ιταλία να πρωτοστατούν στη στήριξη της πρότασης, αλλά ο Βορράς δυσκολεύεται αρκετά να το δεχθεί. Σε πρόσφατη ομιλία του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννης Στουρνάρας είχε τονίσει ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση παραμένει μισή όσο δεν υπάρχει πλήρης τραπεζική ένωση.
Όπως είχε σημειώσει ο κ. Στουρνάρας «Κατ’ αρχάς, υπάρχουν αρκετοί τομείς χρηματοπιστωτικής ενοποίησης στους οποίους οι μεταρρυθμίσεις έχουν σταματήσει. Η πρόσφατη επανεκκίνηση των διαδικασιών για τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασφάλισης Καταθέσεων (EDIS) είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά όχι το μόνο που κρίνεται απαραίτητο. Τόσο η διαχείριση τραπεζικών κρίσεων όσο και οι διαδικασίες εξυγίανσης των τραπεζών χρειάζονται μεταρρυθμίσεις, καθόσον μάλιστα τα υφιστάμενα συστήματα επιβάλλουν δυσανάλογες επιβαρύνσεις στα μικρότερα ιδρύματα, ενώ η κατάτμηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων μεταξύ πολλών φορέων υπονομεύει την αποτελεσματικότητα».
Ο πάγος του Eurogroup
Καθαρά αρνητική, όμως, ήταν η στάση της Γερμανίας στο Eurogroup της Πέμπτης αναφορικά με το θέμα της κοινής ασφάλισης καταθέσεων, με τον αρμόδιο υπουργό Οικονομικών, κ. Κ. Λίντνερ να δηλώνει ότι «για τη Γερμανία, μια πλήρης ευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων δεν είναι προς συζήτηση. Στο επίκεντρο θα είναι πάντα η εθνική προστασία των καταθέσεων».
Η δήλωση αυτή ήταν αρκετή για να απογοητεύσει πλήρως τόσο τις χώρες της Νότιας Ευρώπης όσο και τον Ιρλανδό επικεφαλής του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, ο οποίος είχε την ελπίδα ότι το όλο ζήτημα θα έβρισκε κάποια στήριξη. Έτσι το Eurogroup περιορίστηκε, στην επίσημη ανακοίνωσή του, να καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλλει μία σειρά προτάσεων για την ενίσχυση των κανόνων διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων και των εθνικών συστημάτων εγγύησης καταθέσεων.
Οι προτάσεις, βέβαια, αυτές θα πρέπει να εγκριθούν από τα εθνικά κοινοβούλια πριν από το 2024, όπου θα γίνουν οι επόμενες ευρωεκλογές, με τον κ. Ντόναχιου να εκφράζει με κομψό τρόπο την απογοήτευσή του, δηλώνοντας ότι «έκανα λόγο για ευρύτερα, για μεγάλα συλλογικά βήματα, αλλά αυτό που έκανε το Eurogroup σήμερα είναι να συμφωνήσει σε ένα βήμα που θα αποτελούσε σαφή και ισχυρή βελτίωση σε σχέση με το πού βρισκόμαστε σήμερα».
Μία ατελής τραπεζική ένωση
Αυτό που επιθυμούν οι Νότιοι και ο Ιρλανδός επικεφαλής του Eurogroup είναι η δημιουργία ενός κοινού ταμείου που θα αρχικά θα ενίσχυε και κατόπιν θα συγχώνευε τις εθνικές εγγυήσεις καταθέσεων, ύψους άνω των 100.000 ευρώ , παρέχοντας ουσιαστικά ένα πρόσθετο επίπεδο προστασίας στις αποταμιεύσεις των πολιτών σε μια σοβαρή τραπεζική κρίση.
Σημειώνεται ότι η Κομισιόν πρότεινε για πρώτη φορά το νομοσχέδιο για την εγγύηση καταθέσεων το 2015, μόνο και μόνο για να το δει έκτοτε να μαζεύει σκόνη στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ένας σημαντικός λόγος για το αδιέξοδο είναι οι αναμνήσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης δημόσιου χρέους πριν από μια δεκαετία. Οι χώρες του Βορρά φοβούνται εδώ και καιρό ότι ένα κοινό ταμείο ασφάλισης καταθέσεων θα προκαλούσε μεγάλες ζημιές στις τράπεζές του, εάν ο Νότος βρεθεί, στο μέλλον, αντιμέτωπος με μία ακόμη κρίση χρέους.
Η «μείωση του κινδύνου» έγινε έτσι η de facto πολιτική στάση του Βορρά στη συζήτηση για το EDIS, με βασικό επιχείρημα ότι το νέο σύστημα θα μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο όταν οι τράπεζες θα είχαν εξυγιάνει τους ισολογισμούς τους και η ευρωζώνη είχε φροντίσει να αποτρέψει κάθε ενδεχόμενο μία τράπεζα να χρειαστεί να διασωθεί με χρήματα των φορολογουμένων.
Πέραν όλων των άλλων η συζήτηση έχει παγώσει και εξαιτίας της πανδημίας, με τη Ρώμη να συνεχίζει να αντιδρά στην απαίτηση του Βερολίνου για τη θέσπιση αυστηρότερων μέτρων για τη μείωση της έκθεσης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος. Όσο, όμως, δεν ολοκληρώνεται αυτό το σχέδιο τόσο παραμένει ατελής και η προσπάθεια για μία τραπεζική ένωση.
Από την πλευρά τους οι Βρυξέλλες εισήγαγαν την ένωση τριών πυλώνων μετά τη χρηματοπιστωτική κατάρρευση του 2008. Δύο πυλώνες είναι σε ισχύ. Ο ένας είναι ότι οι τράπεζες υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες που καθορίζουν πόσο μεγάλα πρέπει να είναι τα κεφαλαιακά τους αποθέματα. Ο άλλος διασφαλίζει ότι βάζουν χρήματα σε ένα ταμείο αντιμετώπισης κρίσεων για να αντιμετωπίσουν το κόστος της εκκαθάρισης των δραστηριοτήτων τους. Το EDIS υποτίθεται ότι θα ήταν ο τρίτος πυλώνας που θα ολοκλήρωνε τη στρατηγική.
Δεν είναι σαφές τι μέλλει γενέσθαι για την EDIS. Οι πιθανότητες είναι ότι οι συνομιλίες θα συνεχιστούν μέχρι να εμφανιστεί μια άλλη κρίση και να αναγκάσει χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία να επανεξετάσουν τις θέσεις τους. Ο προκάτοχος του Ντόναχιου, κ. Μάριο Σεντένο, υπενθύμιζε συχνά στους δημοσιογράφους ότι το Κογκρέσο των ΗΠΑ συζήτησε περίπου 150 προτάσεις για περισσότερα από 50 χρόνια προτού εισαγάγει ένα κοινό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων - στο αποκορύφωμα της Μεγάλης Ύφεσης το 1933.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
