Μπροστά στην απειλή Πούτιν να κλείσει τη στρόφιγγα της παροχής φυσικού αερίου βρίσκεται και τυπικά από χθες η Ευρώπη, ενώ η ελληνική κυβέρνηση, όπως και όλες οι ευρωπαϊκές, βρίσκεται σε ετοιμότητα για να θέσει σε εφαρμογή σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την ενεργειακή επάρκεια.
Ο Βλ. Πούτιν έδωσε χθες τέλος στα σενάρια για τον τρόπο πληρωμής του φυσικού αερίου, ανακοινώνοντας από τηλεοράσεως ότι υπέγραψε διάταγμα που ορίζει ότι από σήμερα, 1η Απριλίου, όλες οι πληρωμές φυσικού αερίου από «μη φιλικές χώρες» θα πρέπει να γίνονται σε ρούβλια, με απειλή διακοπής της παροχής σε περίπτωση που δεν θα εκπληρωθεί αυτή η υποχρέωση. Γαλλία και Γερμανία έσπευσαν να απαντήσουν ότι δεν θα δεχτούν τον εκβιασμό της Μόσχας και πλέον η Ευρώπη βρίσκεται σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης με τη Ρωσία για το φυσικό αέριο.
Οι ελληνικές αρχές έχουν επεξεργασθεί σχέδιο έκτακτης ανάγκης, το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, στροφή στον λιγνίτη για να καλυφθεί, τουλάχιστον εν μέρει, η ενεργειακή εξάρτηση από εισαγωγές από τη Ρωσία που ξεπερνά το 45%.
Τι προβλέπει το διάταγμα Πούτιν
Στο χθεσινό διάταγμα του, ο Πούτιν ορίζει ότι για να αγοράσει κάποιος ρωσικό φυσικό αέριο θα πρέπει να διαθέτει ή να ανοίξει λογαριασμό σε ρούβλια στην κρατική τράπεζα Gazprombank, θυγατρική της Gazprom, μέσα από τον οποίο θα γίνεται και η πληρωμή στην Gazprom για το φυσικό αέριο με άμεση ισχύ του μέτρου. Μη πληρωμή με αυτόν τον τρόπο θα θεωρείται αθέτηση εκ μέρους των αγοραστών και οι τελωνειακές αρχές της Ρωσίας θα απαγορεύουν την εξαγωγή αερίου. Μέσω αυτού του μηχανισμού, ο Πούτιν επιχειρεί να φέρει συνάλλαγμα απευθείας στη ρωσική οικονομία, χωρίς να περνάει από το διεθνές τραπεζικό σύστημα, όπου μπορεί να δεσμευθεί λόγω κυρώσεων.
Το διάταγμα αυτό αφορά σε συμβόλαια παροχής φυσικού αερίου, χωρίς να γίνονται κάποιες εξαιρέσεις. Η υποχρέωση πληρωμής σε ρούβλια αφορά «μη φιλικές χώρες ή εταιρείες από μη φιλικές χώρες». Στις μη φιλικές χώρες η Ρωσία περιλαμβάνει και την Ελλάδα. Το διάταγμα καλύπτει την παράδοση νέων ποσοτήτων από την 1η Απριλίου και μετά, ενώ τα «ήδη υπάρχοντα συμβόλαια θα τερματίζονται», σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσης για πληρωμή σε ρούβλια.
Πηγή που επικαλείται το Reuters σημείωνε ότι οι επόμενες πληρωμές για ισχύοντα συμβόλαια που είναι προγραμματισμένες τοποθετούνται στο δεύτερο μισό του Απριλίου ή μέσα στον Μάιο, κάτι που ενδέχεται να αφήνει ένα περιθώριο για επιπλέον διαπραγματεύσεις, καθώς οι στρόφιγγες δεν θα κλείσουν απευθείας.
«Όχι» από Γαλλία και Γερμανία
Σε κάθε περίπτωση, Γαλλία και Γερμανία χαρακτήρισαν ως εκβιασμό τις απαιτήσεις Πούτιν και απάντησαν ότι δεν πρόκειται να δεχτούν αυτούς τους όρους, παρά το γεγονός ότι η Γερμανία ήταν σταθερά αντίθετη σε όποια συζήτηση επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία για τα ενεργειακά, με δεδομένη την πολύ αυξημένη εξάρτησή της από τις εισαγωγές της Ρωσίας.
Ήδη, μάλιστα, η Γερμανία έχει καταρτίσει έκτακτο σχέδιο με διαφορετικά σενάρια για τις ποσότητες εισαγωγής ή ακόμη και την πλήρη διακοπή ροών από τη Ρωσία. Στο σενάριο της ολοκληρωτικής διακοπής ροών, όπου τα μέτρα της αγοράς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις, η ρυθμιστική αρχή θα αποφασίζει σε ποιους και πότε θα διανέμονται τα υπάρχοντα αποθέματα. Προτεραιότητα θα έχουν τα νοικοκυριά και φορείς όπως τα νοσοκομεία, ενώ η πρώτη που θα πληγεί από τις διακοπές θα είναι η βιομηχανία, που καλύπτει το 25% της γερμανικής ζήτησης.
Παρότι η πιθανή διακοπή της τροφοδότησης από τη Ρωσία φέρνει σε δυσχερή θέση τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πολιτικοί παρατηρητές στις Βρυξέλλες ανέφεραν (στο CNN) ότι η συνέχιση και κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία θα έφερνε αργά ή γρήγορα τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπροστά σε ισχυρές πιέσεις για να εφαρμόσουν εμπάργκο στα ρωσικά ενεργειακά προϊόντα. Η απόφαση του Πούτιν να κλείσει πρώτος τη στρόφιγγα πιθανόν να βγάζει τις κυβερνήσεις της Ευρώπης από τη δύσκολη θέση να αποφασίσουν εμπάργκο, που θα είχε υψηλό πολιτικό κόστος.
«Ανάβουν» οι λιγνίτες, σχέδιο για πρόσθετες εισαγωγές LNG
Στην Ελλάδα ,οι ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου έφθαναν, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στο 46,5% της διαθέσιμης ενέργειας το 2020 ενώ η ημερήσια κατανάλωση φυσικού αερίου φθάνει περίπου σε 200.000 MWh. Οι εισαγωγές στη χώρα πραγματοποιούνται κυρίως μέσω της ΔΕΠΑ Εμπορίας, ενώ εισαγωγές πραγματοποιούν και η Mytilineos και ο Όμιλος Κοπελούζου.
Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει, σύμφωνα με πληροφορίες, ενημέρωση για την αλλαγή του τρόπου πληρωμής που να έχει φθάσει σε κάποιον από τους ελληνικούς παίκτες της αγοράς από την Gazprom, ωστόσο αυτό θεωρείται πλέον περιττό μετά τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος. Σε κάθε περίπτωση, πηγές της αγοράς σημειώνουν πως με δεδομένο πως υπάρχουν συμβόλαια με συγκεκριμένους όρους και ρήτρες πληρωμών και παραδόσεων με την Gazprom μία τέτοια ενέργεια θα αποτελούσε μονομερή αλλαγή του συμβολαίου που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κινήσεις διαιτησίας στους ανάλογους διεθνείς φορείς.
Το ελληνικό σχέδιο που αποφάσισε προχθές πάντως το ΥΠΕΝ προβλέπει ότι όλες οι διαθέσιμες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ θα μπουν σε λειτουργία για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος διακοπής των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ενώ σήμερα ο ΔΕΣΦΑ αναμένεται ότι θα υποβάλει μελέτη αξιολόγησης κόστους - οφέλους στο ΥΠΕΝ για την προσθήκη μιας πλωτής δεξαμενής LNG στον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας.
Επιπρόσθετα, ο ΔΕΣΦΑ θα επικαιροποιήσει τις εκτιμήσεις του αναφορικά με τα επιπλέον φορτία LNG που θα χρειαστούν, σε περίπτωση ολικής διακοπής των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Η ΔΕΠΑ Εμπορίας παρακολουθεί στενά τη διαθεσιμότητα των φορτίων LNG στις διεθνείς αγορές προκειμένου να προμηθευτεί επιπλέον φορτία εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.
Εξάλλου, έως την ερχόμενη Τρίτη ο Διαχειριστής θα ενημερώσει το ΥΠΕΝ για την εξέλιξη των διαβουλεύσεων με την ιταλική SΝΑΜ, για τις δυνατότητες διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων φυσικού αερίου σε υπόγειες αποθήκες στην Ιταλία, με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει αντίστοιχες υποδομές.
Σε κατάσταση αναμονής οι αγορές
Η παρέμβαση Πούτιν προκάλεσε έντονη νευρικότητα και αστάθεια στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Παρά την αρχική υποχώρηση των τιμών στα συμβόλαια του Μαΐου κατά 4%, αμέσως μετά τη δήλωση Πούτιν οι τιμές εκτινάχθηκαν κατά 5% υψηλότερα και τελικά έκλεισαν με μικρή άνοδο 0,95% στα 120 ευρώ.
Αναλυτές σημειώνουν πως η αγορά διατηρεί μία στάση αναμονής ώστε να διαπιστωθεί αν η κίνηση Πούτιν αποτελεί απόφαση που θα οδηγήσει στη διακοπή τροφοδοσίας, ή ένα μέσο πίεσης στην Ευρώπη για να γίνουν περαιτέρω διαβουλεύσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν είδαμε από χθες τεράστιες αυξήσεις, αν και οι επόμενες ώρες και ημέρες δείχνουν ότι θα είναι «για γερά νεύρα».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
