Μια αρχική διπλωματική νίκη επιτυγχάνουν οι χώρες του Νότου στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τις αντιδράσεις του «γερμανικού μπλοκ», καθώς όλα δείχνουν ότι δεν θα φύγουν από το τραπέζι των διαβουλεύσεων οι προτάσεις για τολμηρές αλλαγές στις ενεργειακές αγορές, στις οποίες περιλαμβάνεται και η επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, την οποία υποστηρίζει σθεναρά ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Παράλληλα, Ε.Ε. και ΗΠΑ αναμένεται σήμερα να ανακοινώσουν στρατηγική συμφωνία αύξησης των ποσοτήτων αμερικανικού LNG που θα φθάνουν στην Ευρώπη, ώστε να υποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό το υγροποιημένο φυσικό αέριο από τη Ρωσία.
Η Γερμανία και άλλες χώρες του Βορρά προσπάθησαν να μπλοκάρουν τις προτάσεις για μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας, που έχουν προταθεί από την ομάδα των χωρών του Νότου, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Ελλάδα. Στόχος αυτών των προτάσεων είναι να αλλάξουν οι κανόνες λειτουργίας των ενεργειακών αγορών με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην φθάνουν στο κόστος του ρεύματος οι επιδράσεις υπερβολικών ανατιμήσεων του φυσικού αερίου.
Όμως, χάρη και στο γεγονός ότι η Γαλλία έριξε το πολιτικό της βάρος υπέρ των προτάσεων του Νότου, φαίνεται ότι το Συμβούλιο οδηγείται σε ένα συμβιβασμό, ο οποίος θα αποτυπωθεί σήμερα στο κοινό ανακοινωθέν, βάσει του οποίου οι ιδέες των χωρών του Νότου θα παραμείνουν στο τραπέζι των διαβουλεύσεων και θα κληθεί να τις επεξεργασθεί η Κομισιόν, ώστε να γίνει νέα συζήτηση σε επίπεδο ηγετών. Προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου, το οποίο έφερε στη δημοσιότητα το πρακτορείο EURACTIV, αναφέρει ότι οι ηγέτες δίνουν την εντολή στην Κομισιόν να εξετάσει τις επιπτώσεις μετάδοσης των τιμών του φυσικού αερίου στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, «οι συνεχείς υψηλές τιμές ενέργειας έχουν όλο και πιο αρνητικό αντίκτυπο στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, οι οποίες επιδεινώνονται περαιτέρω από τη ρωσική στρατιωτική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας». Όπως τονίζεται, το Συμβούλιο θα πρέπει να «εξετάσει τις επιπτώσεις μετάδοσης των τιμών του φυσικού αερίου στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας» και να εξετάσει «λεπτομερέστερα και επειγόντως» τις βραχυπρόθεσμες επιλογές που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την άμβλυνση της κρίσης των τιμών.
Υπενθυμίζεται ότι στις 23 Μαρτίου η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα κείμενο για τις αγορές ενέργειας, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι προτάσεις των χωρών του Νότου και σημειώνεται ότι: «Τα κράτη μέλη έχουν προτείνει διάφορες επιλογές για τη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, όλες οι προτεινόμενες επιλογές συνεπάγονται κόστος και παρουσιάζουν μειονεκτήματα. Οι βραχυπρόθεσμες επιλογές σχετικά με την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν σε γενικές γραμμές να ομαδοποιηθούν σε δύο κατηγορίες:
Η πρόταση των χωρών του Νότου
Την περασμένη Παρασκευή, η σύνοδος των χωρών του Νότου, όπου μετείχαν οι ηγέτες Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ελλάδας είχε υιοθετήσει προτάσεις για να περιορισθεί η επίδραση των τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές του ρεύματος, οι οποίες, με βάση τη μέθοδο οριακής τιμολόγησης που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη, υπολογίζονται με βάση κόστος παραγωγής ρεύματος από φυσικό αέριο. Το σχέδιο του Νότου περιλαμβάνει καθορισμό μέγιστης τιμής για το φυσικό αέριο και την εφαρμογή κοινού συστήματος αποθήκευσης και ενεργειακών αγορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Νωρίτερα, στις 23 Φεβρουαρίου και αμέσως πριν αρχίσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ισπανία, όπου καταγράφονται έντονες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις για τις υψηλές τιμές στο ρεύμα, είχε ζητήσει με επιστολή στην Κομισιόν να υιοθετήσει «διαρθρωτικές λύσεις» για να σπάσει τη σύνδεση μεταξύ των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του ραγδαία αυξανόμενου κόστους του φυσικού αερίου, το οποίο τροφοδοτείται από τη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία.
Κρίσιμη φαίνεται πως είναι η παρέμβαση της Γαλλίας στις συζητήσεις. Το Παρίσι υποστηρίζει μεταρρυθμίσεις στις ενεργειακές αγορές, καθώς εκτιμά ότι είναι παράλογο το γεγονός ότι η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται από ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία (η παραγωγή ρεύματος στη Γαλλία προέρχεται κυρίως από πυρηνικούς σταθμούς).
Γερμανοί αξιωματούχοι εμφανίζονταν πριν τη Σύνοδο αντίθετοι σε περιορισμούς στην τιμή του φυσικού αερίου ή στην αλλαγή του τρόπου τιμολόγησης του ρεύματος. Υποστήριζαν ότι ένα πλαφόν στις τιμές αερίου θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στον εφοδιασμό της Ευρώπης, ενώ για την τιμή του ρεύματος ανέφεραν ότι δεν έχουν πεισθεί πως υπάρχει κάποια καλύτερη πρόταση από την τιμολόγηση με βάση την παραγωγή από αέριο και για το Βερολίνο έχει κρίσιμη σημασία να συνεχίσει να λειτουργεί χωρίς αλλαγές η χονδρική αγορά ρεύματος, που χρειάσθηκε 20 χρόνια για να οικοδομηθεί και έχει κρίσιμη σημασία για την πράσινη μετάβαση.
Πάντως, φαίνεται ότι χθες ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς θα κάνει ένα βήμα πίσω για να αποφευχθεί μια σύγκρουση με τις χώρες του Νότου και τη Γαλλία, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει σήμερα σε ένα κείμενο συμπερασμάτων, το οποίο θα κρατήσει «ζωντανές» τις προτάσεις για μεταρρυθμίσεις, ώστε να τις επεξεργασθεί η Κομισιόν ως τα τέλη Μαΐου και να συζητηθούν πιθανότατα σε ειδική Σύνοδο Κορυφής για την ενέργεια.
Μητσοτάκης: Προτείνουμε πλαφόν για το φυσικό αέριο
Στις προτάσεις της Ελλάδας και, συνολικότερα, των χωρών του Νότου, αναφέρθηκε χθες ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης σε δήλωσή του ενόψει της σημερινής, «πολύ ουσιαστικής συζήτησης», όπως είπε, για το ζήτημα της ενέργειας. Όπως τόνισε,
- «Είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι η κρίση στην Ουκρανία έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας, στις τιμές φυσικού αερίου και φυσικά στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και αυτό ισχύει για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες και όλες τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Όλα τα κράτη μέλη στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους στηρίζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά μέσα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αυτό όμως δεν θα είναι αρκετό. Χρειάζεται μια συγκροτημένη ευρωπαϊκή αντίδραση.
- Η ελληνική κυβέρνηση έχει καταθέσει μια πρόταση σχετικά με την επιβολή μιας οροφής, ενός πλαφόν, στις τιμές του φυσικού αερίου στη χονδρεμπορική αγορά έτσι ώστε με αυτόν τον τρόπο να μπορούν να συμπιεστούν και οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και η αγορά χονδρεμπορικής φυσικού αερίου να μην είναι έρμαιο κερδοσκόπων αλλά να ανταποκρίνεται στις πραγματικές δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης.
- Ταυτόχρονα υπερασπιζόμαστε την ανάγκη η ΕΕ να μπορεί να προμηθεύεται φυσικό αέριο ως υπερεθνική οντότητα και να διαπραγματεύεται συνολικά με τους προμηθευτές φυσικού αερίου, είτε μιλάμε για φυσικό αέριο το οποίο προέρχεται μέσα από αγωγούς είτε μιλάμε για υγροποιημένο φυσικό αέριο, έτσι ώστε να συμπιέσει ακόμα περισσότερο τις τιμές. Να κάνουμε δηλαδή με απλά λόγια ακριβώς το ίδιο που κάναμε και στον covid-19 όταν αγοράσαμε εμβόλια ως ΕΕ συνολικά και δεν αφήσαμε τα κράτη μέλη να διαπραγματευτούν μόνα τους. Για να γίνει προφανώς αυτό θα πρέπει όλα τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν και με εκχωρήσουν στην ΕΕ αυτή την αρμοδιότητα. Εμείς θα υποστηρίξουμε αυτή τη θέση διότι πιστεύουμε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να ενισχύσουμε την αγοραστική μας δύναμη και να αποκλιμακώσουμε κι άλλο τις τιμές του φυσικού αερίου.
Κοινές αγορές και συμφωνία με τις ΗΠΑ για LNG
Στη σημερινή συνεδρίαση αναμένεται να οριστικοποιηθεί το σχέδιο για κοινές αγορές φυσικού αερίου και κοινό μηχανισμό αιποθήκευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και η διαπραγματευτική θέση έναντι των προμηθευτών, με στόχο να πέσουν χαμηλότερα οι τιμές. Αυτοί οι κοινοί μηχανισμοί θα λειτουργήσουν κατά τα πρότυπα των κοινών προμηθειών εμβολίων μέσω Βρυξελλών, που εφαρμόσθηκαν με επιτυχία στη διάρκεια της πανδημίας.
Παράλληλα, σήμερα αναμένεται να ανακοινωθεί από τον Τζο Μπάιντεν και την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μια συμφωνία στρατηγικής σημασίας για την επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί από τις Βρυξέλλες, να μειωθεί φέτος κατά τα 2/3 η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και το LNG. Η Ουάσιγκτον έχει επεξεργασθεί ένα σχέδιο για να αυξηθούν φέτος κατά 15 δισ. κυβικά μέτρα οι προμήθειες αμερικανικού LNG στην Ευρώπη, ώστε να διευκολυνθεί η Ε.Ε. να επιτύχει τον στόχο για υποκατάσταση συνολικά 50 δισ. κυβικών μέτρων LNG που έρχεται από τη Ρωσία με υγροποιημένο αέριο από άλλες χώρες. Το 2021, οι ΗΠΑ έστειλαν 22 δισ. κυβικά μέτρα LNG στην Ευρώπη και βάσει του σχεδίου η ποσότητα θα αυξηθεί στα 37 δισ. κυβικά φέτος.
Πάντως, πρέπει να βρεθεί λύση για τη μεταφορά των πρόσθετων ποσοτήτων LNG στις αγορές της Ευρώπης, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών γίνονται από την ιβηρική χερσόνησο, που δεν διαθέτει επαρκείς διασυνδέσεις με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον, θα πρέπει να φανεί πώς αντιμετωπίζεται από ΕΕ και ΗΠΑ το πρόβλημα με το υψηλό κόστος εισαγωγής LNG, λόγω της επιβάρυνσης από κόστη μεταφοράς.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
