«Έκρηξη» 800 εκατ. σε απλήρωτους φόρους κυρίως από «μικρούς» οφειλέτες

Δυναμική διόγκωσης των «κόκκινων» οφειλών από φόρους καταγράφεται τους τελευταίους μήνες λόγω και της έξαρσης της ακρίβειας που συρρικνώνει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, προκαλώντας έντονη ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο για περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης, καθώς εντείνεται η πληθωριστική ανάφλεξη και επιμηκύνεται η διάρκεια της κρίσης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, τον Ιανουάριο οι απλήρωτοι φόροι διογκώθηκαν κατά 803 εκ. ευρώ με αποτέλεσμα το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο να εκτιναχθεί στα 112,959 δισ. ευρώ ενώ σημειώθηκε αύξηση στον αριθμό των οφειλετών στα 4.049.913 άτομα, κυρίως στην κλίμακα μεταξύ 50 και 500 ευρώ.

Ο φόβος του υπουργείου Οικονομικών πηγάζει από το ενδεχόμενο να ενταθεί η «στάση πληρωμών» στερώντας πολύτιμα έσοδα από τα κρατικά ταμεία, την ώρα που ο προϋπολογισμός δοκιμάζεται από τις πιέσεις στο σκέλος των δαπανών με την αύξηση του κόστους για το πακέτο στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αρμόδιοι παράγοντες εκφράζουν έντονο προβληματισμό καθώς το οπλοστάσιο των διευκολύνσεων μέσω ρυθμίσεων για την αποπληρωμή των φόρων σε περισσότερες και μικρότερες δόσεις έχει εξαντληθεί, ενώ πέραν των τακτικών οφειλών από τα εκκαθαριστικά για τον φετινό ΕΝΦΙΑ και το φόρο εισοδήματος που είναι προ των πυλών αρχίζουν να «τρέχουν» οι πληρωμές για οφειλές της πανδημίας που είχαν παγώσει και για κρατικές ενισχύσεις όπως τα φθηνά δάνεια από την επιστρεπτέα προκαταβολή (για την οποία, πάντως, ήδη αυξήθηκαν οι δόσεις σε 96).

Κι όλα αυτά τη στιγμή που επιδεινώνεται το κλίμα στην οικονομία με τις πρόσφατες έρευνες να δείχνουν ότι σχεδόν τα μισά από τα νοικοκυριά αναμένουν χειροτέρευση της οικονομικής τους κατάστασης και ένα στα τρία δηλώνει αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του στο δημόσιο. Την ίδια ώρα σήμα κινδύνου για τη ρευστότητα εκπέμπουν οι φορείς της αγοράς λόγω της ακρίβειας που φέρνει αύξηση του λειτουργικού κόστους και πτώση των πωλήσεων ζητώντας την ενεργοποίηση νέων διακανονισμών για την εξόφληση των χρεών τους από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές με παρατάσεις στο χρονοδιάγραμμα πληρωμών και «κουρέματα». Ωστόσο πηγές του οικονομικού επιτελείου ότι με τα σημερινά δεδομένα στο δημοσιονομικό μέτωπο δεν υπάρχουν περιθώρια για διαγραφές οφειλών, πράγμα που θα άνοιγε τρύπες στα κρατικά ταμεία και θα απαιτούσε την έγκριση των Θεσμών που παραμένουν σταθεροί στην αρχική τους θέση για εμπέδωση κουλτούρας πληρωμών.

5.378 επιχειρήσεις χρωστούν 66 δισ. ευρώ

Από τα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής για τις μεταβολές στη διάρθρωση των χρεών στην εφορία και στην κλίμακα των οφειλετών τον Ιανουάριο προκύπτει ότι το 80% του συνολικού χρέους, δηλαδή πάνω από 90 δισ. ευρώ από τα 113 δις. ευρώ προέρχεται από 8.825 φορολογούμενους που χρωστούν κατά κεφαλήν πάνω από 1 εκ. ευρώ και αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,2% του συνόλου των οφειλετών. Μάλιστα 5.378 επιχειρήσεις έχουν «κόκκινα» φορολογικά χρέη ύψους 66 δισ. ευρώ.

Όσον αφορά στον αριθμό και τη κλίμακα των οφειλετών και στις βασικές πηγές αύξησης του χρέους τον Ιανουάριο του 2022 παρατηρούνται οι ακόλουθες μεταβολές:

• το πλήθος των οφειλετών μειώθηκε κατά 61.687 πρόσωπα (φυσικά και νομικά) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021 με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στους 4.049.913 οφειλέτες. Η μείωση πηγάζει πρωτίστως από την κατηγορία οφειλής μέχρι 50 ευρώ, με τον αριθμό των οφειλετών να εμφανίζεται μειωμένος κατά 126.594 πρόσωπα σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Στη μείωση συνέβαλε κυρίως η περιοδική διαγραφή βεβαιωμένων ανείσπρακτων οφειλών νομικών προσώπων ή τρίτων με εισπρακτέο υπόλοιπο ανά βασική οφειλή μικρότερο του 1 ευρώ. Η συγκεκριμένη διαγραφή οδήγησε σε μείωση του πλήθους των οφειλετών στην κατηγορία οφειλής μικρότερης του 1 ευρώ κατά 126.593 πρόσωπα σε ετήσια βάση, με τον συνολικό αριθμό των οφειλετών να διαμορφώνεται σε 125.956. Μείωση του αριθμού των οφειλετών παρατηρείται επίσης στην κατηγορία οφειλής μεταξύ 500 και 10.000 ευρώ (κατά 4.874 πρόσωπα), η οποία ωστόσο πηγάζει από τους οφειλέτες που οφείλουν μεταξύ 500 και 5.000 ευρώ. Συγκεκριμένα, στο εν λόγω εύρος οφειλής παρατηρείται μείωση των οφειλετών κατά 8.695 πρόσωπα, η οποία συνοδεύεται από μείωση ληξιπρόθεσμων οφειλών κατά 15,5 εκατ. ευρώ. Αντίθετα, στις λοιπές κατηγορίες οφειλής διαπιστώνεται αύξηση τόσο στο πλήθος των οφειλετών, όσο και στο ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο. Στην κατηγορία οφειλής μεταξύ 50 και 500 ευρώ, στην οποία συσσωρεύεται το 37% των οφειλετών, εντοπίζεται η μεγαλύτερη αύξηση στο πλήθος τους σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (κατά 59.061 οφειλέτες), η οποία ωστόσο συνοδεύεται από περιορισμένη αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών (κατά 12,9 εκατ. ευρώ), καθώς στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται μόλις το 0,3% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου
• το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε ετήσια βάση πηγάζει από τους οφειλέτες με ύψος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ (αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε αυτήν την κατηγορία κατά 3,3 δις ευρώ), ο αριθμός των οποίων σημείωσε αύξηση κατά 336 πρόσωπα. Σημειώνεται ότι στη συγκεκριμένη κατηγορία οφειλής συγκεντρώνεται το 80% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου και μόλις το 0,2% των οφειλετών. Στην αύξηση αυτή σημαντική είναι η συνεισφορά των νομικών προσώπων καθώς οι οφειλές που προέρχονται από αυτά αυξήθηκαν κατά 2,7 δις ευρώ σε ετήσια βάση. Σημειώνεται ότι από τα νομικά πρόσωπα προέρχεται το 73% των οφειλών στο συγκεκριμένο εύρος οφειλής με το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπό τους να αγγίζει στο τέλος του Ιανουαρίου του 2022 τα 66 δις ευρώ. Αντίστοιχα το πλήθος των νομικών προσώπων που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε στα 5.378, καθώς αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 193 νομικά πρόσωπα.

Σχετικά με τη διάρθρωση του χρέους μόνο το 51,1% αυτού, που αντιστοιχεί σε 45 δισ. ευρώ, πηγάζει από φορολογικές οφειλές (άμεσοι και έμμεσοι φόροι, φόροι στην περιουσία, ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης κτλ.). Το υπόλοιπο προέρχεται από άλλες κατηγορίες οφειλής, οι οποίες παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό είσπραξης και σε αυτές περιλαμβάνονται τα πρόστιμα (φορολογικά και μη φορολογικά) τα οποία αποτελούν το 28,2% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, καθώς αγγίζουν τα 24,8 δις ευρώ. Επίσης, εκτός από τα πρόστιμα, χαμηλή εισπραξιμότητα διαπιστώνεται και στις μη φορολογικές οφειλές, οι οποίες αποτελούν το 20,7% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 18,2 δις ευρώ.

Εγγυήσεις του δημοσίου

Μία από τις βασικές συνιστώσες των μη φορολογικών οφειλών είναι η κατηγορία των δανείων που αφορούν σε καταπτώσεις εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου με το κυριότερο μέρος αυτής της κατηγορίας οφειλής (85% των δανείων) να αποτελεί το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ), ύψους 10,7 δις ευρώ.

Αναλύοντας τις φορολογικές οφειλές που περιλαμβάνονται στο πραγματικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο (45 δις ευρώ), διαπιστώνεται ότι και σε αυτές συμμετέχουν οφειλές με χαμηλό ποσοστό είσπραξης. Ειδικότερα, 8,9 δισ. ευρώ πηγάζουν από οφειλές αφερέγγυων οφειλετών (κυρίως πτωχών και υπό εκκαθάριση οφειλετών), ενώ 9,2 δις ευρώ αφορούν σε οφειλές με λήξη δόσεων πέραν της τελευταίας δεκαετίας. Συνεπώς, απομένουν 26,9 δισ. ευρώ οφειλών από τις οποίες, σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ, πηγάζει άνω του 90% των εισπράξεων. Με άλλα λόγια το σύνολο σχεδόν των εισπράξεων προέρχεται από μόλις το 30,6% του πραγματικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που ισοδυναμεί με το 23,8% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου.

Σημειώνεται ότι ποσοστό 22,2% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, που αντιστοιχεί σε 25 δισ. ευρώ, αφορά σε οφειλές που χαρακτηρίζονται ως ανεπίδεκτες είσπραξης και συνεπώς το «πραγματικό» ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο στο τέλος Ιανουαρίου ανήλθε σε 87,9 δις ευρώ σημειώνοντας αύξηση κατά 3,1 δις ευρώ σε ετήσια βάση.