Όλο και πιο κοντά στην ενεργοποίηση πρόσθετων μέτρων για την κάλυψη των απωλειών στα εισοδήματα των νοικοκυριών και των επιβαρύνσεων για τις επιχειρήσεις ωθεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης η πληθωριστική έκρηξη.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι το ράλι των τιμών συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση τον Ιανουάριο και μάλιστα οι ρυθμοί επιταχύνθηκαν, με τον δείκτη να ανεβαίνει στο 5,5% από 5,1% το Δεκέμβριο και με διάχυση της ακρίβειας από την ενέργεια σε ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Την ίδια ώρα, τα μηνύματα από την αγορά είναι ανησυχητικά με τους φορείς να κάνουν λόγο για επερχόμενες αυξήσεις που φθάνουν έως 30%.
Ο ρυθμός ανατιμήσεων στα τρόφιμα επιταχύνεται επικίνδυνα. Είναι ενδεικτικό ότι ο δείκτης στη βασική ομάδα της διατροφής και των μη οινοπνευματωδών ποτών έτρεχε τον Δεκέμβριο με υπερπενταπλάσια ταχύτητα σε σχέση με ένα χρόνο πριν, καθώς διαμορφώθηκε στο 4,3% σε ετήσια βάση από 0,8%.
Το γεγονός ότι η πληθωριστική καταιγίδα χτυπά τον πυρήνα των οικογενειακών προϋπολογισμών, σε συνδυασμό με την αναθεώρηση επί τα χείρω των εκτιμήσεων για τη διάρκεια και την ένταση της κρίσης, υποχρεώνουν το οικονομικό επιτελείο να αναζητήσει πρόσθετα αναχώματα και να βάλει στην ατζέντα ακόμα και φορολογικές παρεμβάσεις που μέχρι πρόσφατα απέρριπτε. Το τελευταίο διάστημα τόσο ο υπουργός Οικονομικών Χ. Σταικούρας όσο και ο αναπληρωτής υπουργός Θ. Σκυλακάκης αφήνουν ορθάνοιχτο το παράθυρο για μειώσεις στον ΦΠΑ σε τρόφιμα που οι τιμές τους έχουν «πάρει φωτιά». Αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι οι εξελίξεις δείχνουν συνέχιση του «καλπασμού» των τιμών, οπότε αναγκαστικά θα πρέπει να ενισχυθεί το οπλοστάσιο πέραν των επιδοτήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στο τραπέζι βρίσκονται εναλλακτικά σενάρια για το εύρος και το ύψος της μείωσης ΦΠΑ σε συγκεκριμένα προϊόντα με βάση τον ελεύθερο δημοσιονομικό χώρο που υπολογίζεται με βάση τις προβολές για την πορεία του προϋπολογισμού τους πρώτους μήνες του έτους. Η εξίσωση δεν είναι καθόλου εύκολη, αφού θα πρέπει να διατηρηθεί η ισορροπία ανάμεσα στο κόστος των παρεμβάσεων και στον πραγματικό αντίκτυπο στις τιμές για τους καταναλωτές, με αποφυγή κραδασμών στο προϋπολογισμό που θα έθεταν σε κίνδυνο το στόχο για ραγδαία αποκλιμάκωση του ελλείμματος. Πάντως σε αυτή τουλάχιστον τη φάση στις ασκήσεις επί χάρτου δεν περιλαμβάνονται μείωσης των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα καθώς το μέτρο θεωρείται εξαιρετικά ακριβό και ταυτόχρονα αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.
Ο πληθωρισμός πέραν του ότι πλήττει τα εισοδήματα των νοικοκυριών δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να συγκρατούν τις δαπάνες, πράγμα που οδηγεί σε πτώση του τζίρου στην αγορά, προκαλώντας ταμειακή στενότητα σε επαγγελματίες και επιχειρήσεις, την ώρα που οι εισπράξεις τους στροβιλίζονται στη δίνη των περιοριστικών μέτρων για την αναχαίτιση της πανδημίας.
Επιπλέον, λόγω της διάβρωσης των εισοδημάτων και του τζίρου στην αγορά αλλά και των αρνητικών προσδοκιών για την πορεία των τιμών υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να αθετήσουν υποχρεώσεις τους προς το Δημόσιο, είτε αυτές αφορούν πληρωμές φόρων και εισφορών είτε επιστροφή ποσών από τις κρατικές ενισχύσεις. Στο πλαίσιο αυτό η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών αξιολογεί σενάρια για νέες χρονικές ανάσες στις πληρωμές φόρων και εισφορών αλλά και μεγαλύτερο «κούρεμα» της επιστρεπτέας προκαταβολής, με επίκεντρο τους κλάδους που βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα όπως είναι η εστίαση.