Βαρύ κόστος από την ενεργειακή κρίση, επίδραση στο έλλειμμα ισοζυγίου

Σημαντικές δυσκολίες στην προσπάθεια συγκράτησης του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δημιουργεί η ενεργειακή κρίση, που έχει «φουσκώσει» το κόστος εισαγωγής καυσίμων. Η βελτίωση το 2021 θα είναι μικρή, όπως αναφέρει η Eurobank, σημειώνοντας ότι στο 11μηνο οι εισαγωγές αυξήθηκαν από €43,1 δισεκ. στα €58,4 δισεκ., μια αύξηση που ξεπέρασε την αντίστοιχη των εξαγωγών αγαθών, από τα €26,1 δισεκ. στα €35,6 δισεκ. Η άνοδος των τιμών ενέργειας, τονίζουν οι αναλυτές της τράπεζας, αποτέλεσε έναν επιπρόσθετο παράγοντα αύξησης του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, λόγω της επιβάρυνσης του ισοζυγίου καυσίμων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021, μειώθηκε στα €8,9 δισεκ. σε τρέχουσες τιμές, από €10,3 δισεκ. την αντίστοιχη περίοδο το 2020 (€2,2 δισεκ. το 2019). Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, η ετήσια βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021 (€1,4 δισεκ. YoY) ήταν μικρότερη από την αντίστοιχη στο 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021 (€2,7 δισεκ. YoY), ενώ θεωρείται πολύ πιθανόν να συρρικνωθεί περαιτέρω στο 12μηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021. Ο λόγος είναι η επιβάρυνση του ισοζυγίου καυσίμων από την άνοδο των τιμών ενέργειας.

Τα επί μέρους ισοζύγια, το άθροισμα των οποίων ισούται με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, κινήθηκαν ως ακολούθως στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021 (βλέπε Σχήμα 2): 

1. Ισοζύγιο Αγαθών: το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών (καύσιμα, πλοία, χωρίς καύσιμα και πλοία) διευρύνθηκε στα €22,8 δισεκ. σε τρέχουσες τιμές την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021, από €17,0 δισεκ. την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020. Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και δη της εγχώριας ζήτησης, συνοδεύτηκε από αύξηση των εισαγωγών αγαθών (από τα €43,1 δισεκ. στα €58,4 δισεκ.), η οποία ξεπέρασε την αντίστοιχη των εξαγωγών αγαθών (από τα €26,1 δισεκ. στα €35,6 δισεκ.). Η άνοδος των τιμών ενέργειας αποτέλεσε έναν επιπρόσθετο παράγοντα αύξησης του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, λόγω της προκληθείσας εξ αυτών επιβάρυνσης του ισοζυγίου καυσίμων. 
2. Ισοζύγιο Υπηρεσιών: το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών (ταξιδιωτικό, μεταφορών και λοιπών υπηρεσιών) διαμορφώθηκε στα €12,7 δισεκ. σε τρέχουσες τιμές στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021, ενισχυμένο κατά €5,6 δισεκ. σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο το 2020. Η βελτίωση του ισοζυγίου υπηρεσιών προήλθε από την ανάκαμψη των τουριστικών εισπράξεων.
3. Ισοζύγιο Πρωτογενών Εισοδημάτων: το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων (αμοιβών και μισθών, τόκων μερισμάτων και κερδών και λοιπών πρωτογενών εισοδημάτων) από έλλειμμα €0,4 δισεκ. σε τρέχουσες τιμές στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020 ενισχύθηκε σε πλεόνασμα €0,6 δισεκ. στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021. Η εν λόγω βελτίωση ήταν αποτέλεσμα της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τόκων, μερισμάτων και κερδών κατά €0,9 δισεκ.
4. Ισοζύγιο Δευτερογενών Εισοδημάτων: το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων (γενικής κυβέρνησης και λοιπών τομέων) από ισοσκελισμένο, ήτοι €0,0 δισεκ. (€3,3 εκατ.), την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020, πέρασε σε πλεόνασμα €0,6 δισεκ. την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα σχετίζεται με την προχρηματοδότηση (13,0%) των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο 2021 (πηγή: ΤτΕ, Νομισματική Πολιτική, Ενδιάμεση Έκθεση 2021, σελ. 96).

Αποδεικνύεται, βάσει των παραπάνω στοιχείων, ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα αναμένεται να παρουσιάσει μικρή βελτίωση σε απόλυτα μεγέθη για το σύνολο των μηνών του 2021. Με δεδομένη την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ, στηριζόμενη σε μεγάλο βαθμό στην εγχώρια ζήτηση (κατανάλωση και επενδύσεις), η υψηλή εξάρτηση της οικονομίας από τις εισαγωγές και η άνοδος των τιμών ενέργειας, οδήγησαν στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά €5,8 δισεκ. YoY στο 11μηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2021, ενώ για την ίδια περίοδο, το πλεόνασμα των υπηρεσιών, λόγω της ανόδου των ταξιδιωτικών εσόδων, ενισχύθηκε κατά €5,6 δισεκ. YoY.

Σύμφωνα με την Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΕ (Δεκέμβριος 2021), το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ από 6,6% το 2020 εκτιμάται στο 5,7% το 2021, 4,3% το 2022 και 4,2% το 2023. Είναι σημαντικό, η αναμενόμενη αύξηση των επενδύσεων τα επόμενα χρόνια μέσω της αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να αφορά κυρίως εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας έτσι ώστε να συγκρατηθεί και σταδιακά να μειωθεί το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.