Ατμόσφαιρα προβληματισμού επικρατεί γύρω από δύο μεγάλα ενεργειακά έργα στρατηγικής σημασίας, καθώς ενισχύεται η αβεβαιότητα για την υλοποίησή τους. Ο λόγος για τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Κρήτη και τον υπό μελέτη αγωγό φυσικού αερίου East Med, που δέσποζαν για χρόνια στην ενεργειακή και διπλωματική ατζέντα της Αθήνας, αλλά γίνεται πλέον σαφές ότι προσκρούουν σε μεγάλα, ίσως ανυπέρβλητα εμπόδια.
Ειδικότερα, παρουσίαση της κοινοπραξίας Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ που «τρέχει» τις έρευνες στην Κρήτη με πλάνο έναρξης γεωτρήσεων το αργότερο εντός του 2022 αποκλείει τη διενέργεια σεισμικών ερευνών το τρέχον έτος. Το έγγραφο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, απεστάλη στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) και μέσω αυτού η κοινοπραξία γνωστοποιούσε ότι δεν θα πραγματοποιήσει τις σεισμικές έρευνες δυτικά της Κρήτης μέσα στο χρόνο που διανύουμε, που είναι και το χρονικό όριο που είχε από την υπογραφή της σύμβασης, πριν από τρία χρόνια.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι, με τις αναταράξεις που δημιούργησε η υγειονομική κρίση, οι σχετικές διαδικασίες είχαν παγώσει, καθώς ο πετρελαϊκός κλάδος διεθνώς «πάγωσε» τα επενδυτικά προγράμματα. Πάντως, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη δε σημαίνει κατ' ανάγκη το τέλος του έργου, καθώς θα μπορούσε να δοθεί παράταση στον χρονικό ορίζοντα διενέργειας των ερευνών πέραν του 2022.
Γεγονός είναι, όμως, ότι η νέα αναβολή στην έναρξη των ερευνών στην Κρήτη προκαλεί έντονο προβληματισμό για το μέλλον του σχεδιασμού για την αξιοποίηση υδρογονανθράκων στον ελληνικό χώρο, καθώς έχουν αλλάξει δραματικά οι συνθήκες στον πετρελαϊκό κλάδο διεθνώς, λόγω της πανδημίας και της παγκόσμιας στροφής στην πράσινη ενέργεια.
Η ExxonMobil παρουσιάζει επί σειρά ετών απογοητευτικά αποτελέσματα στον τομέα της έρευνας για υδρογονάνθρακες, με πολύ χαμηλές αποδόσεις των επενδύσεών της, που έχουν προκαλέσει ισχυρές πιέσεις των μετόχων για συγκράτηση των ήδη μειωμένων επενδύσεων. Τα ΕΛΠΕ, εξάλλου, είναι γνωστό στρέφονται όλο και περισσότερο στην πράσινη ενέργεια, με τη διοίκηση του ομίλου να έχει κατ' επανάληψη υποβαθμίσει τις προσδοκίες από την έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στον ελληνικό χώρο και να έχει ήδη εγκαταλείψει περιοχές όπου είχε εξασφαλίσει ερευνητικά δικαιώματα.
Τι σημαίνει το «άδειασμα» από τις ΗΠΑ για τον East Med
Σε ό,τι αφορά τον αγωγό East Med, οι επιφυλάξεις των Αμερικανών που στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε έργα ηλεκτρικής ενέργειας και απομακρύνονται περαιτέρω από το έργο δημιούργησε κλίμα έντονης ανησυχίας στην Αθήνα. Ειδικότερα, πρόσφατο non paper του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τα υπουργεία Εξωτερικών των τριών ενδιαφερόμενων για το έργο, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κυπριακής Δημοκρατίας φαίνεται να εγείρει επιφυλάξεις για την υλοποίηση του έργου για οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και για την αποφυγή εντάσεων στην περιοχή.
Μετά από τη «ταραχή» που προξενήθηκε από τη δημοσιοποίηση πληροφοριών για το έγγραφο, οι ΗΠΑ έδωσαν διευκρινήσεις. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπογράμμισε ότι η Ουάσιγκτον παραμένει δεσμευμένη στο σχήμα περιφερειακής συνεργασίας 3+1 χαρακτηρίζοντας την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης ζήτημα εθνικής ασφάλειας και εκφράζοντας την πρόθεσή της να προωθήσει τεχνολογίες καθαρής ενέργειας στην περιοχή.
Ωστόσο, ενδεικτικό των προθέσεων των ΗΠΑ είναι το γεγονός πως στη δήλωση αυτή κατέστη σαφές πώς το ενδιαφέρον τους στρέφεται πλέον σε έργα ηλεκτρικής ενέργειας και όχι στον τομέα του φυσικού αερίου. Όπως είπε, «οι HΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν ενεργά περιφερειακές προσπάθειες ενίσχυσης της συνεργασίας και της σταθερότητας, όπως το σχήμα 3+1 στο οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ συμμετέχουν. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη φυσική διασύνδεση ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη. Μεταθέτουμε το ενδιαφέρον μας σε διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να υποστηρίξουν και (την παροχή) φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υποστηρίζουμε έργα όπως η σχεδιαζόμενη διασύνδεση EuroAfrica από την Αίγυπτο στην Κρήτη και η προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia που θα συνδέει τα ισραηλινά, κυπριακά και ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα. Τέτοια έργα όχι μόνο θα συνδέουν ζωτικής σημασίας αγορές ενέργειας, αλλά θα βοηθούν και στην προετοιμασία της περιοχής για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».
Η τοποθέτηση αυτή αποτελεί σαφές μήνυμα των Αμερικανών ότι προτεραιότητα της πολιτικής τους είναι η ολοκλήρωση έργων όπως η υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου, που έχει ήδη συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών και θα προσφέρει ρεύμα χαμηλού κόστους στην Ευρώπη, ενώ εγκαταλείπεται ο σχεδιασμός για μεταφορά φυσικού αερίου από τα πεδία της Αν. Μεσογείου, ένα εγχείρημα που εξαρχής είχε υπολογιστεί ότι θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις με αμφίβολη ανταποδοτικότητα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ κρατούν αποστάσεις από το εγχείρημα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Aμερικανός πρεσβευτής, Τζέφρι Πάιατ είχε δηλώσει ότι αν ο East Med, κατασκευαστεί, θα είναι ο πιο ακριβός και βαθύς αγωγός στην Ιστορία σημειώνοντας ότι οι αγορές θα είναι εκείνες που θα κρίνουν εάν τελικά θα ολοκληρωθεί το έργο αυτό. Παράλληλα είχε σχολιάσει ότι το φυσικό αέριο δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη απάντηση στο ζήτημα της «πράσινης» μετάβασης. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ξεκάθαρες πως θα υποστηρίξουμε ό,τι υποστηρίξουν οι αγορές», είχε πει χαρακτηριστικά.
Ο γρίφος της χρηματοδότησης από την Ευρώπη
Για το ζήτημα της μετάβασης σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας, η ΕΕ έλαβε πρόσφατα την απόφαση ότι μπορούν να χρηματοδοτηθούν ως Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) από την ΕΕ έως το τέλος του 2027 έργα όπως ο East Med, υπό την προϋπόθεση ότι ο αγωγός θα έχει τη δυνατότητα μεταφοράς υδρογόνου μετά την αρχική περίοδο λειτουργίας του ως αγωγού μεταφοράς αερίου.
Aπό την άλλη πλευρά όμως, δεν υπάρχει στο μεταξύ κινητικότητα για τη δημοσίευση από την Κομισιόν επικαιροποιημένης μελέτης για τη βιωσιμότητα του έργου (οικονομικά και εμπορικά), όπως αναμενόταν να είχε γίνει μέσα στο προηγούμενο έτος. Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες, και από την ελληνική πλευρά υπάρχει στασιμότητα με την τελευταία μελέτη βιωσιμότητας να έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις, καθώς ολοκληρώθηκε προ πενταετίας.
Ουσιαστικά, όπως σημειώνουν πηγές με γνώση του θέματος, ο αγωγός East Med παραμένει μετέωρος, καθώς η δυνατότητα χρηματοδότησης του θα πρέπει να εξεταστεί από μηδενική βάση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα κληθεί να σηκώσει το επενδυτικό βάρος, καθώς η απώλεια στήριξης από την Ουάσιγκτον δεν αναμένεται να επιτρέψει στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους των ΗΠΑ να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Το αποτέλεσμα αυτής της άσκησης παραμένει απροσδιόριστο, αφού θα πρέπει να καθοριστεί αν είναι βιώσιμος ένας αγωγός που θα λειτουργήσει για μια περίοδο ως αγωγός μεταφοράς αερίου και, ακολούθως, θα πρέπει να αξιοποιηθεί για τη μεταφορά υδρογόνο, ώστε να είναι συμβατός με τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ευρώπης.
Υπενθυμίζεται ότι o αγωγός είχε αρχικά αναγνωριστεί από την Κομισιόν ως έργο Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος, ενώ τον Ιανουάριο του 2020 στην Αθήνα, Κύπρος, Ισραήλ και Ελλάδα υπέγραψαν τη συμφωνία για την κατασκευή του. Ο EastMed θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από τα νέα κοιτάσματα στη λεκάνη της Λεβαντίνης (Νοτιοανατολική Μεσόγειος) στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης, μέσω της Ελλάδας και της Κύπρου. Θα έχει μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, θα βρίσκεται σε βάθος περίπου 3 χιλιομέτρων και θα έχει χωρητικότητα 10 δις. κυβικών μέτρων ανά χρόνο.Οι έρευνες και οι μελέτες για την κατασκευή του χρηματοδοτούνται έως σήμερα από ευρωπαϊκά κονδύλια, ενώ η κοινοπραξία IGI Poseidon αποφάσισε την επένδυση 70 εκατ. ευρώ για την ολοκλήρωση των εναπομεινάντων σταδίων ανάπτυξης και ωρίμανσης του έργου σε επίπεδο λήψης τελικής επενδυτικής απόφασης.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
