Προϋπολογισμός: Πίσω στο 2019 η οικονομία, «φουσκωμένο» το έλλειμμα

Πάνω από τα επίπεδα όπου βρισκόταν το 2019, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, θα επανέλθει το 2022 η ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τις προβλέψεις του προσχεδίου προϋπολογισμού για το 2022, το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή. Τη διετία 2021 - 2022 η σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα φθάσει το 10,8%. Το πρωτογενές έλλειμμα θα μειωθεί μεν σημαντικά, υποχωρώντας κοντά σε μηδενικό ποσοστό, όμως θα είναι αρκετά υψηλότερο από τις προηγούμενες προβλέψεις της άνοιξης, που περιλαμβάνονταν στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.

Σημειώνεται ότι το προσχέδιο του προϋπολογισμού τελεί υπό αναθεώρηση και θα υπάρξουν αλλαγές πριν την τελική συζήτησή του στη Βουλή, καθώς θα προστεθούν μέτρα, τα οποία θα συζητήσει το οικονομικό επιτελείο με τους Θεσμούς. Ένας από τους στόχους των μέτρων θα είναι η ανακούφιση των νοικοκυριών από τα αυξημένα ενεργειακά κόστη.

Όπως τονίζουν, μεταξύ άλλων, σε δήλωσή τους ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης:

• Έχουν ήδη καταγραφεί τα πρώτα θετικά μακροοικονομικά αποτελέσματα, μετά τη σταδιακή υποχώρηση των άμεσων οικονομικών επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης. Για αυτόν τον σκοπό, ο ρυθμός ανάπτυξης για το έτος 2021 αναθεωρείται σημαντικά προς τα άνω, από 3,6% που προβλεπόταν στο ΜΠΔΣ 2022-2025, σε 6,1%.
• Αυτό σηματοδοτεί ότι, σε σχέση με την ύφεση ύψους 8,2% που παρατηρήθηκε το 2020, η οικονομία έχει ήδη καλύψει άνω των 2/3 του απολεσθέντος εγχώριου προϊόντος, εντός μάλιστα ενός έτους, που κατά το πρώτο εξάμηνο υπήρχαν ακόμη σε ισχύ σημαντικά περιοριστικά μέτρα στην άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας.
• Επιπλέον, η σωρευτική ανάπτυξη των ετών 2021-2022 αυξάνεται στο 10,8%, 0,8% υψηλότερα σε σχέση με τις προβλέψεις στο ΜΠΔΣ 2022-2025, σηματοδοτώντας ότι κατά το έτος 2022 όχι μόνο αναμένεται να αποκατασταθεί το επίπεδο του εγχώριου προϊόντος του 2019, αλλά αυτό να αυξηθεί περαιτέρω, κατά 1,7%.
• Χαρακτηριστικό και δομικό στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, από 16,8% τον Ιούλιο του 2020, σε 14,2% τον Ιούλιο του 2021.
• Το ανωτέρω αποτέλεσμα δεν οφείλεται, προφανώς, μόνο στην άρση των περιοριστικών μέτρων, αλλά σε μεγάλο βαθμό στην πρωτόγνωρη σε ύψος οικονομική ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που ξεπερνά τα 42 δισ. ευρώ σε ταμειακή βάση, και τα 30 δισ. ευρώ σε δημοσιονομική βάση, την περίοδο 2020-2022.

Συμβολή με 5 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προσχεδίου προϋπολογισμού, πρωτεύοντα παράγοντα για την ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2022 αποτελεί το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με τις πραγματοποιούμενες δαπάνες από τον προϋπολογισμό του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας επιτυγχάνοντας εφεξής ένα  επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη και τη χορήγηση δανείων, άνω των 5 δισ. ευρώ ανά έτος ως το τέλος της περιόδου υλοποίησης. Ως αποτέλεσμα, εντός του 2022 η υλοποίηση του σχεδίου αναμένεται να προσδώσει στην ελληνική οικονομία επιπλέον 2,9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ χωρίς τη συμπερίληψη της μόχλευσης.

Άλλος σημαντικός παράγοντας επιτάχυνσης της ανάπτυξης έναντι του 2021 είναι η σταδιακή επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας από υγειονομικής άποψης. Στην ίδια κατεύθυνση θα συμβάλει η έναρξη υλοποίησης ορισμένων μόνιμων αναπτυξιακών μέτρων, στα οποία περιλαμβάνεται η μείωση του συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 24% στο 22%, η παροχή κινήτρων για συνενώσεις και συνεργασίες μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για τη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, η κατάργηση του φόρου γονικών παροχών και δωρεών για παροχές και δωρεές έως 800.000 ευρώ και η αύξηση του κατώτατου μισθού σε επίπεδο μεγαλύτερο του 2021 κατά 2,0%.

Για τον πληθωρισμό, το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι η έξαρση θα είναι προσωρινή. Όπως τονίζεται, ο ρυθμός πληθωρισμού αναμένεται μετριοπαθώς θετικός στο σύνολο του 2022 (0,8%), επιτρέποντας όφελος σε όρους πραγματικού μέσου μισθού κατά 0,2% σε ετήσια βάση.

Όσον αφορά τους κινδύνους για την επόμενη χρονιά, το υπουργείο Οικονομικών τονίζει ότι αυξημένοι είναι οι εξωτερικοί κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία, δεδομένων των αβεβαιοτήτων που συναρτώνται με την εξέλιξη της πανδημίας, τον τυχόν πιο μόνιμο χαρακτήρα των τρεχουσών πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς και με τις γεωπολιτικές εντάσεις και μεταναστευτικές ροές στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Επιπρόσθετοι εξωγενείς κίνδυνοι για την ελληνική ανάκαμψη διαμορφώνονται δυνητικά από τον κλιματικό παράγοντα (όλο και συχνότερη επέλαση φυσικών καταστροφών).

Ενδογενείς κίνδυνοι για την ευόδωση των οικονομικών προοπτικών του 2022 είναι τα τυχόν εμπόδια στην έγκαιρη υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και το ενδεχόμενο εμφάνισης υστερήσεων ή «μόνιμων ουλών» από την πανδημία στον παραγωγικό ιστό της οικονομίας και στην αγορά εργασίας, μετά τη λήξη των κυβερνητικών μέτρων οικονομικής ενίσχυσης.

Αλλάζει η πρόβλεψη για το έλλειμμα

Μια σημαντική αλλαγή στις προβλέψεις του προσχεδίου, σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που είχαν γίνει την άνοιξη με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2022-2025, είναι ότι αυξάνεται η εκτίμηση για το πρωτογενές έλλειμμα τόσο για το 2021, όσο και για το 2022.

Ειδικότερα, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης, σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας για το έτος 2021, είχε εκτιμηθεί ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 12.334 εκατ. ευρώ ή 7,2% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 13.547 εκατ. ευρώ ή 7,7% του ΑΕΠ.

Στο ΜΠΔΣ 2022-2025, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας για το έτος 2022, είχε προβλεφθεί ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 539 εκατ. ευρώ ή 0,3% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις για το έτος 2022, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης σε όρους Ενισχυμένης Εποπτείας, προβλέπεται να διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 1.656 εκατ. ευρώ ή 0,9% του ΑΕΠ.

Οι βασικές προτεραιότητες

Εκτός από την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, βασικές προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής για το έτος 2022 αποτελούν:

• η ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας,
• η ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων, με την αύξηση των δαπανών και των φυσικών παραλαβών εξοπλιστικών συστημάτων,
• η ενίσχυση των επιχειρήσεων, πλέον των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, με τη μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, τη μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου και τη μείωση του φόρου σε περίπτωση συγχώνευσης (για μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις),
• η ενίσχυση των νέων, μέσω της κατάργησης του φόρου γονικών παροχών - δωρεών για παροχές - δωρεές αξίας έως 800.000 ευρώ για συγγενείς πρώτου βαθμού, της επέκτασης του στεγαστικού επιδόματος και στους φοιτητές των δημοσίων ΙΕΚ, της ενίσχυσης των νέων χωρίς εργασιακή εμπειρία για τους πρώτους 6 μήνες απασχόλησής τους και της κατάργησης του τέλους συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας για τους νέους έως 29 ετών (με παράλληλη μείωσή του για τους λοιπούς συνδρομητές),
• η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για τη χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών για δαπάνες σε συγκεκριμένους κλάδους και
• η ενίσχυση της πράσινης οικονομίας και των ψηφιακών επενδύσεων μέσω της θέσπισης εκπτώσεων φόρου για δαπάνες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που εντάσσονται στις ανωτέρω κατηγορίες.