Τι κρύβει ο «πόλεμος» για το ρεύμα: Το πρωτοφανές πρόστιμο από ΡΑΕ

Σε μια πρωτοφανή, «πολεμική» κατάσταση, ανάμεσα στη Ρυθμιστική Αρχή και στον μονοπωλιακό διαχειριστή των δικτύων υψηλής τάσης, τον ΑΔΜΗΕ, έχει οδηγήσει η απόφαση της ΡΑΕ να επιβάλει πρόστιμο στον ΑΔΜΗΕ με αφορμή την αδυναμία του, ως τώρα, να ολοκληρώσει τον Δυτικό Διάδρομο στην Πελοπόννησο. Το πρωτοφανές πρόστιμο, όμως, είναι μόνο η «κορυφή του παγόβουνου» σε μια αντιπαράθεση για σοβαρά θέματα που άπτονται της ομαλής ηλεκτροδότησης της χώρας, αλλά και των τιμών του ρεύματος.

Το ζήτημα ξεκίνησε από διαρροές πριν από λίγες ημέρες, αναφορικά με την επιβολή προστίμου 5 εκατ. ευρώ από τη ΡΑΕ στον ΑΔΜΗΕ λόγω των καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση της εξαιρετικά σημαντικής γραμμής υπερυψηλής τάσης στην Πελοπόννησο. Το έργο έχει ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος του, αλλά έχει «παγώσει» ύστερα από δικαστική προσφυγή και δικαίωση μοναχών της μονής των Αγίων Θεοδώρων Καλαβρύτων για οπτική όχληση από τους πυλώνες, χωρίς ο ΑΔΜΗΕ να εφαρμόσει κάποιο εναλλακτικό σχέδιο για να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Ακολούθησαν νέες διαρροές από πλευράς του ΑΔΜΗΕ, που αυτή την φορά ήθελαν τον διαχειριστή δικτύου να είναι έτοιμος να απαντήσει δικαστικά στη συγκεκριμένη απόφαση χαρακτηρίζοντάς την αβάσιμη νομικά. Με ανακοίνωσή της και η ΓΕΝΟΠ – ΔΕΗ τάχθηκε υπέρ του ΑΔΜΗΕ και κατηγόρησε τη διοίκηση της ΡΑΕ για υποκρισία.

Η ΡΑΕ δεν έκανε πίσω και, κάπως έτσι, φτάσαμε στη χθεσινή, επίσημη πια, ανακοίνωση από τη Ρυθμιστική Αρχή που ανεβάζει ακόμα περισσότερο τους τόνους, απειλώντας με νέα πρόστιμα και αναζήτηση υπευθύνων. H ΡΑΕ χαρακτηρίζει ως πλήρως τεκμηριωμένη την απόφασή της και σημειώνει ότι δεν μπορεί η απόφαση αυτή να δημοσιοποιηθεί για την ώρα, λόγω του δικαιώματος υποβολής Αίτησης Αναθεώρησης. Μπαίνοντας όμως στο «ζουμί» της υπόθεσης η ΡΑΕ σημειώνει ότι το θέμα με τον Δυτικό Διάδρομο δεν αποτελεί ζήτημα περιβαλλοντικού χαρακτήρα, αλλά αντιθέτως αφορά στην «παραβίαση υποχρεώσεων που συναρτώνται με την ανάπτυξη του Συστήματος, για λόγους ευστάθειας του Συστήματος, ασφάλειας εφοδιασμού, άρσης κατάστασης συμφόρησης και στήριξης της διείσδυσης των ΑΠΕ». Σύμφωνα με πληροφορίες από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ, το πρόστιμο επιβλήθηκε επειδή δεν ενημερώθηκε έγκαιρα η ΡΑΕ για την εμπλοκή στον Δυτικό Διάδρομο.

Συνεχίζοντας, η ΡΑΕ σημειώνει ότι ο «εξορθολογισμός του κόστους της Αγοράς Εξισορρόπησης, που επετεύχθη με την Απόφαση ΡΑΕ 54/2021, συνιστά το πρώτο μέτρο που έλαβε η Αρχή για την αποκατάσταση συνθηκών εύρυθμης λειτουργίας των αγορών και του ανταγωνισμού». Η ανακοίνωση κλείνει με απειλή για νέα πρόστιμα αλλά και «αντιμετώπιση των αιτιών (αλλά και των υπαιτίων) και θεραπεία των ανεπαρκειών των αγορών». Ενδεικτική των ανησυχιών της ΡΑΕ είναι η τελευταία πρόταση στο χθεσινό Δελτίο Τύπου που υπενθυμίζει στον ΑΔΜΗΕ πώς «οι θεσμικοί φορείς, ιδίως όσοι ασκούν μονοπωλιακές δραστηριότητες εγγυημένης κερδοφορίας, την οποία διασφαλίζει η ΡΑΕ δια των Αποφάσεών της για το Έσοδο, καλούνται να επικεντρωθούν στην άσκηση των καθηκόντων τους σύμφωνα με το κείμενο πλαίσιο».

Από πού προκύπτει όμως αυτή η έντονη ανησυχία της ΡΑΕ και ποια είναι τα ανοιχτά μέτωπα με ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ; Ούσα υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία του ενεργειακού συστήματος της χώρας, η ΡΑΕ βρίσκεται μπροστά σε δύο σοβαρές εστίες κινδύνου: πιθανά προβλήματα ηλεκτροδότησης, ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο και αύξηση των τιμών ενέργειας, που ήδη καταγράφεται λόγω και των στρεβλώσεων στο χρηματιστήριο ενέργειας που παρατηρούνται από τα τέλη του περασμένου χρόνου, όταν τέθηκε σε λειτουργία. Για το λόγο αυτό και προσπαθεί να «σφίξει τα λουριά» στους εμπλεκόμενους φορείς.

Ειδικότερα, οι φόβοι της ΡΑΕ προκύπτουν από την ανασφάλεια σχετικά με τη σταθερότητα και επάρκεια του συστήματος ενόψει των καλοκαιρινών μηνών, που οι ανάγκες θα είναι αυξημένες συγκριτικά με το περασμένο καλοκαίρι καθώς ο τουρισμός θα κινηθεί σε υψηλότερα επίπεδα, ενώ παράλληλα θα βρισκόμαστε με λιγότερη δυναμική από λιγνιτική παραγωγή μετά το κλείσιμο μονάδων. Παράλληλα, η εφεδρεία των υδροηλεκτρικών φαίνεται να προβληματίζει, καθώς τους τελευταίους μήνες υπάρχει αυξημένη χρήση τους, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για τα αποθέματα υδάτων. Μάλιστα, για το συγκεκριμένο θέμα έχουν υπάρξει και δημόσιες αναφορές από πλευράς της βιομηχανίας ότι η ΔΕΗ σκόπιμα χρησιμοποιεί σε υπερβολικό βαθμό τα υδροηλεκτρικά ώστε να επηρεάσει προς όφελός της τις τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας.

Η αντιπαράθεση για τις τιμές του ρεύματος

Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο σημείο τριβής ανάμεσα σε ΡΑΕ και ΔΕΗ: στο ζήτημα των τιμών στην αγορά εξισορρόπησης και στη λειτουργία του target model.  Η Ρυθμιστική Αρχή αναφέρει το ζήτημα αυτό και στην ανακοίνωση, καθώς η μη ολοκλήρωση του Δυτικού Διαδρόμου επηρεάζει τη διαμόρφωση των τιμών μη επιτρέποντας και την είσοδο ΑΠΕ στο σύστημα.

Πριν από μερικούς μήνες σε ανακοίνωση της για την τροποποίηση του Κανονισμού Αγοράς Εξισορρόπησης με τη θέσπιση μέτρων που αποβλέπουν στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και στην προώθηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού σε αυτή, η Αρχή σημείωσε ότι «το σύνολο των Συμμετεχόντων αναγνώρισε το δομικό πρόβλημα της Πελοποννήσου και τη σκοπιμότητα εφαρμογής ειδικών ρυθμίσεων μέχρι την τεχνική επίλυσή του, μέσω της θέσης σε λειτουργία της ΓΜ 400 kV Μεγαλόπολη-Σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, τόσο Προμηθευτές (ΕΣΠΕΝ), όσο και Παραγωγοί ΑΠΕ (ΕΛΕΤΑΕΝ), αλλά και Θερμικοί Παραγωγοί (ELPEDISON) θεώρησαν αναγκαίο να ληφθεί μέριμνα για αποφυγή κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης».

Αλλά και σε άλλα σημεία στην αιτιολογική της έκθεση η ΡΑΕ σημείωνε ότι αναγνωρίζει ότι υπάρχει ζήτημα καταχρηστικών συμπεριφορών στην αγορά εξισορρόπησης και αναφέρει ότι τα μέτρα που προωθεί «συγκεράζουν τον διττό στόχο, αφενός της κατά το δυνατόν ελάχιστης παρέμβασης ως προς τον καθορισμό των τιμών, ώστε να διατηρείται ουσιωδώς ελεύθερη η αγορά να λειτουργήσει, αφετέρου της αποκατάστασης συνθηκών εύρυθμης λειτουργίας και ανταγωνισμού. Ειδικότερα, η θέσπιση των εν λόγω μέτρων ενισχύει το πλαίσιο λειτουργίας της Αγοράς Εξισορρόπησης, αποθαρρύνοντας την εμφάνιση καταχρηστικών συμπεριφορών και αποτρέποντας την καταστρατήγηση των τυπικών κανόνων προκειμένου για την αποκόμιση οφέλους, εις βάρος της οικονομικότητας του Συστήματος, του υγιούς ανταγωνισμού, των λοιπών Συμμετεχόντων και των καταναλωτών».

Με δεδομένα τα παραπάνω και μπροστά στο ενδεχόμενο να βρεθεί υπόλογη σε περίπτωση προβλημάτων ηλεκτροδότησης ή μεγάλης αύξησης των τιμών η ΡΑΕ για πρώτη φορά χρησιμοποιεί το εργαλείο της επιβολής κυρώσεων και προειδοποιεί ότι θα εντοπίσει τους υπαιτίους και για τις αρρυθμίες στο χρηματιστήριο ενέργειας. Το μόνο βέβαιο είναι πλέον ότι έχει αρχίσει μια πολύ σκληρή αντιπαράθεση της ρυθμιστικής αρχής με τον ΑΔΜΗΕ, που θα έχει και επόμενα επεισόδια.