Αισιοδοξία και υψηλές βλέψεις έχουν οι επενδυτές για το ελληνικό οικοσύστημα startup που έχει αναπτυχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και δεν αποκλείουν μετά τα σημάδια αντοχής που έδειξε το 2024, η φετινή χρονιά να αποτελέσει ορόσημο.
Το ελληνικό οικοσύστημα κατάφερε να ξεπεράσει τα 12 δισ. ευρώ σε αξία και να αυξήσει τη ροή χρηματοδοτήσεων έναντι της υποχώρησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 2024, στοχεύει το 2025 να καταγράψει ακόμα υψηλότερες πτήσεις με ώθηση από το στρατηγικό σχέδιο ενίσχυσης της καινοτομίας στη χώρας, αλλά και την υψηλή κινητικότητα εγχώριων και διεθνών κεφαλαίων.
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως ένας από τους αναδυόμενους παίκτες στο ευρωπαϊκό τεχνολογικό τοπίο. Η δεξαμενή ταλέντων της χώρας, σε συνδυασμό με την ωρίμανση των ελληνικών startup, καλλιεργεί μια δυναμική τεχνολογική σκηνή με δυνατότητα να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο και τις ελληνικές startup να είναι ιδιαίτερα ενεργές σε τομείς όπως η ψηφιακή υγεία, το fintech, αγροτεχνολογία, ρομποτική και θαλάσσια τεχνολογία.
Ωστόσο, όπως πολλά αναδυόμενα ευρωπαϊκά οικοσυστήματα, οι ελληνικές startup αντιμετωπίζουν αρκετές προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τη χρηματοδότηση σε πρώιμο στάδιο και τα ρυθμιστικά εμπόδια. Πολλές startup δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν την απαραίτητη χρηματοδότηση, ιδίως στα αρχικά στάδια, γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα να αναπτυχθούν. Την ίδια στιγμή, και ο ρυθμιστικός κατακερματισμός εντός της Ευρώπης περιπλέκει τα πράγματα, εμποδίζοντας τις startup να επεκταθούν εκτός συνόρων, εξαιτίας των διαφορετικών νομικών απαιτήσεων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Σε τι ποντάρουν οι διεθνείς επενδυτές
Οι επενδύσεις στις ελληνικές startups αυξάνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύοντας ένα ανθεκτικό οικοσύστημα που προσελκύει υψηλότερους όγκους κεφαλαίων αλλά και διαφοροποιείται σε διάφορους τομείς. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2024 οι χρηματοδοτήσεις προς το ελληνικό οικοσύστημα startup ξεπέρασαν τα 555 εκατ. ευρώ σημειώνοντας αύξηση 15% από το 2023, ενώ το αντίστοιχα το ευρωπαϊκό οικοσύστημα παρουσίασε μια μικρή πτώση της τάξης του 5%.
Το 2025 αναμένεται να είναι ακόμα καλύτερα, με τους ειδικούς να προαναγγέλουν την ανάκαμψη στις χρηματοδοτήσεις μετά από τα δύσκολα χρόνια που προηγήθηκαν, με την Ελλάδα να πρέπει να εκμεταλλευτεί το θετικό μομέντουμ, με περισσότερες διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις για startups, σημειώνοντας πως υπάρχει ανάγκη για περισσότερους γύρους χρηματοδότησης και εξαγορές, καθώς και για τη δημιουργία νέων εταιρειών.
Ειδικότερα, στην ετήσια έκθεση του Found.ation, το 60% των Ελλήνων fund manager θεωρούν ότι το 2025 θα είναι καλύτερη χρονιά για το ελληνικό οικοσύστημα startup σε σχέση με το 2024. Χαρακτηριστικά το 27% των fund manager εκτιμούν πως θα βελτιωθεί το επενδυτικό κλίμα, και το 33% ότι θα είναι ελαφρώς καλύτερο, ενώ ακόμα 33% θεωρεί ότι θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα και μόλις το 7% εκτιμά ότι το 2025 θα είναι ελαφρώς χειρότερο από το 2024.
Οι ελληνικές startups αρχίζουν να ωριμάζουν, εστιάζοντας στην διεθνή επέκταση και την κλίμακα. Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από εγχώριους και διεθνείς επενδυτές, αλλά απαιτείται ταχύτερη διεθνής επέκταση και προσλήψεις ταλέντων. Ο τομέας της τεχνολογίας και η μεταφορά τεχνολογίας από ακαδημαϊκά ιδρύματα αναμένεται να ανθίσουν.
Ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις όπως η ανισορροπία μεταξύ διαθεσιμότητας κεφαλαίων και ταλέντου, καθώς και γραφειοκρατικά εμπόδια που ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη. Παρά τις αμφιβολίες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, η συνολική προοπτική για το ελληνικό οικοσύστημα παραμένει θετική, ωθούμενη από μια βελτιωμένη επιχειρηματική κουλτούρα και υποστηρικτικούς επενδυτές.
Οι διαχειριστές των ελληνικών funds υπογραμμίζουν ότι η ελληνική κουλτούρα καινοτομίας αναπτύσσεται σε ένα ισχυρό και ανταγωνιστικό οικοσύστημα που μπορεί να προσφέρει σημαντική οικονομική και κοινωνική αξία για τη χώρα. Επίσης, η ωριμότητα των ιδρυτών και των startups έχει αυξηθεί, γεγονός που ενισχύει τη στήριξη από νέα και υφιστάμενα επενδυτικά κεφάλαια σε διάφορα στάδια ανάπτυξης.
Παράλληλα επισημαίνουν ότι πρέπει να υπάρξει μια πιο ενεργή εξέλιξη στους γύρους χρηματοδότησης Series A/B, και τονίζουν ότι η αυξημένη διαθεσιμότητα κεφαλαίων προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στους ιδρυτές. Ωστόσο, η ανισορροπία μεταξύ κεφαλαίων και διαθέσιμων ταλέντων στο τεχνολογικό οικοσύστημα παραμένει μια πρόκληση, με περισσότερα χρήματα διαθέσιμα από τους ανθρώπους που μπορούν να τα αξιοποιήσουν.
Υπογραμμίζουν ότι παρά την επάρκεια κεφαλαίων, υπάρχουν ζητήματα στην ελληνική οικονομία που απαιτούν προσοχή για την προσέλκυση επενδύσεων, ενώ προειδοποιούν για τις προκλήσεις που ενδέχεται να προκύψουν από τη γραφειοκρατία και την περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια.
Οι λόγοι αισιοδοξίας για το ελληνικό οικοσύστημα
Το 2024 το 36% των χρηματοδοτήσεων σε ελληνικές startup προήλθαν από τις ΗΠΑ, ενώ το 24% προήλθε από την Ευρώπη, 6% από την Μ. Βρετανία, και 9% από επενδυτικά κεφάλαια και family offices της ευρύτερης περιοχής της Μ. Ανατολής, αποδεικνύοντας την διεθνή αναγνώριση που έχει το ελληνικό οικοσύστημα, συγκεντρώνοντας το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Η Ελλάδα εισέρχεται στο 2025 με τις ισχυρότερες μακροοικονομικές προοπτικές των τελευταίων 15 ετών, ενώ μπαίνουν σε εφαρμογή μια σειρά από πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν την καινοτομία και το ελληνικό οικοσύστημα startup. Εκτός των κυβερνητικών δράσεων που μπήκαν σε εφαρμογή από τις αρχές του έτους, οι νεοσύστατες επιχειρήσεις έχουν πλέον την ευκαιρία να ξεκινήσουν γρήγορα, καθώς η ίδρυση μιας επιχειρηματικής οντότητας διαρκεί πλέον μόλις λίγες ημέρες, έναντι των τουλάχιστον δύο μηνών που απαιτούνταν την προηγούμενη δεκαετία.
Η έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) λαμβάνει μεγαλύτερη προσοχή, καθώς η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε σημαντικές κινήσεις για την ενίσχυση της καινοτομίας και της ερευνητικής δραστηριότητας στη χώρα τα επόμενα χρόνια. Όλο και περισσότεροι επιστήμονες μεταβαίνουν στην επιχειρηματικότητα, τροφοδοτούμενοι από ευνοϊκότερους κανονισμούς για τις πανεπιστημιακές spin-offs και τη δημιουργία νέας πνευματικής ιδιοκτησίας καθώς παρατείνεται το κίνητρο για την εμπορική εκμετάλλευση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Από την 1η Ιανουαρίου 2025, οι ελληνικές startups αποκτούν νέα φορολογικά κίνητρα που προάγουν την καινοτομία και την κατοχύρωση, καθώς τα κέρδη από τη χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων ευρεσιτεχνιών θα απαλλάσσονται από φόρο εισοδήματος για τρία έτη, ξεκινώντας από το έτος κατά το οποίο πραγματοποιούνται για πρώτη φορά τα σχετικά κέρδη. Επίσης, τα κέρδη από την εκμετάλλευση των ευρεσιτεχνιών απαλλάσσονται από τον καταβαλλόμενο φόρο εισοδήματος κατά ποσοστό 10% για τα επτά επόμενα συνεχόμενα έτη.
Όπως σημειώνει ο ΟΒΙ, για τα επόμενα επτά χρόνια οι επιχειρήσεις θα επωφελούνται από απαλλαγή 10% στα κέρδη αυτά, με προϋπόθεση τη σύνδεση με δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, υπογραμμίζοντας ότι «οι αλλαγές αποσκοπούν στην περαιτέρω ενίσχυση της καινοτομίας και της ερευνητικής δραστηριότητας επιχειρήσεων στην Ελλάδα». Επιπλέον, οι ιδιωτικές εταιρείες που συνεργάζονται με τοπικές νεοφυείς επιχειρήσεις και ερευνητικά κέντρα θα μπορούν σύντομα να επωφεληθούν από φορολογικές εκπτώσεις που θα κυμαίνονται από 250% έως 315% για τις δαπάνες Ε&Α.
Παράλληλα η κυβέρνηση ενεργοποίησε από την 1η Ιανουαρίου και την Golden Visa για επενδύσεις τουλάχιστον 250.000 ευρώ σε startup που είναι μέλος του Εθνικού Μητρώου Νεοφυών Επιχειρήσεων (Elevate Greece) για την απόκτηση μετοχών σε Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου ή ομολόγων κατά την έκδοση ομολογιακού δανείου. Στόχος, η επιτυχία που υπήρξε με τις επενδύσεις στα ακίνητα, να υπάρξει μια αντίστοιχη κινητοποίηση που θα προσελκύσει περισσότερα διεθνή κεφάλαια σε πιο παραγωγικές επενδύσεις όπως το ελληνικό οικοσύστημα.
Υπάρχει και σημαντική ρευστότητα στην αγορά, με τον αριθμό των ενεργών ταμείων επιχειρηματικών κεφαλαίων στην Ελλάδα να προβλέπεται να αυξηθεί από περίπου 15 πέρυσι σε περισσότερα από 30 μέχρι το 2025. Μέχρι σήμερα η ΕΑΤΕ έχει συμμετοχές σε 30 funds που έχουν δημιουργήσει χρηματοδοτική δεξαμενή που ξεπερνάει τα 1,8 δισ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να πέσουν τα επόμενα χρόνια στην ελληνική καινοτομία. Οι δεσμεύσεις της ΕΑΤΕ πλησιάζουν τα 770 εκατ. ευρώ, καθώς όπως έχει υπογραμμίσει ο κ. Λαμπρόπουλος, θέλει να στηρίξει την εθνική προσπάθεια και «να βάλει το ελληνικό οικοσύστημα στο ραντάρ του επενδυτικού ενδιαφέροντος».
Οι άγγελοι επενδυτές αναπτύσσονται όλο και περισσότερο, επωφελούμενοι από την έκπτωση 50% του φόρου εισοδήματος επί των κεφαλαιακών εισφορών σε νεοφυείς επιχειρήσεις έως 300.000 ευρώ ετησίως, με σχέδια για την αύξηση του ορίου αυτού σε 900.000 ευρώ.
Παράλληλα, δημιουργείται το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο για τη συγχρηματοδότηση επενδυτικών δραστηριοτήτων σε δυναμικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας.