«Αιμορραγία» 92 εκατ. για το Δημόσιο από τα «χαμένα» διόδια στην Εθνική

Συνολικά 91,61 εκατ. ευρώ έχει πληρώσει μέχρι σήμερα το Δημόσιο ως αποζημίωση στον παραχωρησιούχο για τη μη λειτουργία διοδίων σε Βαρυμπόμπη και Άγιο Στέφανο. Η αναστολή της εγκατάστασης σταθμών διοδίων στους δύο ανισόπεδους κόμβους λήγει μεν στις 31/12/2024, όμως όλα δείχνουν πως το Δημόσιο θα συνεχίσει να αντισταθμίζει την απώλεια του παραχωρησιούχου, μέχρι να εγκατασταθούν τα πολυσυζητημένα ηλεκτρονικά διόδια, που «έφυγαν» από το Ταμείο Ανάκαμψης και έκτοτε αγνοούνται.

Εξάλλου, και οι δύο αναστολές που δόθηκαν, η πρώτη στα τέλη του 2017 με την επέκτασή της να ακολουθεί το 2021, πάτησαν πάνω στον διεθνή διαγωνισμό που θα ερχόταν για την εγκατάσταση αναλογικού συστήματος διοδίων, δηλαδή χρέωση με το χιλιόμετρο. Σήμερα, ακόμα αναζητείται νέο μοντέλο για την εγκατάσταση ηλεκτρονικών διοδίων, που και θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί και θα γίνει αποδεκτό από τους παραχωρησιούχους και κυρίως τις τράπεζες που τους έχουν δανείσει.

Στη ζυγαριά του χρηματοοικονομικού μοντέλου

Τη δυνατότητα ανάπτυξης πλευρικών σταθμών διοδίων στους ανισόπεδους κόμβους Βαρυμπόμπης, Αγίου Στεφάνου και Σχηματαρίου, προέβλεπε εξαρχής η σύμβαση παραχώρησης του αυτοκινητόδρομου που ενώνει τη Μεταμόρφωση Αττικής με τον Μαλιακό (Σκάρφεια), συμπεριλαμβανομένου του κλάδου Σχηματάρι - Χαλκίδα. Ο παραχωρησιούχος είχε δικαίωμα το αργότερο έξι μήνες πριν το τέλος της κατασκευαστικής περιόδου (Τ1) να καταρτίσει και να υποβάλλει προς έγκριση στο Δημόσιο μελέτη για την περαιτέρω ανάπτυξη του συστήματος διοδίων.

Βασικές παράμετροι της μελέτης, δεδομένων και των δανειακών υποχρεώσεων του ιδιώτη για την παραχώρηση,  είναι «η χρηματοοικονομική ισορροπία του έργου και η ανάγκη μη δυσμενούς μεταβολής του Χρηματοοικονομικού Μοντέλου και των βασικών δεικτών των δανείων και της Δεσμευτικής Επένδυσης κατά την Ημερομηνία Ισχύος Τροποποίησης της Σύμβασης Παραχώρησης». Λαμβάνοντας αυτά υπόψιν, η μελέτη έπρεπε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τεχνικοοικονομική μελέτη περαιτέρω βελτίωσης της αναλογικής χρέωσης, με έμφαση στους καθημερινά μετακινούμενους και συχνούς χρήστες.

Η παραχωρησιούχος «Νέα Οδός» κατέθεσε τη μελέτη της για την εγκατάσταση υβριδικού συστήματος διοδίων στις 31/03/2017, με την προϋπόθεση όμως για την εφαρμογή αναλογικής χρέωσης τη λειτουργία των πλευρικών σταθμών σε Βαρυμπόμπη και Άγιο Στέφανο. Όμως, με το πέρας της κατασκευαστικής περιόδου, στη Συμφωνία Ολοκλήρωσης αποτυπώθηκε καθυστέρηση με ευθύνη του Δημοσίου ως προς τη διαμόρφωση των χώρων και την κατασκευή των εν λόγω σταθμών διοδίων.

Και «καθυστέρηση με ευθύνη του Δημοσίου» σημαίνει αυτομάτως αποζημίωση. Η αρχική συμφωνία τριετούς αναστολής που έγινε επί υπουργίας Χρήστου Σπίρτζη, ο οποίος τύγχανε και βουλευτής Ανατολικής Αττικής, είχε διάρκεια ως τις 31/12/2021. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 2018 η τότε κυβέρνηση ενέκρινε τους περιβαλλοντικούς όρους για τα πλευρικά διόδια, αν και η ίδια τα είχε αναστείλει. Εν συνεχεία, η αναστολή παρατάθηκε, επίσης για τρία χρόνια, από τον διάδοχό του στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή.

Η πρόβλεψη όμως αλλάζει πίστα. Υπάρχει νέα ημερομηνία κατά την οποία θα δικαιούται ο παραχωρησιούχος να θέσει σε λειτουργία και εκμετάλλευση τους τρεις σταθμούς, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης εγκατάστασης και θέσης σε λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος αναλογικής χρέωσης με οπτική αναγνώριση.

Το αντιστάθμισμα

Όλα τα παραπάνω συνηγορούν λοιπόν στην υποχρέωση του Δημοσίου να αποζημιώσει τον παραχωρησιούχο, λόγω συνδρομής Γεγονότος Ευθύνης του που επηρεάζει δυσμενώς τα έσοδα του παραχωρησιούχου. Μάλιστα, η υποχρέωση αποζημίωσης αφορά τόσο στους σταθμούς διοδίων που δεν έχουν κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία, αλλά και στην απώλεια κίνησης στον μετωπικό σταθμό Αφιδνών, εξαιτίας της συμπληρωματικότητας με τους άλλους τρεις.

Βάσει των αποφάσεων έγκρισης δέσμευσης ποσών, από την 1^η/4/2017 ως και το πρώτο εξάμηνο του 2023, η αποζημίωση ανέρχεται σε 91.616.538 ευρώ, με την τάση να είναι αυξητική, με ρυθμό που αντιστοιχεί στην αύξηση της κυκλοφορίας στο λεκανοπέδιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ για το 12μηνο του 2018 η αποζημίωση ανήλθε σε 10,03 εκατ. ευρώ, το 2019 ανέβηκε σε 13,3 εκατ. για να φτάσει το 2022 στα 21,65 εκατ. ενώ μόλις για το πρώτο εξάμηνο του 2023 ανήλθε σε 10,13 εκατ. ευρώ.

Και σε αυτά, δεν περιλαμβάνεται η αποζημίωση για τις Αφίδνες, καθότι έχει συνεκτιμηθεί στις απώλειες του παραχωρησιούχου λόγω της πανδημίας.

Ανάγκη αντικατάσταση της γέφυρας της Βαρυμπόμπης

Στο παζλ των διοδίων μπαίνει και η δρομολογούμενη αντικατάσταση της γέφυρας της Βαρυμπόμπης, η οποία φτάνει στην εξάντληση του ορίου ζωής της. Η ανακατασκευή του τεχνικού της γέφυρας με διεύρυνση του πλάτους της, καθώς και αναμόρφωση του υφιστάμενου ανισόπεδου κόμβου της Βαρυμπόμπης, αποτελούσαν εξαρχής μέρος του σχεδιασμού και της περιβαλλοντικής αδειοδότησηςτου έργου, που αποτελεί συμβατική υποχρέωση του παραχωρησιούχου και θα χρηματοδοτηθεί από το Δημόσιο.

Η έναρξη και η ολοκλήρωση των εργασιών κατασκευής του Α/Κ Βαρυμπόμπης είναι στον άμεσο σχεδιασμό του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Σύμφωνα, δε, με απάντηση στον κοινοβουλευτικό έλεγχο, οι εργασίες κατασκευής της νέας γέφυρας θα είναι δυνατόν να ξεκινήσουν μετά την υλοποίηση των πρόδρομων ενεργειών και εργασιών.

Αυτές περιλαμβάνουν την ενημέρωση τοπικών Αρχών και κατοίκων, την εφαρμογή κυκλοφοριακών ρυθμίσεων για τη χρήση εναλλακτικών διαδρομών, τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας για την κυκλοφορία των οχημάτων κατά τη διάρκεια των εργασιών. Σκοπός είναι η ασφαλής υλοποίηση του έργου και η μικρότερη δυνατή όχληση των τοπικών κοινωνιών και των χρηστών.