Διόδια μέσα στην Αθήνα: Τα δύο σχέδια για το κυκλοφοριακό πρόβλημα

Το κυκλοφοριακό είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα απασχολήσουν την Αττική τα επόμενα χρόνια. Την τελευταία διετία βασικοί άξονες βρίσκονται καθημερινά σε συνθήκες ασφυξίας, με το πρόβλημα να διογκώνεται τα επόμενα χρόνια. Δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή στρόφιγγα είναι κλειστή για οδικά έργα εντός Αττικής, αναζητούνται νέα εργαλεία με τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα για έργα που θα δώσουν ανάσα στο λεκανοπέδιο, όπως οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού ή έργα αποσυμφόρησης του Κηφισού.

Με όχημα το θεσμικό πλαίσιο για τις πρότυπες προτάσεις, τον περασμένο Μάιο, οι κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας κατέθεσαν τα σχέδιά τους για τους νέους οδικούς άξονες της Αττικής. Από τότε και μέχρι πρότινος, εξαιτίας και των εκλογών που μεσολάβησαν, οι προτάσεις έμειναν στα συρτάρια του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, αν και το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει περιθώριο τριών μηνών για την αξιολόγηση κάθε πρότασης.

Μετά από μια περίοδο σιωπής, το τελευταίο διάστημα οι τόνοι ανεβαίνουν. Οι μεν κατασκευαστές είναι σε αναμονή, ενώ δεν λείπει και η γκρίνια. Στον αντίποδα, η νέα ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, που δεν δείχνει βιασύνη να ανοίξει τους φακέλους των προτάσεων, έχει προαναγγείλει βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο, βάσει της λογικής ότι το κυριότερο κριτήριο επιλογής θα πρέπει να είναι τεχνοκρατικό, απομακρύνοντας έτσι πολιτικά πρόσωπα από τις επιτροπές αξιολόγησης.

Πηγές, όμως, με γνώση της διαδικασίας, εντοπίζουν τη ρίζα του προβλήματος στο ύψος της συμβολής του Δημοσίου, που προβλέπουν οι δύο προτάσεις, η οποία καθιστά, υπό τις παρούσες συνθήκες, μη ρεαλιστική την υλοποίησή τους. Εξάλλου, τόσο ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, όσο και ο αρμόδιος για τις υποδομές υφυπουργός, κ. Νίκος Ταχιάος, έχουν ξεκαθαρίσει ότι όλα τα έργα υποδομών -ακόμα και εν εξελίξει διαγωνισμοί- προτεραιοποιούνται πια βάσει και της δυνατότητας να χρηματοδοτηθούν.

Στελέχη του κλάδου επισημαίνουν ότι οι εν λόγω προτάσεις αφήνουν περιθώρια ευελιξίας ως προς το εάν θα ακολουθηθεί μοντέλο ΣΔΙΤ ή παραχώρησης, με χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου ή επιδότηση πιθανών διοδίων. Πάντως, σε πρόσφατη δημοσιογραφική ενημέρωση, η ηγεσία του υπουργείου είχε ξεκαθαρίσει πως «η κοινωνία δεν αντέχει να κάνουμε έργα με τα οποία θα βάλουμε διόδια μέσα στην Αθήνα».

Τα σχέδια για την Αττική

Το κοινό μέτωπο που συγκρότησαν οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις  και Άβαξ οδήγησε σε μία ενιαία πρόταση για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού προς Λαύριο, Ραφήνα και τη σύνδεση της περιφερειακής Υμηττού με τη λεωφόρο Βουλιαγμένης μέσω της αστικής σήραγγας Ηλιούπολης. Ειδικά η τελευταία σύνδεση θεωρείται κρίσιμη για τη διοχέτευση της κυκλοφορίας που μαγνητίζει προς τα νότια προάστια ο νέος πόλος του Ελληνικού. Πρόκειται για μία πρόταση παραχώρησης η οποία περιγράφει και το μοντέλο παραχώρησης. Πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι το κόστος του έργου «ΑΘΗΝΑ Ι» υπερβαίνει το 1,5 δισ. ευρώ.

Υπήρξε, όμως, και δεύτερη πρότυπη πρόταση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, την οποία κατέθεσε αυτόνομα η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Πρόκειται για τη λεγόμενη παράκαμψη Αττικής, τον αυτοκινητόδρομο Ελευσίνα – Οινόφυτα, που εκτιμάται πως θα δώσει λύσει στο χάος του Κηφισού. Ο άξονας θα ξεκινά από την περιοχή της Ελευσίνας σε κόμβο με την Αττική Οδό και θα κάνει μια διαμπερή διαδρομή για να καταλήξει βόρεια των Οινοφύτων, παρακάμπτοντας το ήδη βεβαρυμμένο οδικό δίκτυο του λεκανοπεδίου.

Η παράκαμψη της Αττικής θα απομακρύνει τα βαρέα οχήματα από τον Κηφισό και θα συνδέσει τις βιομηχανικές περιοχές Οινοφύτων, Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Θριάσιου Πεδίου, καθώς και του λιμανιού του Πειραιά μέσω Σχιστού. Το κόστος της πρότασης υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ.

Οι πρότυπες προτάσεις

Οι πρότυπες προτάσεις (unsolicited proposals), δηλαδή προτάσεις που δεν έχουν ζητηθεί εκ μέρους του Δημοσίου, αποτελούσαν αίτημα του κατασκευαστικού κλάδου εδώ και χρόνια. Ουσιαστικά, δίνουν την πρωτοβουλία στον ιδιωτικό τομέα να προτείνει την υλοποίηση ενός έργου υποδομής, καταθέτοντας στις υπηρεσίες του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών μία μελέτη με κοστολόγηση, χρηματοδότηση, χρονοδιάγραμμα, εκμετάλλευση. Οι αρμόδιες υπηρεσίες την αξιολογούν και, εν συνεχεία, εφόσον κριθεί ότι η μελέτη είναι τεχνικά καλή και πλήρης, προχωρούν σε ανοικτό διαγωνισμό. Εάν στον διαγωνισμό δεν αναδειχθεί ανάδοχος ο προτείνων επενδυτής, τότε αποζημιώνεται για τη μελέτη που έκανε.

Κατά τη θεσμοθέτησή τους, το 2022, οι προτάσεις καινοτομίας θεωρήθηκε πως θα αλλάξουν το πεδίο των έργων στην Ελλάδα, καθώς επιταχύνουν τις διαδικασίες ωρίμανσης, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία του ιδιωτικού τομέα και περιορίζουν το ρίσκο για το ελληνικό Δημόσιο. Οι πρότυπες προτάσεις εφαρμόζονται ήδη σε χώρες της Ε.Ε., αλλά και διεθνώς. Μεταξύ των χωρών που τις αξιοποιούν συγκαταλέγονται η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ελβετία, η Ιταλία, η Κορέα, η Νότιος Αφρική, οι ΗΠΑ.