Μείωση 99,9% στη χρήση πλαστικής σακούλας στα σούπερ μάρκετ το 2020

Μείωση 99,9% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους κατέγραψε το κανάλι των σούπερ μάρκετ το 2020 σε σχέση με το 2017 καταδεικνύει μελέτη του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Συγκεκριμένα από 1,8 δισ. σακούλες που διατέθηκαν το 2017, λιγότερες από 1 εκατ. σακούλες διατέθηκαν το 2020.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ, η κατά κεφαλήν ετήσια κατανάλωση πλαστικής σακούλας στο κανάλι του σούπερ μάρκετ μειώθηκε από 167 σακούλες ανά κάτοικο σε 0,1 ενώ η διάθεση βιοαποικοδομήσιμων-κομποστοποιήσιμων λεπτών πλαστικών σακούλων η οποία ήταν μηδαμινή το 2017, το 2020 έφτασε τα 35 εκατ. τεμάχια και το 2021 αναμένεται να ξεπεράσει τα 250 εκατ. τεμάχια, αύξηση πάνω από 600%.

Παράλληλα η διάθεση επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών πολλαπλασιάστηκε. Εκτιμάται ότι τα ελληνικά νοικοκυριά την τελευταία τριετία έχουν προμηθευτεί άνω των 32 εκατ. τεμαχίων και σε κάθε νοικοκυριό αναλογούν 7,8 επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες. Ειδικά από τον Ιανουάριο 2021 και μετά η χρήση τους είναι πολύ πιο έντονη.

Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, «η έλλειψη ουσιαστικών ελέγχων από την πολιτεία επέφερε αυξητικές τάσεις σε κάποια κανάλια. Συγκεκριμένα, η εξαίρεση των υπαίθριων λαϊκών αγορών και των περιπτέρων από την εφαρμογή της νομοθεσίας» συνιστά «μία προβληματική κατάσταση που στέλνει λάθος μηνύματα στους πολίτες σε σχέση με τα μέτρα και τους στόχους τους, ενώ δημιουργεί και πρακτικά προβλήματα. Χαρακτηριστικό είναι ότι εκτός της μη επιβολής περιβαλλοντικού τέλους, εξακολουθούν να κυκλοφορούν πλαστικές σακούλες χωρίς σήμανση, κάτι που αποτελεί επίσης κοινοτική υποχρέωση».

Επίσης, καταγράφεται μερική εφαρμογή του μέτρου στο λιανεμπόριο τροφίμων (π.χ. αρτοποιία, κρεοπωλεία) με εφαρμογή κυρίως από τις οργανωμένες αλυσίδες καταστημάτων, στον κλάδο της εστίασης, με εξαίρεση τις οργανωμένες αλυσίδες εστίασης.

Μεγαλύτερη εφαρμογή του μέτρου καταγράφεται στα αστικά κέντρα συγκριτικά με την επαρχία. Άγνοια καταγράφεται από πολλούς μικρούς εμπόρους σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους σε σχέση με τη νομοθεσία για τις πλαστικές σακούλες. Σε άλλους κλάδους π.χ. είδη ένδυσης κατάργηση και αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας από άλλου τύπου σακούλες όπως χάρτινες, ενώ σε άλλους κλάδους όπως τα φαρμακεία με αντικατάσταση με βιοαποικοδομήσιμες.

Με βάση τα παραπάνω, το ΙΕΛΚΑ εκτιμά ότι η ποσοστιαία μείωση στη χρήση πλαστικής σακούλας στο κανάλι του λιανεμπορίου είναι σαφώς μικρότερη αυτής στα σούπερ μάρκετ με δεδομένο μάλιστα ότι η νομοθεσία εξαιρεί από την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) τις λαϊκές αγορές και τα περίπτερα. Έτσι και με δεδομένο ότι το κανάλι του σούπερ μάρκετ αντιπροσωπεύει μόνο το 50-55% των πωλήσεων του λιανεμπορίου τροφίμων και ακόμα λιγότερο από το σύνολο του λιανεμπορίου και τη μαζική εστίαση, εκτιμάται ότι η συνολική ποσοστιαία μείωση στην πλαστικής σακούλας μεταφοράς είναι σημαντικά μικρότερη.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς για τη διάθεση εκτός των σουπερμάρκετ, η συνολική κατανάλωση πλαστικής σακούλας το 2020 μειώθηκε σε περίπου 75-80 σακούλες ανά κάτοικο. Αν και η μείωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω μείωση της πλαστικής σακούλας και μεγαλύτερο περιορισμό της ρύπανσης στο περιβάλλον.

Δράσεις / πρωτοβουλίες που θεωρούνται ότι είναι αναγκαίες σήμερα για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για 40 πλαστικές σακούλες κατά κεφαλήν ανά έτος ως το 2025 είναι, μεταξύ άλλων, η άρση της εξαίρεσης επιβολής περιβαλλοντικού τέλους για τις λαϊκές αγορές και τα περίπτερα, η ενημέρωση των μικρών επιχειρήσεων λιανεμπορίου σε σχέση με τις υποχρεώσεις όσον αφορά τη νομοθεσία για τις πλαστικές σακούλες και τις εναλλακτικές που μπορούν να αξιοποιήσουν καθώς και η εντατικοποίηση των ελέγχων στα κανάλια του λιανεμπορίου και της εστίασης που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες.