Περισσότερα από 1 δισ. παιδιά παγκοσμίως έχουν επηρεαστεί από το κλείσιμο του σχολείου. Η διαδικτυακή μάθηση έχει γεμίσει πολλά κενά, που σημαίνει ότι ο χρόνος της οθόνης έχει αυξηθεί για πολλά παιδιά. Περίπου το 60% των παιδιών ηλικίας 8 έως 12 ετών εκτίθενται σε κίνδυνο στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτυακού εκφοβισμού, σύμφωνα με τον Δείκτη Ασφάλειας Παιδιού στο διαδίκτυο.
Αύξηση των κρουσμάτων διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης εις βάρος παιδιών παρατηρήθηκε στις χώρες της ΕΕ στη διάρκεια της καραντίνας λόγω της πανδημίας, σύμφωνα με την επικεφαλής της Europol, Καθρίν ντε Μπολ η οποία προειδοποίησε ότι αναμένεται να γίνουν γνωστά περισσότερα κρούσματα όταν θα ανοίξουν και πάλι τα σχολεία και οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν στους δασκάλους τους. Η ντε Μπολ επισήμανε ότι πολλοί εκμεταλλεύτηκαν την αυξανόμενη έκθεση των παιδιών στο διαδίκτυο, καθώς στη διάρκεια της καραντίνας σε χώρες της ΕΕ οι περισσότεροι μαθητές παρακολουθούσαν διαδικτυακά μαθήματα, κάποιες φορές μέσα από πλατφόρμες που δεν προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
«Το πιο ανησυχητικό είναι η αύξηση της διαδικτυακής δραστηριότητας προσώπων που αναζητούσαν υλικό για παιδική σεξουαλική κακοποίηση», τόνισε η πρώην επικεφαλής της βελγικής αστυνομίας, αναλύοντας τα συμπεράσματά της κατά τη διάρκεια ακρόασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πώς θα μπορούσαμε να προστατέψουμε τα παιδιά;
Αυτό το καλοκαίρι, ο 13χρονος γιος της Yuhyun Park, ιδρύτριας του Ινστιτούτου DQ, θα πάρει το πρώτο του smartphone. Δεν είναι μια απόφαση που πήρε ελαφρά η μητέρα των δύο, αποφάσισε να του δώσει αυτό το δικαίωμα να αποκτήσει τη συσκευή περνώντας από ένα τεστ ψηφιακής νοημοσύνης, με βαθμολογία 115 σε οκτώ βασικές ψηφιακές δεξιότητες.
Η Park είναι πολύ εξοικειωμένη με το τεστ γιατί εκείνη το δημιούργησε. Ως στατιστικολόγος στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Park πρωτοστάτησε στον όρο «ψηφιακή νοημοσύνη» ή DQ. Διαχειρίζεται το Ινστιτούτο DQ, το οποίο μετρά την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο σε όλο τον κόσμο μέσω του δείκτη ασφάλειας παιδιών στο διαδίκτυο.
«Ήθελα τα παιδιά μου να είναι σοφοί άνθρωποι σε αυτήν την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Τα μηχανήματα είναι πιο έξυπνα από εμάς, μπορούν να είναι πιο ευγενικά από εμάς, αλλά θέλω τα παιδιά μου να είναι πιο σοφά από τα μηχανήματα και το να είμαι σοφό σημαίνει να παίρνω τη σωστή απόφαση ως άνθρωπος με αξίες» τονίζει η ίδια. Επίσης, ανέπτυξε το παγκόσμιο κίνημα #DQEveryChild για την ενδυνάμωση των παιδιών 8 έως 12 ετών στο Διαδίκτυο - στο να αποκτήσουν την «ψηφιακή ιθαγένεια» ένα σύνολο ικανοτήτων ώστε να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με σύνεση - για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων στον κυβερνοχώρο.
Για το σκοπό αυτό, η Park έχει δημιουργήσει την διαδικτυακή εκπαιδευτική πλατφόρμα DQ World - με ενότητες σχετικά με τις δεξιότητες, από την κριτική σκέψη και το χρόνο προβολής έως τον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο και το απόρρητο. Σε αυτήν την εποχή της πανδημίας, ωστόσο, με τα lockdowns που έχουν κρατήσει κλειστά τα σχολεία σε όλο τον κόσμο, η διατήρηση της ασφάλειας των παιδιών στο διαδίκτυο δεν ήταν ποτέ πιο κρίσιμη.
Σύμφωνα με την UNESCO, το 69,3% των συνολικών εγγεγραμμένων μαθητών στις ΗΠΑ επηρεάστηκαν από το κλείσιμο του σχολείου λόγω της πανδημίας. Η Park έχει δημιουργήσει ένα Ταμείο Επείγουσας Αντιμετώπισης COVID-19, για να παρέχει ένα δωρεάν Παιδικό Ψηφιακό Σετ Ετοιμότητας σε οικογένειες και σχολεία σε όλο τον κόσμο και για να βοηθήσει τις χώρες να διατηρήσουν τα παιδιά ασφαλή στο διαδίκτυο τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο και μετά.
Μέσω αυτού η Yuhyun Park εξηγεί τους κινδύνους που αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τα παιδιά σε περιόδους καραντίνας και εξηγεί: «πώς είναι η κατάσταση κατά τη διάρκεια του lockdown; Δημοσιεύσαμε το Child Online Safety Index (COSI) τον Φεβρουάριο, με βάση τα δεδομένα των τελευταίων τριών ετών που συγκεντρώσαμε μέσω του κινήματος #DQEveryChild, μαζί με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.To COSI αφορά τα παιδιά που έχουν πρόσβαση στο dιαδίκτυο αλλά δεν ξέρουν πώς να το χρησιμοποιούν με ασφαλή, υπεύθυνο και ηθικό τρόπο. Σε 30 χώρες, το 60% των παιδιών αντιμετώπισαν τουλάχιστον έναν κίνδυνο στον κυβερνοχώρο: διαδικτυακό εκφοβισμό, διαταραχή εθισμού τυχερών παιχνιδιών, σεξουαλική παρενόχληση ή κίνδυνο φήμης, ψεύτικες ειδήσεις κ.ά. Ο κίνδυνος δεν σημαίνει βλάβη, αλλά είναι ένας τεράστιος αριθμός παιδιών που έχουν αρνητική εμπειρία στο διαδίκτυο».
Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα στοιχεία αφορούν στην εποχή πριν από την πανδημία. Η UNESCO αναφέρει ότι το 50% των παιδιών σε όλο τον κόσμο των οποίων τα σχολεία έκλεισαν δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή, οπότε φυσικά υπάρχει ένα τεράστιο ψηφιακό χάσμα. Αλλά μεταξύ αυτών που έχουν πρόσβαση, βλέπουμε μια ακραία αύξηση του μη ρυθμιζόμενου χρόνου οθόνης αλλά και έλλειψη υποστήριξης και καθοδήγησης τόσο από τους δασκάλους όσο και από τους γονείς. Πολλοί γονείς υποθέτουν ότι τα παιδιά είναι καλύτερα στην τεχνολογία, κάτι που μπορεί να ισχύει σε πρακτικό επίπεδο. Αλλά λόγω αυτής της γενιάς και του ψηφιακού χάσματος, οι γονείς δεν διδάσκουν στα παιδιά τους πώς μπορούν να χειριστούν την τεχνολογία με ασφαλή τρόπο.
Όσον αφορά τη διαδικτυακή μάθηση, τα προβλήματα που εμφανίζονται είναι πολλά και ποικίλλουν. Η Σιγκαπούρη είναι ένα από τα λίγα μέρη που έχει αναπτύξει διαδικτυακές πλατφόρμες μάθησης με κυβερνητική υποστήριξη με εκτεταμένο τρόπο, αλλά δεν είναι σε θέση κάθε χώρα να το κάνει. Τα σχολεία που μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα είναι συχνά ιδιωτικά και διεθνή σχολεία που έχουν επενδύσει στο παρελθόν στην ηλεκτρονική μάθηση. Ωστόσο, πολλά σχολεία, κυρίως δημόσια σχολεία, δεν ήταν προετοιμασμένα για αυτήν την κρίση. Είναι ένα παιχνίδι αλλαγής στην εκπαίδευση - και υπάρχει ένα κενό όσον αφορά την ετοιμότητα του συστήματος. Ο άλλος τομέας ανησυχίας είναι ότι οι προϋπολογισμοί έχουν μειωθεί και οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν εκπαιδευτεί για να αντιμετωπίσουν την ηλεκτρονική μάθηση.
Ο εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο
Η πανδημία κάνει τη δυνητική έκθεση στον κίνδυνο στον κυβερνοχώρο μεγαλύτερη λόγω του περισσότερου χρόνου που περνούν τα παιδιά στο ιντερνετ, αλλά δεν είναι απαραίτητα αιτιώδες αποτέλεσμα. Αιτιακές επιπτώσεις του κινδύνου στον κυβερνοχώρο είναι η έλλειψη γνώσεων, η έλλειψη πειθαρχίας, η ανεξέλεγκτη ψηφιακή χρήση. Έχουν γίνει πολλές έρευνες σχετικά με τον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο, δείχνοντας ότι μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονικών σκέψεων. Ο εκφοβισμός εκτός σύνδεσης μπορεί να παραμείνει στην αυλή του σχολείου, αλλά με τον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο δεν υπάρχει όριο. Συμβαίνει στο υπνοδωμάτιο του παιδιού και υπό την προστασία των γονιών του.
Ο χρόνος οθόνης ανεβαίνει κατά το lockdown. Πρέπει οι γονείς να ανησυχούν;
Ο περιορισμός του χρόνου οθόνης είναι δύσκολος για τις υπερσυνδεδεμένες οικογένειες του σήμερα. Το ορίζουμε μόνο σε σχέση με τη χρήση ψυχαγωγίας, επειδή τα παιδιά είναι συνδεδεμένα για τουλάχιστον έξι ώρες την ημέρα στο σχολείο και η συνήθης χρήση ψυχαγωγίας τους είναι επίσης περίπου έξι ώρες. Επομένως βασικά εκτίθενται σε μια οθόνη για όλη την ημέρα. Η έρευνα που επικαλείται το άρθρο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, δείχνει ότι ο περιορισμός του χρόνου της οθόνης και το είδος του περιεχομένου που παρακολουθείται σχετίζεται με την καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία, και τη βελτίωση των σχολικών βαθμών και την κοινωνική συμπεριφορά.
Τι κάνουν οι χώρες στην κορυφή του παιδικού δείκτη ασφάλειας στο διαδίκτυο σωστά;
Όπως επισημαίνει το άρθρο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο μέτρο για την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, έχει μικρότερο κίνδυνο στον κυβερνοχώρο από τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι πολιτικές ρύθμισής του δεν είναι απαραίτητα καλύτερες από τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες έχουν ισχυρά μέτρα προστασίας των παιδιών. Αλλά όπως αναφέρει η Yuhyun Park «όταν κοιτάξαμε τα δεδομένα, ένα από τα πιο προστατευτικά μέτρα στην πραγματικότητα ήταν η μη χρήση κινητών συσκευών, οι οποίες είναι ο αγωγός για ενεργό δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα παιχνίδια. Άλλα προστατευτικά μέτρα είναι το περιβάλλον διαβίωσης, η ευτυχία και η οικογένεια, αλλά εάν αφαιρέσετε όλους αυτούς τους παράγοντες, ο νούμερο ένα προγνωστικός παράγοντας [για τον κίνδυνο στον κυβερνοχώρο] είναι η υψηλή ενεργή χρήση κοινωνικών μέσων σε κινητές συσκευές».
Η γονική μέριμνα είναι το δεύτερο πιο προστατευτικό μέτρο. Αλλά αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι ο εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο είναι πέρα από τον γονικό έλεγχο, ενώ ο εθισμός στα παιχνίδια επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς αλληλεπιδρούν με τα παιδιά τους. Ο εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο σχετίζεται περισσότερο με τη σχολική εκπαίδευση, με ομαδική παρέμβαση και χρήση κοινωνικών μέσων. Επομένως, όπως επισημαίνει η Yuhyun Park «εάν θέλετε να είστε πραγματικά προστατευτικοί, καθυστερήστε την αγορά κινητής συσκευής στα παιδιά σας».
Πώς είναι το ψηφιακό μέλλον για τη σημερινή γενιά παιδιών;
«Ανησυχώ για την ψηφιακή παρακολούθηση και άλλες πιθανές παρενέργειες της τεχνολογίας και ότι η βιασύνη για ψηφιοποίηση της προστασίας των παιδιών θα μείνει πίσω» υποστηρίζει η Yuhyun Park και τονίζει ότι «πρόκειται για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή - θέτουμε τον κανόνα για την επόμενη γενιά και νομίζω ότι παραμελούμε τα καθήκοντά μας». Όπως αναφέρει, «χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο πλαίσιο για την προστασία δεδομένων, ειδικά για τα παιδικά δεδομένα».