Τον πέμπτο ιδιοκτήτη της στην υπερεβδομηντάχρονη ιστορική της διαδρομή, αναζητά η Κωτσόβολος. Η τελευταία εναπομείνασα ελληνική «μπράντα», εμπορικό... «ενθύμιο» μιας εποχής, όπου ο σύνδεσμος των καταστημάτων ηλεκτρικών συσκευών περιελάμβανε το ακρωνύμιο «Ραδιοφώνων» (Ένωση Καταστηματαρχών Ραδιοφώνων και Ηλεκτρικών Συσκευών).
Το εντυπωσιακό στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση είναι το γεγονός ότι η συγκεκριμένη εμπορική επιχείρηση, δεν συρρικνώθηκε και δεν έγινε ζημιογόνα –ακριβώς το αντίθετο. Και τούτο οφείλεται στη φιλοδοξία και στη στρατηγική σκέψη των κατά καιρούς ιδιοκτητών της. Όταν ο βασικός της αντίπαλος στη δεκαετία του 1990 και την πρώτη δεκαετία του 2000, η Ράδιο Κορασίδης -που έλκει την καταγωγή της από τον Πειραιά- από το «μπουμ» της ανάπτυξης, οδηγήθηκε στην κατάρρευση, μετά από τις ατελέσφορες συζητήσεις με μεγάλο γαλλικό όμιλο του κλάδου.
Από τους παλιούς πρωταγωνιστές του εμπορικού κλάδου των ηλεκτρικών συσκευών, ο πλέον σώφρων –και συνετός στη διαχείριση των οικονομικών– αποδείχθηκε ο Μάνος Δαμίρης. Ο ιδιοκτήτης της Ράδιο Αθήναι, βλέποντας πού οδηγείται η αγορά, έσπευσε να την πουλήσει και μάλιστα σε καλή τιμή στον φιλόδοξο και ευφυή, κ. Μαρίνο Παράβαλο, τότε εκ των αφεντικών της Κωτσόβολος -ο πλειοψηφών μέτοχος ήταν η Φουρλής Trade ΑΕΒΕ.
Ο κ. Παράβαλος ήταν ο δεύτερος κατά σειρά ιδιοκτήτης της, μετά από τον ιδρυτή της, που φέρει και την επωνυμία του η επιχείρηση. Όλα τα άλλα μεγάλα ονόματα, με μικρή ή μεγάλη ιστορία στον κλάδο των ηλεκτρικών συσκευών –οι παλαιότεροι έλκουν την καταγωγή τους από την μετεμφυλιακή δεκαετία του 1950 και ορισμένοι από τη δεκαετία του 1960– καταστράφηκαν, λίγο πριν ή στη διάρκεια της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης.
Η μεγαλύτερη καταστροφή που συντελέστηκε στον κλάδο, λόγω του μεγέθους, αλλά και εκ του γεγονός ότι η εταιρεία ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, ήταν της Ράδιο Κορασίδης. Ο κ. Αντώνης Κορασίδης –γιος του ιδρυτή, στα χέρια του οποίου «έσκασε» η εταιρεία– αρνούνταν να πιστέψει αυτό που συνέβαινε.
Το κλίμα των ημερών το δίνει η ερώτηση ενός δημοσιογράφου –στην τελευταία συνάντηση που είχε ο κ. Κορασίδης με τους δημοσιογράφους, στα τέλη του 2004– προς τον επιχειρηματία «πότε θα πάτε στη Βουλγαρία», εννοώντας πότε σκοπεύει αναπτυχθεί επιχειρηματικά στη γειτονική αγορά. Λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 2005, η εταιρεία «έσκασε». Παρόμοια τύχη είχαν και οι λεγόμενοι «ελέφαντες». Τα καταστήματα με την επωνυμία Elephant, τα οποία είχαν συνδεθεί μετοχικά με τη Ράδιο Κορασίδης. Αναμενόμενο!
Η επόμενη καταστροφή στην αγορά –ίσως είναι η μόνη αγορά του ελληνικού λιανεμπορίου, που μετρά τόσες πολλές επιχειρηματικές αποτυχίες– της οικογένειας Σύκαρη. Μέσα σε λίγα χρόνια και με αφετηρία από το Αιγάλεω ο Αντώνης Σύκαρης –πέθανε στις 12 Απριλίου του 2022 στην οροσειρά των Ιμαλαΐων, σε υψόμετρο 7.400 μέτρων, κατεβαίνοντας από 8.167 μέτρα, όπου είχε ανέβει την προηγούμενη μέρα– είχε κατορθώσει να δημιουργήσει ένα δίκτυο 30 καταστημάτων και να ανοιχτεί σε καινούργιες επιχειρηματικές ευκαιρίες, συνεργαζόμενος με την εταιρεία Τασόγλου. Την ανάπτυξη του την στήριξε, κυρίως, στις εξαγορές. Το περιβάλλον, όμως, του ανταγωνισμού που είχε διαμορφωθεί στην αγορά ήταν ασφυκτικό –η είσοδος το 2007 της discounter αλυσίδας Media Markt το έκανε χειρότερο.
Έτσι, πριν κλείσει το 2008, η εταιρεία, μετά από 40 χρόνια λειτουργίας, είχε καταρρεύσει. Και ο Σύκαρης έμεινε με την πικρή γεύση ότι αν είχε κατορθώσει να εισαχθεί στο Χρηματιστήριο ίσως η εταιρεία να είχε σωθεί. Εν προκειμένω, όμως, το Χρηματιστήριο της Αθήνας είχε γλυτώσει από μία ακόμη απώλεια!
Αλλά και η οικογένεια Στρούτση –από τις παλιές της αγοράς– με αφετηρία την οδό Δραγατσανίου και από Ηλεκτρονική Αθηνών, αναπτύχθηκε πανελλαδικά και μετονομάστηκε σε Ηλεκτρονική για τις ανάγκες της επέκτασης, δεν είχε καλύτερο τέλος. Με συνετή διοίκηση και οικονομική διαχείριση, όπως έλεγε ο κ. Γιάννης Στρούτσης, «οι τράπεζες μας παρακαλάνε να μας δανείσουν».
Στο τέλος, έχει καταγραφεί στην ιστορία της ελληνικής αγοράς γενικότερα το γεγονός ότι είναι ο μόνος επιχειρηματίας που κάλεσε σε συνέντευξη τύπου για να ανακοινώσει τη χρεοκοπία της εταιρείας του. Η συνέντευξη δεν έγινε ποτέ, διότι στην αίθουσα του ΕΒΕΑ είχαν εισβάλει διαμαρτυρόμενοι εργαζόμενοι και συνδικαλιστές και την διέκοψαν εν της γενέση της. Μία λεπτομέρεια: είχε φροντίσει να πληρώσει τους μισθούς των εργαζομένων και το δώρο του Πάσχα, έριξε όμως τις ... τράπεζες.
Η Κωτσόβολος της Dixon’s τότε, η Media Markt, τότε των Γερμανών -αργότερα αποχώρησαν και εξαγοράστηκε από τον όμιλο του Π. Γερμανού- και η επίσης γερμανική Saturn, είχαν διαμορφώσει ένα ασφυκτικό περιβάλλον, που σε συνδυασμό με λάθος εμπορικές πολιτικές, οδήγησε την τελευταία εναπομείνασα ελληνικών συμφερόντων εταιρεία του κλάδου να κατεβάσει ρολά. Το ημερολόγιο έγραφε 2016 και το Χρηματιστήριο Αθηνών μετρούσε μία ακόμη απώλεια....
Βέβαια, εκτός από αυτές τις μεγάλες εταιρείες εκείνου του καιρού που έπαψαν να υπάρχουν, υπάρχουν κι άλλες μικρότερες που «χάθηκαν» και εκατοντάδες μικρές που έκλεισαν. Απέμειναν μόνο πέντε – έξη προμηθευτικοί συνεταιρισμοί –κυριότερη εκ των οποίων η Elecrtonet– που κατόρθωσαν να επιβιώσουν, αντιμετωπίζοντας όλο αυτό το δυστοπικό περιβάλλον του κλάδου των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Η αντοχή τους είναι παροιμιώδης!
Όλες αυτές οι επιχειρηματικές καταστροφές, που προετοιμάστηκαν από τις ραγδαίες αλλαγές στην αγορά και στον ανταγωνισμό –για τις υπόλοιπες φρόντισε η παρατεταμένη ύφεση της ελληνικής οικονομίας– βοήθησαν, έστω κι αν φαίνεται οξύμωρο το σχήμα, στην απογείωση μόνο μιας εταιρείας, της Κωτσόβολος. Η οποία όμως είχε την τύχη να πέσει χέρια επιχειρηματιών που μπορούσαν να «διαβάσουν» τον ανταγωνισμό και τις διαφαινόμενες τάσεις–και να πουλήσουν ή να αγοράσουν την κατάλληλη στιγμή.
Μετά από τον ιδρυτή της, ο κ. Μαρίνος Παράβαλος είναι ο άνθρωπος που την αγοράζει στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μέχρι το 1993 την αναπτύσσει μόνος του. Και τον Ιανουάριο του 1993 ο όμιλος Φουρλή αποκτά το 51%. Η ανάπτυξη της είναι ραγδαία. Το 1998 εξαγοράζει τη Ράδιο Αθήναι και το 1999 εισάγεται στην παράλληλα αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
Τον επόμενο χρόνο «συναντάται» με τη βρετανική Dixon’s, η οποία την εξαγοράζει πλήρως το 2005. Ο κ. Βασίλης Φουρλής αναδεικνύει τις επιχειρηματικές του αρετές, μεταξύ των άλλων, όταν δέχεται να μεταβιβάσει αρχικά ένα πακέτο μετοχών και εν συνεχεία την πλήρη συμμετοχή τους –όπως κι μειοψηφών μέτοχος κ. Παράβαλος- στους Βρετανούς στην πιο κρίσιμη στιγμή! Είναι η χρονιά που οδηγείται σε χρεοκοπία η Ράδιο Κορασίδης. Και τρία χρόνια αργότερα η ελληνική οικονομία βυθίζεται στην κρίση.
Και τώρα αναζητείται ο νέος ιδιοκτήτης για να εξαγοράσει το «φιλέτο» της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών –συμμετέχει με 20% στη συνολική κερδοφορία του μητρικού ομίλου Currys.