Ηλεκτρονική αλληλογραφία, αρχεία ηλεκτρονικών υπολογιστών, έγγραφα, σημειώσεις ακόμα και τα σημειωματάρια των γραμματέων των διευθυνόντων συμβούλων και άλλων ανώτατων στελεχών των τραπεζών, καθώς και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, απέκτησε χθες η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε μια πρωτοφανή επιχείρηση εφόδου στο σύνολο σχεδόν των τραπεζών της χώρας.
Νωρίς χθες το πρωί, σε μια πολύ καλά συντονισμένη επιχείρηση, πολλές δεκάδες ελεγκτές της Επιτροπής Ανταγωνισμού πραγματοποίησαν έφοδο στα κεντρικά κτίρια των συστημικών τραπεζών Eurobank, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς καθώς επίσης στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών όπου προχώρησαν στην αντιγραφή του περιεχομένου σκληρών δίσκων υπολογιστών ανωτάτων διοικητικών στελεχών, πραγματοποίησαν έρευνες σε συρτάρια και ντουλάπες, απέκτησαν έγγραφα και άλλο υλικό ζητώντας μάλιστα από τα στελέχη να παραμείνουν στα γραφεία τους και να μην μετακινηθούν.
Πρόκειται για επιχείρηση άνευ προηγουμένου που προκάλεσε σοκ στο προσωπικό των τραπεζών και έντονο προβληματισμό στις διοικήσεις οι οποίες δεν φαίνεται να πιστεύουν ότι όλη αυτή η κινητοποίηση έγινε για τις προμήθειες, χωρίς ωστόσο να εντοπίζουν άλλες συγκεκριμένες αιτίες.
Σημειώνεται ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έκανε γνωστό στις τράπεζες το αντικείμενο τις έρευνας, ενώ τα στελέχη της διέθεταν εισαγγελικές εντολές για την απόσπαση στοιχείων που ξεπερνούσαν τη δικαιοδοσία της Επιτροπής.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, κυβερνητικές πηγές δηλώνουν κατηγορηματικά ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με την έρευνα, ούτε καν ενημέρωση, υπενθυμίζοντας ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι μια ανεξάρτητη αρχή.
Ωστόσο η επέμβαση της Επ. Ανταγωνισμού έγινε αφού προηγήθηκαν πολλές κυβερνητικές δηλώσεις για τις υποψίες συντονισμένης δράσης των τραπεζών και το ενδεχόμενο κυρώσεων από την Επ. Ανταγωνισμού.
Εξαιρετικά άστοχοι ήταν και οι χειρισμοί των τραπεζών τις προηγούμενες εβδομάδες, προχωρώντας, σχεδόν ταυτόχρονα, σε μια σειρά αυξήσεων σε προμήθειες και έξοδα χωρίς να αιτιολογήσουν και εξηγήσουν τις κινήσεις αυτές. Επιπλέον κινήθηκαν χωρίς να υπολογίσουν τις ισορροπίες, θεωρώντας ότι έχουν απέναντί τους μιας «φιλική» κυβέρνηση που δεν θα αντιδρούσε στην αύξηση των χρεώσεων.
Από την άλλη κάποιες πηγές θεωρούν ότι με τη δυναμική παρέμβαση η κυβέρνηση στοχεύει αλλού: να περάσει ένα ισχυρό μήνυμα ότι θα αντιμετωπίζει, όπου χρειάζεται, δυναμικά και αποφασιστικά τις τράπεζες και κακές πρακτικές, απονευρώνοντας την κριτική που δέχεται περί ευνοϊκών ρυθμίσεων για τα στελέχη των τραπεζών στο νέο ποινικό κώδικα. Παράλληλα, με την κίνηση αυτή η κυβέρνηση μεταδίδει ένα ισχυρό μήνυμα πυγμής και αποφασιστικότητας σε όλους όσους ενδεχομένως ασκούν πιέσεις.
Τι προβληματίζει τις τράπεζες
Τραπεζικές πηγές, σχολιάζοντας τις κυβερνητικές αναφορές περί μη εμπλοκής στον έλεγχο, σημειώνουν ότι η ένταση και ο τρόπος που η κυβέρνηση έχει χειριστεί το ζήτημα των προμηθειών είναι δύσκολο το να αποσυνδεθεί από τον χθεσινό έλεγχο της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Η συνάντηση με τον πρωθυπουργό για το θέμα των χρεώσεων, οι δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης Α. Γεωργιάδη περί εναρμονισμένης δράσης τραπεζών, η προειδοποίηση περί ελέγχου της Επιτροπής Ανταγωνισμού και η κινηματογραφική έφοδος χθες συνθέτουν ένα μεγάλο σκηνικό «ήχου και θεάματος» και επικοινωνιακής διαχείρισης ακόμα και αν η κυβέρνηση δεν επιδιώκει κάτι τέτοιο.
Στελέχη τραπεζών επισημαίνουν ακόμα την εξαιρετικά προβληματική εικόνα που σχηματίζεται στο εξωτερικό, με ξένα μέσα να μεταδίδουν την πρωτοφανή αυτή έφοδο στο σύνολο των ελληνικών τραπεζών, με τους επενδυτές και αναλυτές να προσπαθούν να καταλάβουν τι ακριβώς έχει συμβεί, αν έχουν υπάρξει παρανομίες και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις τράπεζες. Υπογραμμίζουν ότι όλα αυτά πλήττουν την εικόνα της χώρας σε μια συγκυρία που η κυβέρνηση προσπαθεί να προσελκύσει επενδύσεις.
Ορισμένες πηγές υπενθυμίζουν ότι η κυβέρνηση μέσω του ΤΧΣ έχει πολύ ισχυρή συμμετοχή σε δυο από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και θα μπορούσε να ζητήσει πληροφορίες, να απαιτήσει έλεγχο ή να ζητήσει από τα διοικητικά συμβούλια όπου έχει συμμετοχή την επανεξέταση της τιμολογιακής πολιτικής. Σημειώνεται ότι το ΤΧΣ ελέγχει το 40,39% της Εθνικής Τράπεζας, το 26,42% της Τράπεζας Πειραιώς, το 10,96% της Alpha Bank και το 2,38% της Eurobank.
Τέλος στοιχείο προβληματισμού αποτελεί ο μεγάλος όγκος ευαίσθητου υλικού των τραπεζών που πέρασε στην ανεξάρτητη αρχή. Νομικές πηγές διαβεβαιώνουν πάντως ότι το υλικό αυτό είναι πλήρως στεγανοποιημένο και δεν υπάρχει περίπτωση για κακόβουλες διαρροές.
Σε ότι αφορά τις αιτιάσεις ότι οι τράπεζες δεν έκαναν πολλά για την μείωση των προμηθειών μετά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό, τραπεζικές πηγές επισημαίνουν ότι πλέον οι τράπεζες λειτουργούν με αυστηρά και πολύ συγκεκριμένα πλαίσια εταιρικής διακυβέρνησης με το Διοικητικό Συμβούλιο να παίρνει κρίσιμες αποφάσεις. Η εποχή όπου ο διευθύνων σύμβουλος μιας τράπεζας λειτουργούσε κατά βούληση έχει παρέλθει και όλες οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από συλλογικά όργανα, τονίζουν.
Τα πολλά ερωτηματικά για την Επιτροπή Ανταγωνισμού
Ακόμα και αν δεν υπάρχει η παραμικρή κυβερνητική εμπλοκή στο θέμα του ελέγχου και καμία διάθεση επικοινωνιακής διαχείρισης, οι χειρισμοί της Επιτροπής Ανταγωνισμού προκαλούν πολλά ερωτηματικά.
Πηγές που γνωρίζουν τις μεθόδους και τα πρωτόκολλα ελέγχου της Αρχής για τον Ανταγωνισμό διατυπώνουν έντονο σκεπτικισμό για τα αποτελέσματα της χθεσινής εφόδου των ελεγκτών της Επιτροπής.
Σημειώνουν ότι, ακόμη και αν υπήρχαν αποδείξεις συντονισμένης συμπεριφοράς μεταξύ των τραπεζών για τον καθορισμό των τιμολογίων τους στις τραπεζικές εργασίες, είναι εντελώς απίθανο να κατάφεραν να τις εντοπίσουν οι ελεγκτές της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Σε τέτοιους ελέγχους, επισημαίνουν, καθοριστική σημασία έχει να διατηρήσει η αντιμονοπωλιακή αρχή το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Όμως, στην προκειμένη περίπτωση αυτό το πλεονέκτημα έχει χαθεί προ πολλού, αφού είναι γνωστό στον τραπεζικό χώρο τουλάχιστον από τον Σεπτέμβριο ότι γίνεται έρευνα για εναρμονισμένη συμπεριφορά στις τραπεζικές προμήθειες. Μάλιστα η Επιτροπή είχε απευθύνει επιστολές στις τράπεζες, ζητώντας την παροχή σχετικών στοιχείων.
Αν αυτό δεν ήταν αρκετό για να προειδοποιηθούν οι τράπεζες, ο αρμόδιος υπουργός, Άδωνις Γεωργιάδης, δήλωσε την περασμένη Πέμπτη στη Βουλή ότι γίνεται έλεγχος από την Επιτροπή και ότι φαίνεται ότι τρεις από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν εφαρμόσει τις ίδιες προμήθειες, με την τέταρτη να διαφοροποιείται.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι εντελώς απίθανο οι τράπεζες, ακόμη και αν υπήρχαν εις βάρος τους στοιχεία (π.χ. επιστολές ή μηνύματα αλληλογραφίας για συντονισμό συμπεριφοράς) να τα έχουν αφήσει στα κεντρικά γραφεία τους, περιμένοντας πότε θα έλθουν οι ελεγκτές της Επιτροπής για να τα ανακαλύψουν.Ωστόσο
«Αυτή η έρευνα έχει όλες τις προϋποθέσεις να καταλήξει σε φιάσκο», σημείωνε η ίδια πηγή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού δεν είναι αρκετό να στοιχειοθετήσει ότι οι προμήθειες των τραπεζών είναι όμοιες, ή έχουν πολύ μικρές αποκλίσεις μεταξύ τους, αφού αυτό μπορεί να αποδοθεί, βάσει του δικαίου για τον ανταγωνισμό σε παράλληλη συμπεριφορά, η οποία δεν αντίκειται στο νόμο. Για να στοιχειοθετηθεί το πολύ σοβαρό αδίκημα της εναρμονισμένης πρακτικής (καρτέλ) απαιτείται να βρεθούν αποδείξεις της ύπαρξης συνεννοήσεων για τον καθορισμό τιμών.
Πάντως, οι τράπεζες έχουν μακρά ιστορία εμπλοκών με την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Σε μία περίπτωση ελέγχθηκαν για κοινές προμήθειες στις διατραπεζικές συναλλαγές πληρωμής εισφορών στο ΙΚΑ. Σε άλλη υπόθεση, για τις προμήθειες του συστήματος πληρωμών ΔΙΑΣ, εκδόθηκε η απόφαση 408/V/2008, με την οποία οι τράπεζες απέφυγαν την επιβολή προστίμων, αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις για αλλαγή και μη επανάληψη της καταχρηστικής συμπεριφοράς τους στο μέλλον, όπως και για την αλλαγή του καταστατικού της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, με την προσθήκη άρθρων που αναφέρονται στην «προώθηση του υγιούς και ελεύθερου ανταγωνισμού στον χρηματοπιστωτικό τομέα», αλλά και στον αποκλεισμό οποιοδήποτε οργάνου της ΕΕΤ από τη συζήτηση θεμάτων που άπτονται της τιμολογιακής πολιτικής.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
