Αποκάλυψη: Οι όροι του σχεδίου «Ηρακλής» για τις τράπεζες

Αντιγραφή του ιταλικού σχεδίου, με ορισμένες προσαρμογές που ευθυγραμμίζονται με τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, ώστε να προχωρήσει η τιτλοποίηση προβληματικών δανείων με κρατικές εγγυήσεις, είναι το σχέδιο «Ηρακλής» για τα «κόκκινα» δάνεια, όπως αυτό εγκρίθηκε από την επίτροπο Ανταγωνισμού, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ.

Όπως προκύπτει από το 17σέλιδο κείμενο της αδημοσίευτης εγκριτικής απόφασης Stade Aid SA53519, που υπογράφεται από την επίτροπο Ανταγωνισμού και έχει περιέλθει σε γνώση του BusinessDaily, για τις ορισμένες από τις βασικές τεχνικές «λεπτομέρειες» των τιτλοποιήσεων και των όρων για την παροχή εγγυήσεων από το Ελληνικό Δημόσιο λαμβάνονται υπόψη οι σημαντικότερες ιδιαιτερότητες της χώρας και του τραπεζικού συστήματος σε σύγκριση με την Ιταλία, όπου για πρώτη φορά εφαρμόσθηκε από το 2016 ανάλογο σχέδιο.

Λαμβάνεται, ειδικότερα, υπόψη το γεγονός ότι Ελλάδα εξακολουθεί να αξιολογείται από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης ως χώρα υψηλού κινδύνου, με το δημόσιο χρέος να βαθμολογείται χαμηλότερα από την επενδυτική βαθμίδα. Επίσης, ότι οι τράπεζες έχουν υπερβολικό ποσοστό προβληματικών δανείων στα χαρτοφυλάκιά τους.

Ειδικότερα:

• Για το ανώτερο κομμάτι (senior) των τιτλοποιήσεων προβληματικών δανείων που θα γίνουν οι τράπεζες, και το οποίο θα καλυφθεί με την εγγύηση του Δημοσίου, ορίζεται στην απόφαση ότι η ελάχιστη βαθμολογία που θα επιτρέπεται να πάρει από τους αναγνωρισμένους οίκους αξιολόγησης θα είναι τρία σκαλοπάτια κάτω από την επενδυτική βαθμίδα, δηλαδή ΒΒ- στην κλίμακα της Standard & Poor's και Ba3 στην κλίμακα της Moody's  και σε αντίστοιχο επίπεδο των κλιμάκων που χρησιμοποιούν οι άλλοι οίκοι. Στο ίδιο ακριβώς «σκαλοπάτι» βρίσκεται σήμερα και η βαθμολογία του Ελληνικού Δημοσίου.
• Σχετικά με τον τρόπο τιμολόγησης των δανείων, κατά τη μεταβίβασή τους από τις τράπεζες στα οχήματα ειδικού σκοπού, η απόφαση απαγορεύει, όπως ήταν αναμενόμενο, να ξεπερασθεί το όριο της καθαρής λογιστικής αξίας (Net Book Value – NBV), δηλαδή της αξίας με την οποία εγγράφονται στα βιβλία των τραπεζών τα δάνεια, αφού αφαιρεθούν οι προβλέψεις που έχουν σχηματισθεί.

Η προμήθεια στο Δημόσιο

• Το σημαντικότερο, ίσως, σκέλος της απόφασης, για το οποίο αγωνιούσαν οι διοικήσεις των τραπεζών, αφορά τον τρόπο τιμολόγησης της προμήθειας που θα πληρώνουν οι τράπεζες στο Δημόσιο για να «αγοράζουν» τις κρατικές εγγυήσεις στα senior traches των τιτλοποιήσεων. Στην Ιταλία, ως βάση αναφοράς υπολογισμού έχει τεθεί το spread των συμβολαίων ασφάλισης έναντι του κινδύνου αθέτησης (Credit Default Swaps – CDS) των ίδιων των ιταλικών τραπεζών. Για τις ελληνικές τράπεζες δεν υπάρχουν αντίστοιχα αξιόπιστα στοιχεία από αγορά με επαρκή ρευστότητα, αλλά οι τιμές που δίνονται από οίκους αξιολόγησης όπως η Moody's σε ενημερωτικά τους δελτία είναι απαγορευτικά υψηλές, ξεπερνώντας και το 7%.
• Η Κομισιόν αναγνωρίζει αυτή την ιδιαιτερότητα και δέχεται ότι ως βάση για την τιμολόγηση των προμηθειών από τις ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να ορισθεί το CDS των ελληνικών κρατικών τίτλων, στο οποίο θα προστίθεται μια διαφορά και ένα πέναλτι που θα κλιμακώνεται, ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της εγγύησης από το Δημόσιο. Γενικά υπολογίζεται ότι η αποπληρωμή των senior tranches δεν θα κρατήσει περισσότερα από δέκα χρόνια, ενώ όσο περισσότερο καθυστερεί μια τράπεζα στην εκκαθάριση των δανείων, τόσο περισσότερα θα πληρώνει στο Δημόσιο ως προμήθεια.
• Το αρχικό κόστος θα είναι χαμηλό, αφού θα υπολογισθεί για τα έτη 1-3 με βάση το 3ετές CDS του Δημοσίου και προοδευτικά θα αυξάνεται σημαντικά ως εξής: για τα έτη 4-5 θα χρησιμοποιείται η τιμή του CDS 5 ετών, για τα έτη 6 και 7 το CDS 7ετούς διάρκειας και για τα έτη από 8 και πάνω το 10ετές CDS. Σημειώνεται ότι σήμερα το 5ετές CDS του Δημοσίου έχει υποχωρήσει κάτω από 2%. Στο μηχανισμό τιμολόγησης υπάρχει και ένας μηχανισμός εξομάλυνσης ακραίων διακυμάνσεων που μπορεί να έχει το spread του CDS, καθώς ορίζεται ότι θα λαμβάνεται υπόψη η μέση τιμή του προηγούμενου διμήνου.

Τραπεζικές πηγές σχολιάζουν στο BD ότι θα χρειασθεί χρόνος και μελέτη του σχεδίου για να υπολογίσουν οι τράπεζες σε ποιο βαθμό και με ποια αποτελέσματα μπορούν να αξιοποιήσουν το σχέδιο καθώς αποτελεί δύσκολη μαθηματική άσκηση. Πάντως, ο τρόπος τιμολόγησης της προμήθειας δημιουργεί κάποιο προβληματισμό στο σκέλος που αφορά την κλιμάκωσή του με την πάροδο του χρόνου Τούτο διότι η βασική υπόθεση που γίνεται από τις τράπεζες είναι ότι, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της ελληνικής οικονομίας, η αποπληρωμή των senior traches θα είναι μια πολυετής διαδικασία, κάτι που σημαίνει ότι οι τράπεζες θα κληθούν να πληρώσουν το πέναλτι.