Πριν από ένα χρόνο το Ελ Σαλβαδόρ αποφάσισε να γράψει ιστορία και να γίνει η πρώτη χώρα που καθιέρωσε το bitcoin ως νόμιμο μέσο συναλλαγών. Όμως, αυτή η προσπάθεια, όπως όλα δείχνουν, έχει στεφθεί σχεδόν με πλήρη αποτυχία.
Ο πρόεδρος της χώρας, Ναγίμπ Μπουκέλε, παρά το γεγονός ότι παραμένει δημοφιλής, είδε το όραμά του να μην μετατρέπεται σε μία επιτυχημένη πραγματικότητα, με το bitcoin να έχει χάσει περίπου το 60% της αξίας του από τότε που ξεκίνησε το φιλόδοξο πείραμα και τους κατοίκους της χώρας να μην έχουν ανταποκριθεί με μεγάλο ενθουσιασμό.
Το μεγάλο πρόβλημα για το Ελ Σαλβαδόρ, παρά τον εντυπωσιακό ρυθμό ανάπτυξής του, παραμένει το υψηλό του χρέος, που εκτιμάται ότι θα φθάσει φέτος στο 87% του ΑΕΠ, τροφοδοτώντας τους φόβους ότι η χώρα δεν θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τις δανειακές της υποχρεώσεις.
Τα στοιχεία του Bloomberg Economics δείχνουν ότι το Ελ Σαλβαδόρ βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης των αναδυόμενων αγορών που είναι ευάλωτες στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Ακόμη και καθώς αποπληρώνει ορισμένα από τα ανεξόφλητα χρέη του, οι εγχώριες και πολυμερείς δανειακές υποχρεώσεις της χώρας αποτελούν πραγματική απειλή, εν μέρει επειδή οι μεγαλύτεροι πιστωτές του κόσμου δεν είναι πολύ πρόθυμοι να δώσουν μετρητά σε μια χώρα που ποντάρει το μέλλον της σε ένα από τα πιο ασταθή περιουσιακά στοιχεία του πλανήτη.
Αν συνδυάσετε αυτά τα οικονομικά προβλήματα με έναν ανανεωμένο πόλεμο κατά της βίας των συμμοριών, η χώρα βαδίζει προς την αβεβαιότητα. «Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι εξελίξεις είναι επιτυχείς, αλλά οι περισσότεροι τοπικοί σχολιαστές και διεθνείς παρατηρητές δεν είναι ικανοποιημένοι», δήλωσε στο CNBC η Ρέιτσελ Ζίεμπα, ιδρύτρια της Ziemba Insights.
Ο νόμος του Ελ Σαλβαδόρ για το bitcoin τέθηκε σε ισχύ στις 7 Σεπτεμβρίου 2021 και, στο πλαίσιό του, οι τιμές αναφέρονται πλέον μερικές φορές σε bitcoin, οι φορολογικές εισφορές μπορούν να καταβληθούν με το ψηφιακό νόμισμα και τα κέρδη από συναλλαγές σε bitcoin δεν υπόκεινται σε φόρο κεφαλαιακών κερδών. Αλλά το κρίσιμο είναι ότι ο Μπουκέλε προώθησε τον νόμο ως έναν τρόπο για την επέκταση της χρηματοπιστωτικής ένταξης -κάτι που δεν είναι μικρό πράγμα για μια χώρα όπου περίπου το 70% του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε παραδοσιακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Για να βοηθήσει στη διευκόλυνση της εθνικής υιοθέτησης, το Ελ Σαλβαδόρ εγκαινίασε ένα εικονικό πορτοφόλι με την ονομασία «chivo» που προσφέρει συναλλαγές χωρίς χρέωση, επιτρέπει γρήγορες διασυνοριακές πληρωμές και απαιτεί μόνο ένα κινητό τηλέφωνο συν μια σύνδεση στο διαδίκτυο. Στόχος του ήταν να φέρει τους χρήστες γρήγορα, τόσο για να κλιμακώσει την υιοθέτηση του bitcoin όσο και για να προσφέρει μια βολική πρόσβαση σε όσους δεν είχαν ποτέ συμμετάσχει στο τραπεζικό σύστημα.
Ο Μπουκέλε υποστήριξε τον Ιανουάριο ότι περίπου το 60% του πληθυσμού, ή 4 εκατομμύρια άνθρωποι, χρησιμοποιούν την εφαρμογή chivo και ότι περισσότεροι Σαλβαδοριανοί έχουν πορτοφόλια chivo από ό,τι παραδοσιακούς τραπεζικούς λογαριασμούς, σύμφωνα με έκθεση της Deutsche Bank στις 20 Σεπτεμβρίου. Παρόλα αυτά, μόνο το 64,6% της χώρας έχει πρόσβαση σε κινητό τηλέφωνο με πρόσβαση στο διαδίκτυο, αναφέρει η εν λόγω έκθεση.
Αλλά μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών των ΗΠΑ έδειξε ότι μόνο το 20% όσων κατέβασαν το πορτοφόλι συνέχισαν να το χρησιμοποιούν αφού ξόδεψαν το μπόνους των 30 δολαρίων. Η έρευνα βασίστηκε σε μια «εθνικά αντιπροσωπευτική έρευνα» στην οποία συμμετείχαν 1.800 νοικοκυριά.
Μια έρευνα του El Instituto de Opinion Publica, μιας δεξαμενής σκέψης της κοινής γνώμης με έδρα το Ελ Σαλβαδόρ, διαπίστωσε ότι 7 στους 10 Σαλβαδοριανούς δεν πιστεύουν ότι ο νόμος για το Bitcoin έχει ωφελήσει την πορεία των εισοδημάτων τους. Μια άλλη έρευνα του ινστιτούτου διαπίστωσε ότι 76 από τις 100 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στο Ελ Σαλβαδόρ δεν δέχονται πληρωμές με bitcoin.
«Ο πρώτος χρόνος ισχύος του Bitcoin έχει μετατραπεί από μια εμπορική προσδοκία σε ένα άσχετο θέμα για τους εμπόρους», δήλωσε η Λάουρα Αντράντε, διευθύντρια του Universidad Centroamericana του Ελ Σαλβαδόρ. Όπως εκτίμησε, πολλές μεγάλες εταιρείες εξακολουθούν να διαφημίζουν ότι δέχονται πληρωμές σε bitcoin, αλλά βρίσκουν δικαιολογίες για να μην δέχονται το κρυπτονόμισμα, όπως το να λένε ότι το σύστημά τους δεν λειτουργεί ή ότι το πορτοφόλι bitcoin είναι εκτός λειτουργίας. «Τα παραπάνω αποτελούν απόδειξη ότι αυτό το κρυπτονόμισμα, στην πραγματικότητα, δεν είχε ποτέ διείσδυση στο εθνικό εμπόριο», όπως σημειώνει.
Εν τω μεταξύ, όσοι χρησιμοποίησαν το πορτοφόλι κρυπτογράφησης της κυβέρνησης φέρεται να είχαν τεχνικά προβλήματα με την εφαρμογή. Άλλοι Σαλβαδοριανοί έπεσαν θύματα κυκλωμάτων που αφορούσαν κλοπή ταυτότητας, κατά την οποία χάκερ χρησιμοποίησαν τον αριθμό της εθνικής τους ταυτότητας για να ανοίξουν ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι chivo, προκειμένου να διεκδικήσουν το δωρεάν bitcoin αξίας 30 δολαρίων που προσέφερε η κυβέρνηση ως κίνητρο για να ενταχθούν.
Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Ελ Σαλβαδόρ διαπίστωσε ότι το 86% των επιχειρήσεων δεν έχει πραγματοποιήσει ποτέ πώληση σε bitcoin και μόνο το 20% των επιχειρήσεων δέχονται bitcoin, παρά την εντολή του νόμου να δέχονται όλοι οι έμποροι το κρυπτονόμισμα. Το πείραμα περιελάμβανε επίσης τη δημιουργία μιας πανεθνικής υποδομής από ΑΤΜ bitcoin, αλλά αλλά ακόμη η υποδομή δεν δίνει πρόσβαση σε πολλούς.
Μια άλλη ελπίδα για το πορτοφόλι chivo ήταν ότι θα βοηθούσε στην εξοικονόμηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων από τις προμήθειες που επιβάλλονται στα εμβάσματα μεταναστών προς το Ελ Σαλβαδόρ. Τα χρήματα που στέλνουν στο σπίτι τους οι μετανάστες, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 20% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος του Ελ Σαλβαδόρ και ορισμένα νοικοκυριά λαμβάνουν πάνω από το 60% του εισοδήματός τους μόνο από αυτή την πηγή. Οι καθιερωμένες υπηρεσίες μπορεί να χρεώνουν 10% ή και περισσότερο σε προμήθειες για αυτά τα διεθνή εμβάσματα, τα οποία μερικές φορές μπορεί να χρειαστούν ημέρες για να φτάσουν και απαιτούν φυσική παραλαβή. Η μεταφορά των χρημάτων σε bitcoin υποτίθεται ότι θα ήταν ευκολότερη και χωρίς κόστος.
Όμως, το 2022, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, μόνο το 1,6% των εμβασμάτων εστάλη στο Ελ Σαλβαδόρ μέσω ψηφιακών πορτοφολιών. Σύμφωνα με έκθεση της Deutsche Bank, μέρος του λόγου για τον οποίο οι μεταφορές με bitcoin δεν έχουν επικρατήσει έχει να κάνει με τις περιπλοκές της αγοράς και πώλησης bitcoin έναντι δολαρίων. Η έκθεση σημειώνει ότι «οι άνθρωποι που στέλνουν και λαμβάνουν εμβάσματα χρησιμοποιούν συχνά άτυπους μεσίτες για τη μετατροπή του τοπικού νομίσματος σε bitcoin και από bitcoin» και οι εξαιρετικά ευμετάβλητες τιμές καθιστούν την αγορά και την πώληση του κρυπτονομίσματος μια πολύπλοκη υπόθεση που απαιτεί τεχνική γνώση.
Πολύ πριν ο Μπουκέλε στοιχηματίσει ότι το bitcoin θα βοηθούσε ώστε να λυθούν οι μακροχρόνιες οικονομικές αδυναμίες της χώρας του, τα προβλήματα ήταν αρκετά. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι η οικονομία του Ελ Σαλβαδόρ θα αναπτυχθεί κατά 2,9% φέτος και κατά 1,9% το 2023, από 10,7% το 2021. Αλλά η ανάπτυξη έρχεται μετά από μια συρρίκνωση 8,6% το 2020. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι σχεδόν 90% και το κόστος εξυπηρέτησής του είναι περίπου 5% έναντι 1,5% στις Η.Π.Α. Η χώρα έχει επίσης τεράστιο έλλειμμα - χωρίς σχέδια για τη μείωσή του, είτε μέσω αυξήσεων φόρων είτε μέσω ουσιαστικής περικοπής δαπανών.
Σε ερευνητικό σημείωμα της JPMorgan, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι τα ευρωομόλογα του Ελ Σαλβαδόρ έχουν εισέλθει σε «προβληματικό έδαφος» τον τελευταίο χρόνο, ενώ τα στοιχεία της S&P Global δείχνουν ότι το κόστος ασφάλισης έναντι χρεοκοπίας του δημόσιου χρέους αγγίζει πολυετή υψηλά επίπεδα. Τόσο η JPMorgan όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιούν ότι η χώρα βρίσκεται σε μη βιώσιμη πορεία, με τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες να ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ από το 2022 και μετά - και το δημόσιο χρέος να βρίσκεται σε τροχιά να φθάσει το 96% του ΑΕΠ έως το 2026 με τις τρέχουσες πολιτικές.
Το Ελ Σαλβαδόρ προσπαθεί από τις αρχές του 2021 να εξασφαλίσει δάνειο ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το ΔΝΤ - μια προσπάθεια που φαίνεται να έχει αποδυναμωθεί λόγω της άρνησης του Μπουκέλε να λάβει υπόψη του τη συμβουλή του οργανισμού να εγκαταλείψει το bitcoin ως νόμιμο χρήμα. Οι οίκοι αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένης της Fitch, έχουν υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα του Ελ Σαλβαδόρ, επικαλούμενοι την αβεβαιότητα του οικονομικού μέλλοντος της χώρας, δεδομένης της υιοθέτησης του bitcoin ως νόμιμου χρήματος.
Οφέλη για τον τουρισμό
Ο μόνος τομέας που φαίνεται να κερδίζει από το στοίχημα του bitcoin ήταν αυτός του τουρισμού. Η τουριστική βιομηχανία έχει αυξηθεί κατά 30% από τότε που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος για το Bitcoin, σύμφωνα με τις επίσημες κυβερνητικές εκτιμήσεις. Ο υπουργός Τουρισμού της χώρας σημειώνει επίσης ότι το 60% των τουριστών προέρχονται πλέον από τις ΗΠΑ.
Το πείραμα με το bitcoin δεν έχει βλάψει ούτε τη δημοτικότητα του προέδρου. Τα ποσοστά αποδοχής του Μπουκέλε παραμένουν άνω του 85% - χάρη σε μεγάλο βαθμό στη σκληρή πολιτική κατά του εγκλήματος. Αυτό δεν είναι μικρό πράγμα για μια χώρα που ήταν πιο επικίνδυνη από το Αφγανιστάν πριν από πέντε χρόνια.
Ο πρόεδρος ανέβασε τα στοιχήματα τον Νοέμβριο του 2021, όταν ανακοίνωσε τα σχέδιά του για την κατασκευή μιας «πόλης Bitcoin» δίπλα στο ηφαίστειο Conchagua στο νοτιοανατολικό Ελ Σαλβαδόρ. Η χρηματοδοτούμενη από Bitcoin πόλη θα προσέφερε σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις και η γεωθερμική ενέργεια που θα κυλούσε από το παρακείμενο ηφαίστειο θα τροφοδοτούσε την εξόρυξη Bitcoin. Αλλά τώρα, η Bitcoin City βρίσκεται σε αναμονή, όπως και η πώληση ομολόγων bitcoin ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, η οποία αρχικά είχε τεθεί στον πάγο τον Μάρτιο, λόγω των δυσμενών συνθηκών της αγοράς.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
