Το νομικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει άνισο, με αυξανόμενες προκλήσεις σε αρκετά κράτη μέλη. Διαφορετικές νομοθεσίες σχετικά με το σύμφωνο συμβίωσης και τον γάμο, καθώς και πρόσφατοι περιορισμοί, δοκιμάζουν τη δέσμευση της ΕΕ στην ισότητα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Σλοβακία, όπου από την 1η Νοεμβρίου τέθηκε σε ισχύ συνταγματική τροποποίηση που αναγνωρίζει μόνο δύο φύλα και επιτρέπει την υιοθεσία παιδιών αποκλειστικά σε παντρεμένα ζευγάρια. Παράλληλα, απαγορεύεται ρητά η παρένθετη μητρότητα. Το Σύνταγμα της χώρας ορίζει τον γάμο ως ένωση μεταξύ άνδρα και γυναίκας, ενώ με τη νέα αλλαγή η εθνική νομοθεσία υπερισχύει της ευρωπαϊκής σε ζητήματα πολιτισμού και ηθικής.
Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις, με τον Δημόσιο Συνήγορο Δικαιωμάτων Ρόμπερτ Ντομπροβόντσκι να τονίζει πως η αλλαγή δεν οδηγεί σε «δικαιότερη και πιο ανθρώπινη χώρα» και θέτει σε κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματα των μειονοτήτων. Αντίστοιχα, η Επιτροπή της Βενετίας έχει εκφράσει επικρίσεις για τη συνταγματική αναθεώρηση.
Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν έχει περιορίσει επανειλημμένα τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ στο όνομα της προστασίας του παιδιού, με πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην απαγόρευση των πορειών Pride.
Η νομική αναγνώριση του γάμου μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου παραμένει σημείο τριβής στην ΕΕ. Η Δανία πρωτοστάτησε το 1989 με την αναγνώριση συμφώνου συμβίωσης, ενώ η Ολλανδία το 2001 επέτρεψε για πρώτη φορά γάμους ομοφύλων. Έκτοτε, 21 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων 15 κράτη μέλη της ΕΕ, έχουν ακολουθήσει το παράδειγμα. Παράλληλα, αρκετές χώρες έχουν θεσπίσει μόνο σύμφωνα συμβίωσης χωρίς πλήρη αναγνώριση γάμου.
Τα δικαιώματα που απορρέουν από τον γάμο, όπως η υιοθεσία, η κληρονομιά και οι κοινωνικές παροχές, διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών. Τα σύμφωνα συμβίωσης παρέχουν περιορισμένες προστασίες, με σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά χώρα.
Πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις σε κράτη μέλη
Στην Πολωνία, οι προσπάθειες για νομιμοποίηση των συμφώνων συμβίωσης προσκρούουν σε πολιτική και κοινωνική αντίσταση, παρά το γεγονός ότι σχεδόν ένα εκατομμύριο ζευγάρια ζουν εκτός γάμου. Το κεντρώο κόμμα του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ έχει δεσμευθεί για προώθηση σχετικής νομοθεσίας, όμως τα σύμφωνα συμβίωσης δεν θα επιτρέπουν υιοθεσία παιδιών.
Στην Τσεχία, τα ζευγάρια ιδίου φύλου έχουν πρόσβαση σε οικιακό σύμφωνο συμβίωσης, αλλά όχι σε γάμο. Στη Βουλγαρία, δεν αναγνωρίζονται οι γάμοι ομοφύλων ούτε όταν έχουν τελεστεί σε άλλη χώρα, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα σε ζητήματα γονεϊκών δικαιωμάτων και κληρονομιάς.
Η Κροατία παρέχει στα ζευγάρια ιδίου φύλου τη δυνατότητα σύναψης συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης με σχεδόν ίσα δικαιώματα με τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένης της υιοθεσίας. Ωστόσο, το Σύνταγμα της χώρας περιορίζει τον γάμο σε ένωση άνδρα και γυναίκας.
Πρωτοβουλίες και στρατηγικές της ΕΕ για τα ΛΟΑΤΚΙ+
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να ενισχύσει την προστασία και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, όπως επισημαίνει η Υπηρεσία Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Σύμφωνα με έκθεση του Σεπτεμβρίου, παρατηρείται αύξηση της μισαλλοδοξίας και ρητορικής μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ σε ψηφιακό και δημόσιο χώρο.
Τον περασμένο Μάιο, εννέα κράτη μέλη της ΕΕ δεν υπέγραψαν δήλωση υπέρ των πολιτικών προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ+, καταδεικνύοντας το χάσμα στις ευρωπαϊκές πολιτικές. Παρά την αυξημένη κοινωνική αποδοχή, τα μέλη της κοινότητας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα διακρίσεων και βίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε στρατηγική για την ισότητα ΛΟΑΤΚΙ+ για την περίοδο 2026-2030, με στόχο την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους και την προώθηση της ποικιλομορφίας. Εξετάζεται επίσης πρόταση για την καταπολέμηση της διαδικτυακής ρητορικής μίσους, ενώ προωθείται η απαγόρευση ψευδοεπιστημονικών πρακτικών «μεταστροφής».
Ωστόσο, όπως δήλωσε η Ευρωπαία Επίτροπος Ισότητας, οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να απαγορεύσουν τις πρακτικές αυτές, καθώς η αρμοδιότητα ανήκει στα κράτη μέλη. Παράλληλα, υπογράμμισε τη σημασία να προχωρήσουν όλες οι χώρες σε σχετική απαγόρευση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
