Το βλέμμα της στην Αφρική έχει σταθερά στραμμένο η Τουρκία, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και από την αποστολή του ερευνητικού σκάφους Oruc Reis στη Σομαλία.
Η κίνηση αυτή, την οποία επιβεβαίωσε ο Μοχάμεντ Χάσι, διευθυντής του υπουργείου Πετρελαίου της Σομαλίας, θα μπορούσε να συμβάλει στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της Τουρκίας με αργό πετρέλαιο και αποτελεί μέρος της σταθερής προσπάθειας της Άγκυρας να ενισχύσει τους δεσμούς της σε μια περιοχή όπου η Κίνα, η Ρωσία, τα κράτη του Κόλπου και η Δύση ανταγωνίζονται επίσης για την κυριαρχία.
Ο ορυκτός πλούτος της Αφρικής αλλά και ο αυξανόμενος πληθυσμός της αποτελούν βατήρες στους οποίους στηρίζεται η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ θα βοηθούσε την Τουρκία να ενισχύσει και τη διεθνή επιρροή της.
«Η Αφρική είναι ενδιαφέρουσα για την Τουρκία επειδή είναι ένα σημείο όπου μπορεί να πειραματιστεί και να ενισχύσει την εξωτερική της πολιτική», όπως εκτιμά ο Μπ. Τζοκσούν, ερευνητής του Ινστιτούτου Libyan Sadeq. Αυτό δεν αποδεικνύεται πουθενά καλύτερα από τη Σομαλία, όπου η Τουρκία λειτουργεί τη μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική της βάση και τουρκικές εταιρείες διαχειρίζονται το λιμάνι και το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας.
Η Baykar, η τουρκική εταιρεία μη επανδρωμένων αεροσκαφών που διοικείται από τον γαμπρό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Σ. Μπαϊρακτάρ, έχει προμηθεύσει τη Σομαλία με άγνωστο αριθμό του μοντέλου TB2, επεκτείνοντας την επίθεση της Σομαλίας κατά της ισλαμιστικής ομάδας al-Shabaab.
Νωρίτερα φέτος το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση του Ερντογάν για την αποστολή ναυτικής υποστήριξης στα ύδατα της Σομαλίας εν μέσω αύξησης της πειρατείας λόγω της ανασφάλειας στην Ερυθρά Θάλασσα που συνδέεται με επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν μαχητών Χούθι.
«Για την Τουρκία, η Σομαλία προσφέρει μια γεωστρατηγική τοποθεσία για να προωθήσει την επιρροή της στο Κέρας της Αφρικής και στον Ινδικό Ωκεανό», δήλωσε ο Ομάρ Μαχμούντ, αναλυτής για την Ανατολική Αφρική της International Crisis Group. «Η εμπλοκή με τη Σομαλία λειτούργησε τόσο ως δοκιμαστική περίπτωση όσο και ως σκαλοπάτι για τη συνολική στρατηγική της Τουρκίας να εμβαθύνει τους διπλωματικούς, εμπορικούς δεσμούς και τους δεσμούς ασφαλείας σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο».
Από τότε που ο λιμός αποδεκάτισε τον πληθυσμό της Σομαλίας το 2011, η Τουρκία έχει ρίξει το βάρος της στο φτωχό έθνος, το οποίο είναι συνώνυμο των συγκρούσεων και της δυστυχίας από τότε που ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος δεκαετιών το 1991.
Σήμερα, οι νεαροί Σομαλοί μπορούν να φοιτήσουν σε ένα τουρκικό σχολείο που υποστηρίζεται από το κράτος και λειτουργεί από το Ίδρυμα Maarif στη Χαρτζίζα και το Μογκαντίσου. Η βοήθεια την περασμένη δεκαετία ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, και τα καταναλωτικά αγαθά της χώρας, από φάρμακα μέχρι ενδύματα, είναι πανταχού παρόντα σε όλη την πρωτεύουσα.
Ο Αμ. Μοχάμεντ Νουρ, υπουργός Άμυνας της Σομαλίας, μιλάει άπταιστα τουρκικά και αποφοίτησε από πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Από το 1992, περισσότεροι από 1.000 Σομαλοί φοιτητές έχουν λάβει υποτροφίες σε τουρκικά πανεπιστήμια και οι περιορισμοί στη βίζα για τους Σομαλούς που επισκέπτονται την Τουρκία είναι ελάχιστοι σε σύγκριση με άλλα αφρικανικά έθνη.
Ευρύτερη στρατηγική
Η διείσδυση της Τουρκίας στη Σομαλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής στην Αφρική. Οι εξαγωγές προς την ήπειρο ήταν 28,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, από 30,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg, με τη μερίδα του λέοντος να πηγαίνει στην Αίγυπτο, το Μαρόκο, τη Νότια Αφρική και τη Νιγηρία.
Όλο και περισσότερο, οι συναλλαγές της Άγκυρας με τα αφρικανικά έθνη συνδυάζουν τη συνεργασία στους τομείς των πληροφοριών και της άμυνας με συμφωνίες στους τομείς της εξόρυξης και της ενέργειας.
Αντιπροσωπεία υπό τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν επισκέφθηκε την πρωτεύουσα του Νίγηρα Νιαμέι και υπέγραψε πλήθος συμφωνιών, αφού η στρατιωτική κυβέρνηση της χώρας έδιωξε τα γαλλικά στρατεύματα και διέταξε τις ΗΠΑ να κλείσουν τη στρατιωτική τους βάση.
Ο Νίγηρας είναι ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Η τουρκική μεταλλευτική εταιρεία MTA αναζητά ήδη χρυσό στη χώρα και έχει επίσης πραγματοποιήσει συνομιλίες με την Αλγερία, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Ζιμπάμπουε τους τελευταίους τρεις μήνες.
Η Τουρκία έχει υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με την Αλγερία, όπου η κρατική εταιρεία ενέργειας, Turkish Petroleum, δήλωσε ότι θα αναζητήσει πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η Afro Turk έχει καταβάλει προσπάθειες να εισέλθει στην αγορά χρυσού της Μπουρκίνα Φάσο και η Turkish Airlines πετάει πλέον σε μερικές από τις πιο απομακρυσμένες γωνιές της ηπείρου.
Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 της Baykar έχουν πωληθεί σε τουλάχιστον 11 αφρικανικές χώρες, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η PAX, μια ολλανδική οργάνωση που επιδιώκει την προώθηση ειρηνικών κοινωνιών.
Άλλα πεδία επιρροής περιλαμβάνουν τη SADAT, έναν ιδιωτικό τουρκικό στρατιωτικό όμιλο που αναλαμβάνει εργολαβίες, ο οποίος έχει στείλει συριακό προσωπικό στην περιοχή του Σαχέλ για να στηρίξει τη στρατιωτική χούντα του Νίγηρα, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο διευθύνων σύμβουλός της, Μ. Τανριβερντί, δήλωσε στο Bloomberg ότι η εταιρεία του επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην Αφρική, αλλά αρνήθηκε την παρουσία της στον Νίγηρα.
Τέτοιες διεισδύσεις διευκολύνονται από το συγκεντρωτικό στυλ ηγεσίας του Ερντογάν, σύμφωνα με τον αναλυτή Τζοκσούν, ο οποίος σημείωσε την έλλειψη ελέγχων των εξαγωγών των τουρκικών στρατιωτικών προϊόντων. «Εάν ο Ερντογάν υπογράψει τη συμφωνία, αυτή απλά περνάει», είπε. «Δεν είναι όπως το Κογκρέσο των ΗΠΑ που ελέγχει κάθε πώληση».
Οι κίνδυνοι
Η επιδίωξη της Τουρκίας για επιρροή στην Αφρική - και ιδιαίτερα στη Σομαλία - δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η Σομαλία βρίσκεται επί του παρόντος σε αντιπαράθεση με την Αιθιοπία - έναν άλλο σταθερό εταίρο της Τουρκίας - για την απόφαση της Αντίς Αμπέμπα να αναγνωρίσει την κυριαρχία του αποσχισθέντος κράτους της Σομαλιλάνδης με αντάλλαγμα μια ναυτική βάση και πρόσβαση σε λιμάνι στην παράκτια πόλη Μπερμπέρα.
Η Άγκυρα διαμεσολαβεί επί του παρόντος σε συνομιλίες μεταξύ της Αιθιοπίας και της Σομαλίας για τον τρόπο επίλυσης της διαφοράς, που αποτελεί βασικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας, εάν πρόκειται να αρχίσει να εκμεταλλεύεται τα αποθέματα πετρελαίου στην περιοχή.
«Για την Τουρκία το καλύτερο σενάριο είναι η επίτευξη συμφωνίας, με την Άγκυρα να αναδεικνύεται σε διαμεσολαβητή και την Τουρκία να εδραιώνει τον ρόλο της στο πολιτικό μέτωπο της Ανατολικής Αφρικής», δήλωσε ο Τζοκσούν. «Η Τουρκία δεν επιθυμεί συγκρούσεις όταν θα αρχίσει την εξερεύνηση υδρογονανθράκων».
Αλλά τα οφέλη σε περίπτωση που μεσολαβήσει σε μια συμφωνία μεταξύ των δύο και αξιοποιήσει το πετρέλαιο που βρίσκεται κάτω από τον βυθό της Σομαλίας, θα μπορούσαν να είναι τεράστια.
Η Τουρκία επιδιώκει εδώ και καιρό να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία και το Ιράν, αυξάνοντας με επιτυχία τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, την Αλγερία, την Αίγυπτο και το Αζερμπαϊτζάν.
«Η εξερεύνηση πετρελαίου στα υπεράκτια κοιτάσματα της Σομαλίας και αλλού θα συμβάλει στη στρατηγική διαφοροποίησης της Άγκυρας, θα αναπτύξει τις ενεργειακές επιχειρήσεις της Τουρκίας και θα διευρύνει την περιφερειακή παρουσία των τουρκικών εταιρειών», δήλωσε ο Αλί Μπακίρ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ και πρώην διπλωμάτης του Κατάρ στην Τουρκία.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
