Τα μυστικά της γλώσσας του σώματος και πώς θα την αξιοποιήσετε

Θα θέλατε να καταλάβετε καλύτερα τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι επικοινωνούν με τη γλώσσα του σώματος; Η μη λεκτική επικοινωνία παίζει τεράστιο ρόλο στο πώς οι άνθρωποι εκφράζουν συναισθήματα και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Με την κατανόηση του τρόπου χρήσης και ερμηνείας της γλώσσας του σώματος, μπορείτε να δημιουργήσετε πιο εύκολα σχέσεις με άλλους, να προσαρμόσετε τα μη λεκτικά σήματα για να ταιριάζουν σε διαφορετικές καταστάσεις, ακόμη και να αλλάξετε τη συναισθηματική σας κατάσταση.

Έρευνες αναφέρουν ότι έως και 80% των πληροφοριών που λαμβάνουμε από ένα άτομο κατά τη συνομιλία, ή άλλη οπτική επαφή μαζί του μεταδίδεται με μη λεκτικά μηνύματα. Πώς όμως θα αποκωδικοποιήσετε τα μηνύματα που στέλνει ο άλλος με τη γλώσσα του σώματος του; Ο Μάριος Βογιατζής αναλυτής συμπεριφοράς και ιδρυτής του Ινστιτούτου Γλώσσας Σώματος  ρίχνει φως στον μυστικό κόσμο της γλώσσας του σώματος και δίνει συμβουλές για το πώς θα καταλαβαίνετε καλύτερα τους άλλους. 

Μέσω της μη λεκτικής επικοινωνίας οι άνθρωποι αποκαλύπτουν τις διαθέσεις τους, τις προθέσεις τους για ένα πρόσωπο ή μία κατάσταση ανεξάρτητα με το τι δηλώνουν προφορικά. Σε αυτή τη βάση, η ικανότητα αποκωδικοποίησης της μη λεκτικής επικοινωνίας αποτελεί πραγματικά υπερόπλο. Επίσης δεν είναι λίγες οι φορές όπου οι άνθρωποι δεν λένε ακριβώς αυτό που σκέφτονται λόγω συστολής, ντροπής ή και αδιαφορίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις η επικοινωνία μπορεί να διευκολυνθεί αν κάποιος αντιλαμβάνεται τέτοιες συμπεριφορές.

Ακόμη, σημαντική είναι η δική σας επίγνωση του τι βλέπει ο άλλος σε εσάς (η δική σας γλώσσα σώματος με λίγα λόγια).  Πριν κρίνετε την αρνητική συμπεριφορά κάποιου, θα πρέπει πρώτα να βεβαιωθείτε ότι δεν την έχετε προκαλέσει εσείς, ακόμα και μη λεκτικά.

Οκτώ συμβουλές για τη γλώσσα του σώματος

1. Διατηρήστε σωστή και συνεχή επαφή με το βλέμμα.
2. Προσοχή στις μη λεκτικές αντιδράσεις σας όταν κάτι που ακούτε δε σας ικανοποιεί.
3. Χαμογελάτε. Το χαμόγελο είναι επικοινωνιακό υπερόπλο.
4. Προσέξτε τις εκφράσεις του προσώπου σας. Αποφύγετε εκφράσεις απέχθειας ή και υπεροψίας. Δε βοηθάνε.
5. Δείξτε ενδιαφέρον στο συνομιλητή σας έχοντας τον κορμό του σώματός σας στραμένο ευθεία σε αυτόν.
6. Εφαρμόστε ενεργητική ακρόαση, γνεύοντας καταφατικά συχνά και μη διακόπτοντας.
7. Αποφύγετε σταύρωμα χεριών ή και ποδιών και αν τα δείτε στον συνομιλητή σας σκεφτείτε τι τα προκάλεσε και εάν πρέπει να συνεχιστεί η συζήτηση.
8. Αποφύγετε να πλέκετε τα χέρια σας, ιδίως με ένταση κατά τη διάρκεια μια συζήτησης.

Σύμφωνα με τον Μάριο Βογιατζή «το ενδιαφέρον για τη μη λεκτική επικοινωνία είναι πολύ παλιό. Τα τελευταία όμως 60 χρόνια εμφανίζεται ένα συντεταγμένο επιστημονικό ενδιαφέρον με εκατοντάδες έρευνες, οι οποίες προσπαθούν να κατανοήσουν τη λειτουργία της μη λεκτικής επικοινωνίας. Θα πρέπει να τονίσω ότι δεν είναι καθόλου απλό αυτό καθώς όπως όλες οι μορφές επικοινωνίας είναι πολυπαραγοντικές. Παρόλες τις αντικειμενικές δυσκολίες έχουν προκύψει μοντέλα ανάλυσης και αποκωδικοποίησης εξαιρετικά αξιόπιστα». Μεταξύ πολλών άλλων, τα μοντέλα βρίσκουν πρακτικές εφαρμογές στις πωλήσεις, στις διαπραγματεύσεις, σε συνεντεύξεις προσωπικού και την εγκληματολογία.

Συμβουλές για να ανακαλύψετε τον ψεύτη

Δυστυχώς η μύτη του Πινόκιο δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά, ακόμα και αν κάποιος δεν έχει συγκεκριμένη γνώση ή δεν έχει λάβει σχετική εκπαίδευση, η σωστή παρατήρηση θα μπορούσε να βοηθήσει.

• Σκεφτείτε κάποιον που γνωρίζετε. Πώς συμπεριφέρεται υπό φυσιολογικές συνθήκες (συνήθη συμπεριφορά). Μιλάει γρήγορα, με ένταση, κάνει συγκεκριμένες κινήσεις ή κάθεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο;
• Παρατηρήστε αν και πότε αυτή η «εικόνα» αλλάζει. Παρατηρήστε δισταγμούς στον λόγο, απότομες ή και έντονες αλλαγές στις κινήσεις του και αν απομακρύνει το σώμα του σε συγκεκριμένα σημεία της συζήτησης. Τα αγγίγματα στο πρόσωπο όπως και η διακοπή βλεμματικής επαφής, γενικά δεν αρέσουν.
• Προσοχή όμως. Το συνηθέστερο λάθος που κάνει κάποιος αρχάριος σε αυτή τη διαδικασία είναι να κρίνει από μία ή δύο κινήσεις. Η μη λεκτική επικοινωνία αποκωδικοποιείται από «συστάδες» κινήσεων. Θα πρέπει να δείτε σημάδια - ακόμα και διαφορετικά- προς την ίδια κατεύθυνση για να μπορέσετε να υποθέσετε με σχετική ακρίβεια.
• Λάβετε υπόψιν σας ότι το ψέμα ή η παραπλάνηση δεν μπορεί να είναι επικοινωνιακή τακτική, καθώς οδηγεί με βεβαιότητα σε επικοινωνιακό βατερλό. Βρείτε τρόπους να επικοινωνήσετε με ειλικρίνεια τις θέσεις σας, τις απόψεις σας και ζητήστε ευθέως να κάνουν το ίδιο και οι άλλοι.

Και η απόσταση μετράει 

Ένας άλλος αξιοσημείωτος τομέας στον μη λεκτικό κόσμο της γλώσσας του σώματος είναι αυτός των χωρικών σχέσεων. Κοινώς η απόσταση μεταξύ των ανθρώπων. O Edward Hall το 1966 ασχολήθηκε με την proxemics που είναι η μελέτη των μετρήσιμων αποστάσεων μεταξύ των ανθρώπων καθώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Στο βιβλίο «Body Language» ο Julius Fast ανέφερε ότι τα σήματα που στέλνουμε ή λαμβάνουμε σε άλλους μέσω της γλώσσας του σώματος είναι αντιδράσεις στις εισβολές άλλων στις προσωπικές μας περιοχές.

Ο Hall κατέληξε επίσης σε τέσσερις διακριτές ζώνες στις οποίες λειτουργούν οι περισσότεροι άνθρωποι.

• Στενή απόσταση για αγκαλιά, άγγιγμα ή ψιθύρισμα
• Φάση κλεισίματος:  λιγότερα από 15 cm 
• Μακρινή φάση: 15 έως 46 cm
• Προσωπική απόσταση για αλληλεπιδράσεις μεταξύ καλών φίλων ή μελών της οικογένειας
• Φάση κλεισίματος: 46 έως 76 cm
• Μακρινή φάση: 76 έως 122 cm
• Κοινωνική απόσταση για αλληλεπιδράσεις μεταξύ γνωστών
• Φάση κλεισίματος: 1,2 έως 2,1 m
• Μακρινή φάση: 2,1 έως 3,7 m
• Δημόσια απόσταση που χρησιμοποιείται για δημόσια ομιλία
• Κλείσιμο στάδιο: 3,7 έως 7,6 m
• Μακρινή φάση: 7,6 m  ή περισσότερο.

Εκτός από τη φυσική απόσταση, το επίπεδο οικειότητας μεταξύ των συνομιλητών μπορεί να καθοριστεί από τον «κοινωνικό-φυγαδικό άξονα», ή τη «γωνία που σχηματίζεται από τον άξονα των ώμων των συνομιλητών». Η αλλαγή της απόστασης μεταξύ δύο ανθρώπων μπορεί να μεταφέρει την επιθυμία για οικειότητα, να δηλώσει έλλειψη ενδιαφέροντος ή να αυξήσει/μειώσει την κυριαρχία.

Μπορεί επίσης να επηρεάσει τη γλώσσα του σώματος που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι μιλούν τους αρέσει να βλέπουν αντικριστά ο ένας τον άλλον. Αν αναγκαστούν να καθίσουν δίπλα-δίπλα, η γλώσσα του σώματός τους θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει αυτή την έλλειψη επαφής μάτια με μάτια, γέρνοντας ώμο με ώμο. Όπως και με άλλους τύπους γλώσσας του σώματος, το εύρος της εγγύτητας ποικίλλει ανάλογα με την κουλτούρα. Ο Hall πρότεινε ότι η σωματική επαφή μεταξύ δύο ανθρώπων μπορεί να είναι απόλυτα σωστή σε έναν πολιτισμό και απολύτως ταμπού σε έναν άλλο.

Σημειώνεται ότι σκοπός του Ινστιτούτου Γλώσσας Σώματος (bodylanguageinstitute.gr) είναι η εκπαίδευση επιχειρηματιών και εταιρικών ομάδων στη μη λεκτική επικοινωνία, την ανίχνευση ψεύδους σε επαγγελματικό περιβάλλον, την συναισθηματική νοημοσύνη καθώς και οι πρακτικές εφαρμογές όλων των παραπάνω. Ο Μάριος Βογιατζής είναι  πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων, πιστοποιημένος Bodylanguage expert, Lie detection Expert, πιστοποιημένος διαπραγματευτής και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο στο Human Behavior Analysis and Credibility Evaluation.