Υπήρξα για αρκετά χρόνια επικεφαλής τμημάτων σε συστημική τράπεζα που είχαν σαν κύρια αντικείμενα το SWIFT και τα διεθνή αποθετήρια τίτλων, όπως η Euroclear και η Clearstream. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι κάποια στιγμή θα τα αξιολογούσα ως πρωτεύοντα οικονομικά όπλα με τη μορφή κυρώσεων εναντίον χώρας στη δραματική πολεμική συγκυρία που βρισκόμαστε.
Την εβδομάδα αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε εντολή στο χρηματοπιστωτικό δίκτυο SWIFT να διαγράψει συγκεκριμένες στοχευμένες ρωσικές τράπεζες με ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει και σε άλλες διαγραφές.
Το SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) αφορά τη σύνταξη, διεκπεραίωση και γενικότερα τις υποδομές χρηματοοικονομικών μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών παγκοσμίως. Δεν διαχειρίζεται τις μεταφορές χρημάτων στην πράξη, απλά είναι ένας ασφαλής τρόπος μέσω του οποίου οι τράπεζες διαβιβάζουν αιτήματα μεταφοράς ποσών μεταξύ τους.
Το σύστημα που εδρεύει στο Βέλγιο διαχειρίζεται καθημερινά εκατομμύρια οδηγίες πληρωμής σε περισσότερες από 200 χώρες και 11.000 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Η διασυνοριακή χρηματοδότηση είναι προφανώς ζωτικής σημασίας για την οικονομία, το εμπόριο, τις ξένες επενδύσεις, τα εμβάσματα αλλά και για τη διαχείριση όλων αυτών από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η αποσύνδεση μιας χώρας, στην προκειμένη περίπτωση της Ρωσίας, θα την έπληττε καίρια όπως και ήδη συμβαίνει.
Να σημειωθεί ότι το 2020 η Ρωσία αντιπροσώπευε το 1.5% των συναλλαγών παγκοσμίως.
Βεβαίως, υπάρχουν θέματα που έχουν τεθεί στις σχετικές συζητήσεις για το μπλοκάρισμα των SWIFT και αφορούν τις ροές χρηματοδότησης του φυσικού αερίου που εισάγει η Ευρώπη από τη Ρωσία αλλά και την τεράστια έκθεση που έχουν οι τράπεζες της Δύσης σε τράπεζες στη Ρωσία που θα είναι δύσκολο να εισπραχθούν. Επιπλέον τράπεζες θα μπορούσαν να διαγραφούν τις επόμενες μέρες, ιδίως αν επιβεβαιωθεί ότι η Λευκορωσία στέλνει στρατεύματα στην Ουκρανία.
Πρακτικά η Ρωσία, παρά ταύτα, έχει εναλλακτικές μεθόδους πληρωμών όπως τα τέλεξ, το σύστημα πληρωμών της Κίνας ή ακόμα και η ανάπτυξη του δικού της ήδη υπάρχοντος συστήματος -καμία σχέση όμως με την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα των SWIFT.
Από την άλλη, Euroclear και Clearstream, τα πλέον γνωστά αποθετήρια, όπου τεράστια ποσά «παρκάρονται» για λογαριασμό επενδυτών και ολοκληρώνονται μεταφορές μεταξύ λογαριασμών πελατών, προχώρησαν επίσης σε αποκλεισμό ανταποκριτών ή ανέστειλαν συναλλαγές στα ρωσικά ομόλογα και σε δομημένα προϊόντα.
Ξένοι επενδυτές έχουν παγιδευτεί ουσιαστικά σε ρωσικά ομόλογα σε ρούβλια, ενώ η Euroclear φέρεται να είπε σε πελάτες της, στο βαθμό που επιτρέπεται από το νόμο, ότι θα πρέπει να εξοφλήσουν τυχόν εναπομείναντα μακροπρόθεσμα υπόλοιπα σε ρούβλια το συντομότερο δυνατό.
Τα στοιχεία λένε ότι ξένοι επενδυτές κατείχαν 41 δισ. δολάρια δημόσιου χρέους της Ρωσίας στα τέλη του 2021.
Ο αντίκτυπος των κυρώσεων είναι άμεσος στο ρούβλι και την τιμή του, ενώ οι επενδυτές της Δύσης δεν είναι πλέον σε θέση να συναλλάσσονται με ρωσικές τράπεζες. Οι Ρώσοι, από την άλλη, δεν μπορούν να εξάγουν ξένο νόμισμα στο εξωτερικό.
Δυναμική, επιβεβλημένη και στοχευμένη, όσο γίνεται, θεωρείται η κίνηση της Δύσης όσον αφορά τις συγκεκριμένες οικονομικές κυρώσεις, αλλά βέβαια θα κριθεί και εκ του αποτελέσματος.
Ήδη, εμφανίζονται προβληματισμοί στις αγορές. Ο Jamie Dimon της JPMorgan Chase, που πρόσφατα επισκέφτηκε τη χώρα μας, προειδοποίησε ότι η απόφαση της Δύσης να αποσύρει τις ρωσικές τράπεζες από το SWIFT μπορεί να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες. Σχολιάζει χαρακτηριστικά: «Μια κύρωση μας λέει ότι δεν μπορώ να κάνω business μαζί σου, αποκλεισμός από τα SWIFT μας λέει ότι δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω μια επικοινωνία για να κάνω business μαζί σου, μπορώ όμως ακόμα να κάνω business μαζί σου;;!».
Διαβάζω στους Financial Times, αυτές τις μέρες, γνώμες ειδικών στις πληρωμές, ότι έχοντας και ανάλογη εμπειρία από την περίπτωση του Ιράν, το μπλοκάρισμα από τα SWIFT πιθανόν δεν θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθότι μιλάμε για σύστημα μηνυμάτων και όχι πληρωμών και εναλλακτικές μέθοδοι πληρωμών θα βρεθούν.
Ίσως, τελικά, αναφέρουν, γενικότερα μέτρα όπως το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων, ή περιορισμοί στις συναλλαγές της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, που ήδη ανακοινώθηκαν, είναι μια σημαντική καλή αρχή.
Ο κ. Δημήτρης Πασχαλέρης είναι στέλεχος με πολυετή εμπειρία, κοντά στα 35 χρόνια, σε θέσεις ευθύνης κυρίως στον τραπεζικό χώρο, αλλά και στη βιομηχανία και την οικονομική αρθρογραφία.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
