Τον κίνδυνο να μεταφερθεί στον τραπεζικό τομέα η ενεργειακή κρίση μέσα από τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι ευρωπαϊκές τράπεζες στις εταιρείες του κλάδου επισημαίνει η ING, σημειώνοντας ότι οι τράπεζες σε Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία και Ολλανδία είναι περισσότερο εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης μέσω του εταιρικού δανεισμού.
Τα μεγαλύτερα απόλυτα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα έχουν οι γαλλικές τράπεζες, αλλά στις τράπεζες με τα αναλογικά μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα περιλαμβάνονται οι γερμανικές και οι ελληνικές. Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι πιθανό να γίνονται περισσότερο αισθητές από τους εταιρικούς τομείς που είναι ενεργοβόροι.
Παράλληλα, η ING σημειώνει ότι οι τράπεζες της ΕΕ είχαν 322 δισ. ευρώ σε ανεξόφλητα δάνεια προς τον ενεργειακό τομέα το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αυξημένα κατά 18% σε ετήσια βάση (ή 50 δισ. ευρώ) σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ). Έκτοτε, η έκθεση στον ενεργειακό τομέα έχει αυξηθεί περαιτέρω. Η σημαντική αύξηση οφείλεται στην ενεργειακή κρίση, καθώς οι τράπεζες στήριξαν τις ενεργειακές εταιρείες και τους παρείχαν πιστωτικές γραμμές για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τους για κάλυψη του περιθωρίου κέρδους.
Η έκθεση των τραπεζών σε δάνεια προς τον τομέα ενέργειας
Ο δανεισμός στον ενεργειακό τομέα αντιπροσωπεύει το 5,2% του συνολικού εταιρικού δανεισμού και 1,6% του συνολικού δανεισμού. Τα μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα υπάρχουν στις γαλλικές τράπεζες, ενώ το μερίδιό τους στο σύνολο των εταιρικών δανείων είναι πιο συγκρατημένο στο 4,7% και κάτω από το 1,5% του συνολικού δανεισμού τους. Στις τράπεζες με τα αναλογικά μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα σε σχέση με το μέγεθος του συνολικού εταιρικού χαρτοφυλακίου περιλαμβάνονται οι γερμανικές τράπεζες (8,2%) και οι ελληνικές τράπεζες (7,9%), όπου το μερίδιο επί του συνόλου των δανείων είναι επίσης το υψηλότερο μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της ΕΕ.
Είναι σημαντικό ότι ο δανεισμός στον ενεργειακό τομέα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση μια ομοιογενή ομάδα ανοιγμάτων. Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις επωφελήθηκαν από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας, ενώ άλλες κατέληξαν να χρειάζονται κρατική βοήθεια ή ακόμη και να έχουν καταρρεύσει. Το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον τομέα της ενέργειας αυξήθηκαν κατά 6% σε ετήσια βάση. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) για τον τομέα αυξήθηκε σε 1,4% από 1,3% το προηγούμενο τρίμηνο. Τα επίπεδα εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά, αλλά οι κίνδυνοι έχουν έκτοτε αυξηθεί.
Ο ενεργειακός τομέας έχει αποτελέσει στόχο σημαντικών κυβερνητικών μέτρων στήριξης σε αρκετές χώρες. Το τεράστιο ενεργειακό πακέτο που δρομολόγησε η γερμανική κυβέρνηση πιθανόν να στηρίξει έμμεσα τις τράπεζες περιορίζοντας τους πιστωτικούς κινδύνους του ενεργειακού τομέα για μεμονωμένες τράπεζες. Η Ελλάδα έχει επίσης λάβει ορισμένα μέτρα για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας.
Παράγωγα του ενεργειακού τομέα και τράπεζες
Οι τράπεζες παρέχουν στις ενεργειακές εταιρείες πολλά είδη υπηρεσιών, πράγμα που σημαίνει ότι η μαζική αύξηση και η αστάθεια των τιμών της ενέργειας που προκαλούνται από τις διαταραχές του εφοδιασμού επηρεάζει τον τραπεζικό τομέα. Οι ενεργειακές εταιρείες χρησιμοποιούν παράγωγα για σκοπούς αντιστάθμισης κινδύνου.
Οι τράπεζες λειτουργούν ως σύνδεσμος μεταξύ των εταιρειών και των κεντρικών αντισυμβαλλομένων (CCPs), ενώ ορισμένες μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε CCPs για δικό τους λογαριασμό. Οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας και η μεταβλητότητα αυξάνουν τις απαιτήσεις περιθωρίου για τα συμβόλαια παραγώγων, αναγκάζοντας τις εταιρείες αυτές να καταθέτουν πρόσθετες εξασφαλίσεις έναντι των θέσεων. Για το σκοπό αυτό, οι τράπεζες μπορούν να επεκτείνουν πιστωτικές γραμμές ή να παρέχουν τραπεζικές εγγυήσεις.
Οι τράπεζες της ΕΕ κατείχαν 50 δισ. ευρώ σε χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού που κατέχονται προς διαπραγμάτευση και σχετίζονται με παράγωγα επί εμπορευμάτων το πρώτο τρίμηνο του έτους, ποσό που υπερδιπλασιάστηκε σε ετήσια βάση. Περίπου το 40% αυτών λέγεται ότι σχετίζονται με την ενέργεια. Τα ανοίγματα αυξήθηκαν περαιτέρω κατά 10% το 2ο τρίμηνο του 22, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στατιστικά στοιχεία της ΕΒΑ.
Η αναφερόμενη αξία των ανοιγμάτων έναντι των κεντρικών αντισυμβαλλομένων σε εμπορεύματα για τις 20 μεγαλύτερες τράπεζες ήταν 129 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2022, αυξημένη κατά 15% σε σχέση με το τέλος του έτους με βάση τα στοιχεία της ΕΒΑ. Τα ανοίγματα αφορούσαν το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία. Τα μεγέθη αυξήθηκαν ιδιαίτερα στις Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και τη Γερμανία. Το ποσό των αρχικών μεγάλων ανοιγμάτων που εκκαθαρίστηκαν τον Ιούνιο του 2022 ανήλθε σε 88 δισ. ευρώ (+88% από το τέλος του έτους). Στα εν λόγω ανοίγματα περιλαμβάνονται επίσης ανοίγματα σε εμπορεύματα.
Ενεργειακά δάνεια
Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις, η ενεργειακή κρίση επηρεάζει τις τράπεζες και με έμμεσο τρόπο. Οι επιχειρήσεις που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια στην κύρια λειτουργία τους είναι πιθανό να επηρεαστούν περισσότερο από τις διαταραχές στις αγορές ενέργειας σε σχέση με εκείνες που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για τις δραστηριότητές τους.
Τομείς όπως η εξόρυξη και τα λατομεία, οι μεταφορές και η αποθήκευση, η γεωργία, η δασοκομία και η αλιεία, η ύδρευση και η μεταποίηση είναι όλοι ενεργοβόροι τομείς. Όταν κατατάσσονται με βάση τη χρήση των ενεργειακών εκροών τους προς τη συνολική παραγωγή, οι τομείς αυτοί κατατάσσονται στην κορυφή.
Οι τράπεζες της ΕΕ είναι πολύ εκτεθειμένες σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς υψηλής έντασης ενέργειας (εξαιρουμένου του ενεργειακού τομέα), με τα ανοίγματα να ανέρχονται σε 1,7 τρισ. ευρώ ή 27,9% του συνολικού χαρτοφυλακίου εταιρικών δανείων τους το 2ο τρίμηνο του 22. Τα ανοίγματα αντιστοιχούν σε περίπου 8% του συνολικού δανεισμού.
Τα υψηλότερα σε απόλυτο μέγεθος ανοίγματα εντοπίζονται στις γαλλικές, ιταλικές και ισπανικές τράπεζες. Το μερίδιο των τομέων έντασης ενέργειας ως ποσοστό του συνολικού εταιρικού χαρτοφυλακίου ή του συνολικού δανεισμού είναι υψηλότερο σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και οι Κάτω Χώρες, όταν εξετάζονται οι μεγαλύτερες χώρες, με το μερίδιο στην Ισπανία να τοποθετείται κάτω από αυτές λόγω των υψηλότερων συνολικών δανείων.
Τα αποθέματα ασφαλείας
Οι διάφορες επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης θα πιέσουν την ποιότητα των τραπεζικών δανείων. Ο βαθμός των επιπτώσεων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής κυβερνητικής παρέμβασης, του βαθμού στον οποίο η ΕΚΤ θα αυστηροποιήσει τη νομισματική πολιτική και της οικονομικής επιβράδυνσης.
Δανεισμός στον ενεργειακό τομέα σε σύγκριση με τα συνολικά εταιρικά δάνεια
Σύμφωνα με την ING, οι τράπεζες γενικά διαθέτουν πολύ υγιή κεφαλαιακά αποθέματα. Μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών, οι τράπεζες στις Σκανδιναβικές χώρες παραμένουν μεταξύ εκείνων με τα ισχυρότερα κεφαλαιακά αποθέματα σε σχέση με το σταθμισμένο για τον κίνδυνο ενεργητικό, ενώ οι τράπεζες στη νότια Ευρώπη έχουν σχετικά πιο λεπτά κεφαλαιακά αποθέματα βάσει κινδύνου. Ο ενεργειακός δανεισμός ως ποσοστό των συνολικών ιδίων κεφαλαίων είναι υψηλότερος σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Γερμανία και η Ισπανία, καθώς οι τράπεζες έχουν, σε σχετική βάση, τόσο υψηλότερα ανοίγματα όσο και χαμηλότερα κεφαλαιακά αποθέματα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
