Το δολάριο συνεχίζει το ράλι του και ταυτόχρονα προκαλεί όλο και περισσότερους πονοκεφάλους αλλά και παράπονα σε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις ανά την υφήλιο, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να συνιστά... ψυχραιμία και παρεμβάσεις με μέτρο από τις κεντρικές τράπεζες για την προστασία των νομισμάτων τους.
Οι αιτίες που καθιστούν το δολάριο όλο και πιο ισχυρό είναι δύο: Η πρώτη λέγεται «φόβος». Ο πόλεμος και η αστάθεια οδηγούν τους επενδυτές στο νόμισμα που θεωρείται το ασφαλέστερο και το πιο εύκολο να εισέλθουν και να εξέλθουν. Η δεύτερη είναι η απότομη άνοδος των επιτοκίων που σχεδίασε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ για να επιβραδύνει τον πληθωρισμό, ο οποίος τον Σεπτέμβριο βρισκόταν στο 8,2%. Αυτό καθιστά τα περιουσιακά στοιχεία του δολαρίου σχετικά πιο ελκυστικά και ασκεί πίεση στις άλλες κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν επίσης τα επιτόκια. Ένα 2ετές ομόλογο του αμερικανικού δημοσίου προσφέρει τώρα απόδοση 4,5%, περισσότερο από ό,τι θα έπαιρναν οι επενδυτές για ένα 5ετές κρατικό ομόλογο του Μεξικού στις αρχές του 2021.
Το ισχυρό δολάριο αποτελεί έναν βαρύ πονοκέφαλο για αρκετές οικονομίες, αναδυόμενες αλλά και ανεπτυγμένες.. Τα έθνη των οποίων οι εξαγωγές δεν καλύπτουν τις εισαγωγές τους πρέπει να χρηματοδοτήσουν τη διαφορά -συχνά σε δολάρια. Κυβερνήσεις που εμφανίζουν δημοσιονομικά ελλείμματα πρέπει να δανειστούν για να χρηματοδοτήσουν τις δαπάνες τους.
Είναι αλήθεια ότι το δολάριο και τα αμερικανικά επιτόκια δεν είναι η μόνη αιτία δυσφορίας στις αναδυόμενες αγορές. Η εκτόξευση του ενεργειακού κόστους που επιδεινώνεται από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι συνεχιζόμενες διαταραχές του Covid-19 είναι επίσης επιζήμιες. Αλλά το ισχυρό δολάριο μπορεί να μετατρέψει τέτοια δράματα σε οικονομικές κρίσεις. Περίπου τα δύο τρίτα του εξωτερικού δανεισμού των αναδυόμενων αγορών είναι σε δολάρια, σύμφωνα με το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι μισές από τις χώρες χαμηλού εισοδήματος βρίσκονται σε δυσχερή κατάσταση χρέους ή κοντά σε αυτή.
Η Fed δεν έχει κανέναν επίσημο λόγο να ενδιαφέρεται γι' αυτές τις ανησυχίες. Η εντολή της από το Κογκρέσο είναι να επιδιώκει τη σταθερότητα των τιμών και την πλήρη απασχόληση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα πρακτικά της συνεδρίασης της επιτροπής καθορισμού των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη έδειξαν ότι, αν μη τι άλλο, ο επικεφαλής της Fed, Τζερόμ Πάουελ και οι συνάδελφοί του ανησυχούσαν ότι δεν έκαναν αρκετά για να συμπιέσουν τον πληθωρισμό. Αν και κάποιοι ανησυχούσαν για αυξήσεις που θα προκαλούσαν «σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις» στην οικονομία, εννοούσαν την αμερικανική.
Η Fed δίνει προσοχή στις επιπτώσεις μιας παγκόσμιας επιβράδυνσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και η αντιπρόεδρος της, Λέιλ Μπρέιναρντ αναγνώρισε αυτή την εβδομάδα ότι οι απότομες κινήσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα επιτόκια θα μπορούσαν να προκαλέσουν άγχος στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Προς το παρόν, ωστόσο, οι ανησυχίες αυτές παραμένουν δευτερεύουσες σε σχέση με το έργο της αντιμετώπισης του πληθωρισμού.
Ως εκ τούτου η πιθανότητα να αλλάξει πορεία η Fed είναι μηδαμινή ή, όπως το έθεσε ο επικεφαλής της BlackRock, Λάρυ Φινκ, σε ομιλία του, η κεντρική τράπεζα έχει ένα εργαλείο -ένα σφυρί- και το μόνο που μπορεί να κάνει ο Πάουελ είναι να το χρησιμοποιεί συχνότερα. Ο επείγων χαρακτήρας είναι μεγαλύτερος επειδή η Fed άργησε να αρχίσει να χτυπά τον πληθωρισμό. Οι τιμές στο Μεξικό, για παράδειγμα, άρχισαν να ανεβαίνουν περίπου την ίδια στιγμή με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η Τράπεζα του Μεξικού άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια τον Ιούνιο του 2021, εννέα μήνες πριν από τη Fed.
Ούτε η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να κάνει πολλά για να βοηθήσει, ειδικά με την αύξηση του κόστους ζωής να αποτελεί πιθανότατα βασικό παράγοντα στις ενδιάμεσες εκλογές της 8ης Νοεμβρίου. Η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν προσπάθησε αντ' αυτού να πιέσει τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, να προσελκύσουν τους ιδιώτες επενδυτές. Ζήτησε επίσης από τους δανειστές των αναδυόμενων αγορών να είναι πιο ευέλικτοι στην αναδιάρθρωση του χρέους όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Αυτό είναι χρήσιμο, αν και μοιάζει περισσότερο με το να σφουγγαρίζεις μια διαρροή παρά να την αποτρέπεις.
Για τους Αμερικανούς, το ισχυρό δολάριο αντανακλά τη σχετική οικονομική ισχύ. Ο επικεφαλής της Bank of America, Μπράιαν Μόνιχαν, επισήμανε στο συνέδριο του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου ότι παρά την αύξηση των επιτοκίων, η αμερικανική οικονομία βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση. Οι καταθέσεις είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές που ήταν πριν από το Covid-19, και οι καταναλωτές ξοδεύουν περίπου 10% περισσότερο από ό,τι πριν από ένα χρόνο.
Οι συστάσεις του ΔΝΤ
Το Ταμείο δεν θα μπορούσε να μην ασχοληθεί με το ράλι του δολαρίου. Σε άρθρο το οποίο υπογράφουν η υποδιευθύντρια Γκ. Γκόπιναθ και ο οικονομολόγος Π. Γκουρίντσας τονίζουν ότι το δολάριο βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό του από το 2000, έχοντας ανατιμηθεί κατά 22% έναντι του γεν, κατά 13% έναντι του ευρώ και κατά 6% έναντι των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών από την αρχή του τρέχοντος έτους. Μια τόσο απότομη ενίσχυση του δολαρίου μέσα σε λίγους μήνες έχει τεράστιες μακροοικονομικές επιπτώσεις για όλες σχεδόν τις χώρες, δεδομένης της κυριαρχίας του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο και τη χρηματοδότηση.
Ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ στις παγκόσμιες εξαγωγές εμπορευμάτων έχει μειωθεί από το 2000 από το 12% στο 8%, το μερίδιο του δολαρίου στις παγκόσμιες εξαγωγές διατηρείται γύρω στο 40%. Για πολλές χώρες που αγωνίζονται να μειώσουν τον πληθωρισμό, η αποδυνάμωση των νομισμάτων τους σε σχέση με το δολάριο έχει δυσκολέψει αυτήν την προσπάθεια. Κατά μέσο όρο, η εκτιμώμενη μετακύλιση μιας ανατίμησης του δολαρίου κατά 10% στον πληθωρισμό είναι 1%. Οι πιέσεις αυτές είναι ιδιαίτερα έντονες στις αναδυόμενες αγορές, αντανακλώντας την υψηλότερη εξάρτησή τους από τις εισαγωγές και το μεγαλύτερο μερίδιο των εισαγωγών που τιμολογούνται σε δολάρια σε σύγκριση με τις προηγμένες οικονομίες.
Υπό αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει οι χώρες να στηρίξουν ενεργά τα νομίσματά τους; Αρκετές χώρες καταφεύγουν σε παρεμβάσεις στο συνάλλαγμα. Τα συνολικά συναλλαγματικά αποθέματα που κατέχουν οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες μειώθηκαν κατά περισσότερο από 6% τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους.
Η κατάλληλη αντίδραση της πολιτικής στις πιέσεις υποτίμησης απαιτεί εστίαση στις κινητήριες δυνάμεις της μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας και στις ενδείξεις διαταραχών της αγοράς. Συγκεκριμένα, η παρέμβαση στο συνάλλαγμα δεν θα πρέπει να υποκαθιστά τη δικαιολογημένη προσαρμογή των μακροοικονομικών πολιτικών. Υπάρχει ρόλος για παρέμβαση σε προσωρινή βάση όταν οι συναλλαγματικές κινήσεις αυξάνουν σημαντικά τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας ή/και διαταράσσουν σημαντικά την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να διατηρήσει τη σταθερότητα των τιμών.
Απαιτούνται επίσης πρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση διαφόρων καθοδικών κινδύνων στον ορίζοντα. Είναι σημαντικό ότι θα μπορούσαμε να δούμε πολύ μεγαλύτερη αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές, συμπεριλαμβανομένης μιας ξαφνικής απώλειας της όρεξης για περιουσιακά στοιχεία των αναδυόμενων αγορών που θα προκαλέσει μεγάλες εκροές κεφαλαίων, καθώς οι επενδυτές θα αποσυρθούν σε ασφαλή περιουσιακά στοιχεία.
Σε αυτό το εύθραυστο περιβάλλον, είναι συνετό να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα. Παρόλο που οι κεντρικές τράπεζες των αναδυόμενων αγορών έχουν συσσωρεύσει αποθέματα δολαρίων τα τελευταία χρόνια, αντανακλώντας τα διδάγματα από προηγούμενες κρίσεις, τα αποθέματα αυτά είναι περιορισμένα και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση. Οι χώρες πρέπει να διατηρήσουν ζωτικά συναλλαγματικά αποθέματα για να αντιμετωπίσουν δυνητικά χειρότερες εκροές και αναταραχές στο μέλλον. Όσες είναι σε θέση να το κάνουν, θα πρέπει να επαναφέρουν τις γραμμές ανταλλαγής με τις κεντρικές τράπεζες των προηγμένων οικονομιών.
Οι χώρες με υγιείς οικονομικές πολιτικές που έχουν ανάγκη να αντιμετωπίσουν μέτριες ευπάθειες θα πρέπει να κάνουν προληπτικά χρήση των προληπτικών γραμμών του ΔΝΤ για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών ρευστότητας. Οι χώρες με μεγάλο χρέος σε ξένο νόμισμα θα πρέπει να μειώσουν τις συναλλαγματικές ασυμφωνίες χρησιμοποιώντας πολιτικές διαχείρισης των κεφαλαιακών ροών ή μακροπροληπτικές πολιτικές, εκτός από τις πράξεις διαχείρισης χρέους για την εξομάλυνση των προφίλ αποπληρωμής.
Εκτός από τα θεμελιώδη μεγέθη, με τη σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών αγορών, σε ορισμένες χώρες παρατηρούνται ενδείξεις διαταραχών της αγοράς, όπως η αύξηση των προμηθειών αντιστάθμισης νομισμάτων και των προμηθειών χρηματοδότησης σε τοπικό νόμισμα. Σοβαρές διαταραχές στις ρηχές αγορές συναλλάγματος θα προκαλούσαν μεγάλες μεταβολές σε αυτά τα ασφάλιστρα, προκαλώντας δυνητικά μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική αστάθεια.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι σκόπιμη η προσωρινή παρέμβαση σε συνάλλαγμα. Αυτό μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποτροπή δυσμενούς χρηματοοικονομικής ενίσχυσης εάν μια μεγάλη υποτίμηση αυξήσει τους κινδύνους χρηματοοικονομικής σταθερότητας, όπως οι εταιρικές αθετήσεις πληρωμών, λόγω αναντιστοιχιών. Τέλος, η προσωρινή παρέμβαση μπορεί επίσης να στηρίξει τη νομισματική πολιτική στις σπάνιες περιπτώσεις όπου μια μεγάλη υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό και η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να αποκαταστήσει τη σταθερότητα των τιμών.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρά τις παγκόσμιες επιπτώσεις από το ισχυρό δολάριο και τις αυστηρότερες παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες, η νομισματική σύσφιξη παραμένει η κατάλληλη πολιτική, ενώ ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ παραμένει τόσο πολύ πάνω από τον στόχο. Αν δεν το πράξει θα βλάψει την αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας, θα αποδυναμώσει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό και θα απαιτήσει ακόμη μεγαλύτερη σύσφιξη αργότερα και μεγαλύτερες επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Ως εκ τούτου η Fed θα πρέπει να έχει κατά νου ότι οι μεγάλες δευτερογενείς επιδράσεις είναι πιθανό να επιστρέψουν στην οικονομία των ΗΠΑ. Επιπλέον, ως παγκόσμιος πάροχος του παγκόσμιου ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν εκ νέου τις γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων προς τις επιλέξιμες χώρες, όπως είχαν επεκτείνει στην αρχή της πανδημίας, ώστε να παρέχουν μια σημαντική βαλβίδα ασφαλείας σε περιόδους πίεσης στις αγορές συναλλάγματος.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
