Η αναζωογόνηση του ελληνικού χρηματιστηρίου με την εισαγωγή νέων δυναμικών και αναπτυσσόμενων εταιρειών από τους πιο σημαντικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, κάτι που με τη σειρά του θα φέρει μια νέα γενιά επενδυτών, καθώς η υπάρχουσα είναι γερασμένη και παγιωμένη σε μικρούς αριθμούς εδώ και χρόνια, είναι τα δύο μεγαλύτερα στοιχήματα του νέου CEO της ΕΧΑΕ, Γιάννου Κοντόπουλου. Ο σημαντικότερος στόχος είναι το χρηματιστήριο να γίνει ξανά ένας «ζωντανός» επενδυτικός θεσμός και φορέας άντλησης φθηνών κεφαλαίων, τόσο από εισηγμένες όσο και μη εισηγμένες εταιρείες.
Το ελληνικό χρηματιστήριο είδε να «καίγεται» μια ολόκληρη επενδυτική γενιά μετά τη φούσκα του ’99, καθώς οι Έλληνες απομακρύνθηκαν από τον επίσημο επενδυτικό θεσμό της χώρας, ο οποίος μετατράπηκε σε ένα «γκέτο» μυημένων επενδυτών και επαγγελματιών, χωρίς ανανέωση και χωρίς «επικοινωνία» και διάδραση με τις δυναμικές επιχειρηματικές τάξεις της κοινωνίας. Η μεγάλη κρίση της προηγούμενης δεκαετίας άνοιξε ακόμη μεγαλύτερης «πληγές», ιδιαίτερα μετά τον υποβιβασμό της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας στις χαμηλότερες βαθμίδες και του χρηματιστηρίου από την κατηγορία των ανεπτυγμένων σε αυτή των αναδυόμενων αγορών.
Εδώ και πολλά χρόνια, οι ενεργοί κωδικοί έχουν παγιωθεί μεταξύ των 15 και των 35 χιλιάδων, ενώ η συντριπτική πλειονότητα αυτών ανήκει σε επενδυτές που δεν είναι νεαροί στην ηλικία και πάνω από το 90% είναι πολύ μικρού εκτοπίσματος, με χαρτοφυλάκια αξίας έως 3.000 ευρώ. Δυστυχώς, αντιθέτως με άλλες χώρες, στην Ελλάδα δεν υπάρχει καλλιέργεια κουλτούρας επένδυσης και αποταμίευσης σε μαζικό βαθμό, κάτι που σε άλλες χώρες υπάρχει και μάλιστα έντονα.
Το Χ.Α. έχει πάψει εδώ και χρόνια να αντανακλά την πορεία της οικονομίας και των επιχειρήσεων και αυτός είναι ο λόγος που για χρόνια παραμένει «κολλημένο» σε πολύ στενό εύρος διακύμανσης, σταθερά κάτω από τις 1.000 μονάδες, όταν όλες οι διεθνείς αγορές την τελευταία 12ετία είδαν πολλές φορές νέα ιστορικά υψηλά. Οι ιδιώτες απέχουν, ενώ και η συμμετοχή ισχυρών Ελλήνων θεσμικών είναι προβληματική. Παλαιότερα, υπήρχαν οι Εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου, τις οποίες απορρόφησαν οι τράπεζες σε μια προσπάθεια άντλησης υπεραξιών.
Ο ημερήσιος τζίρος του Χ.Α. είναι εξαιρετικά μικρός συγκριτικά με την κεφαλαιοποίησή του, το 30-40% των συναλλαγών γίνεται στις μετοχές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, ενώ δέκα μετοχές καλύπτουν άνω του 75% του συνόλου των συναλλαγών. Παράλληλα η σχέση κεφαλαιοποίησης προς ΑΕΠ έχει παγιωθεί μόλις στο 35%, από τις χαμηλότερες της ευρωζώνης, όταν π.χ. στις ΗΠΑ φτάνει στο 280%.
Μιλώντας στο συνέδριο Fin Forum 2022 τον περασμένο Ιανουάριο, ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Χρηματιστηριακής Ηλίας Κάντζος, παρέθεσε ορισμένα στοιχεία για την πορεία του Χ.Α. τα τελευταία χρόνια, που είναι αποκαρδιωτικά. Όπως τόνισε, οι συναλλαγές στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι σήμερα 23% χαμηλότερα σε επίπεδο τεμαχίων από ό,τι το 2007, ενώ η κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου έχει πέσει περίπου κατά 60% τα τελευταία 15 χρόνια.
Συνάμα, δείχνοντας πόσο ρηχή είναι η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, ο κ. Κάντζος ανέφερε πως οι πέντε μετοχές με τη μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα αναλογούν στο 49% του συνολικού όγκου συναλλαγών και οι δέκα μετοχές με τη μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα αναλογούν στο 76% του συνολικού όγκου συναλλαγών. «Αυτό, σε ένα σύνολο 155 εισηγμένων τίτλων, μας δείχνει πόσο απέχουμε από την κανονικότητα», είπε ο κ. Κάντζος, προσθέτοντας πως «οι 27 από τις 155 εισηγμένες εταιρείες στο Χ.Α. επιχειρήσεις έχουν ελεύθερη διασπορά μικρότερη του 20%».
Κορυφαίοι κλάδοι δεν εκπροσωπούνται στο Χ.Α.
Ολόκληροι κλάδοι – σηματωροί της ελληνικής οικονομίας εκπροσωπούνται από ελάχιστα έως καθόλου στο ελληνικό χρηματιστήριο, στοιχείο που δείχνει την «απόσταση» που με τα χρόνια έχει υπάρξει ανάμεσα στον επίσημο επενδυτικό θεσμό της χώρας και της δυναμικής και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας.
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι από τις μεγάλες δυνάμεις στη φαρμακοβιομηχανία, με 17 εργοστάσια και πολλές διακρίσεις διεθνώς, όμως εκπροσωπείται μηδαμινά στο Χ.Α. καθώς μόνο η Lavipharm είναι εισηγμένη. Ελληνικές εταιρείες – κολοσσοί, με παρουσία σε δεκάδες χώρες και στις πέντε ηπείρους, όπως οι φαρμακευτικές DEMO, Βιανέξ, ELPEN, Pharmaten κ.α. δεν είναι εισηγμένες.
Ο κλάδος του τουρισμού, που φέρνει περίπου το 20% του ΑΕΠ και αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας, υποεκπροσωπείται στο Χ.Α., καθώς μόνο η Λάμψα (Μεγάλη Βρεταννία, King George, Athens Capital Hotel) εξακολουθεί να είναι εισηγμένη. Η Ιονική Ξενοδοχειακή (Hilton) αποχώρησε, όπως αποχώρησε και η ΓΕΚΕ (President). Όμως, οι μεγάλες του κλάδου, δεν είναι εισηγμένες και αυτό λέει πολλά. Όμιλοι όπως Grecotel, Mitsis Hotels, Sani Ikos κ.α. δεν είναι στο Χ.Α., αναζητώντας αλλού πηγές χρηματοδότησης.
Επίσης, εταιρείες προσωπικής υγιεινής, όπως ΜΕΓΑ, Septona, οι κολοσσοί από τη Β. Ελλάδα ISOMAT, Fibran, Χατζόπουλος Συσκευασίες, η Cosmos Aluminium από τη Λάρισα, οι κολοσσοί των τροφίμων Pelopack και Παλίρροια, η γαλακτοβιομηχανία Όλυμπος και δεκάδες άλλες απέχουν από το ελληνικό χρηματιστήριο, ενώ είναι εξέχοντα μέλη της ελληνικής επιχειρηματικότητας και θα μπορούσαν να κοσμήσουν την αγορά.
Ακόμα και το λιανικό εμπόριο τροφίμων, τα σούπερ μάρκετ –δηλαδή οι μακράν μεγαλύτεροι εργοδότες της χώρας– δεν έχουν εκπροσώπηση στο χρηματιστήριο, καθώς η ΑΒ Βασιλόπουλος έχει αποχωρήσει εδώ και περίπου 15 χρόνια και η Ατλάντικ πτώχευσε.
Επίσης το Χ.Α. δεν έχει πολλές και μεγάλες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Θα μπορούσαν να είχαν εισαχθεί εταιρείες όπως η Reycap και κάποιες άλλες, ενώ κάποια θετική κινητικότητα υπάρχει την τελευταία διετία με εισαγωγές μικρομεσαίων εταιρειών πληροφορικής.
Μεγάλες πολυεθνικές έχουν «σηκώσει» τις θυγατρικές τους από το Χ.Α. (Philip Morris - Παπαστράτος, Vodafone, Dixons – Κωτσόβολος, Ahold Delhaize Group – Βασιλόπουλος, Lafarge – Ηρακλής κ.α.), ενώ εκατοντάδες άλλες εταιρείες έχουν αποχωρήσει, χωρίς να έχει υπάρξει ούτε κατά το 1/3 αντικατάσταση.
Έτσι, το «υλικό» προς επένδυση της ελληνικής αγοράς για μεγάλα και σοβαρά χαρτοφυλάκια του εξωτερικού είναι εξαιρετικά περιορισμένο και αυτός είναι ένας από τους λόγους που το Χ.Α. έχει παραγκωνιστεί εδώ και πολλά χρόνια σ’ ό,τι αφορά το ειδικό βάρος ανάμεσα στην παγκόσμια «πίτα» των αγορών.
Μοιραία, τα όποια κεφάλαια της αγοράς ανακυκλώνονται σ’ ένα κλειστό «γκέτο» μεταξύ του FTSE 25 και λίγων μετοχών του Mid Cap, κάτι που φαίνεται από τους όγκους και τους τζίρους, που σε ποσοστό 95% και άνω γίνονται καθημερινά από αυτή τη μικρή ομάδα τίτλων.
Ένα επίσης εγγενές πρόβλημα του ελληνικού χρηματιστηρίου είναι ότι μετά το… κάψιμο της χρηματιστηριακής γενιάς του ’99 και της δεκαετίας που ακολούθησε, δεν «χτίστηκε» νέα γενιά επενδυτών, η συμμετοχή 25ρηδων και 30ρηδων είναι μηδαμινή, εν αντιθέσει με τις διεθνείς αγορές.
Η στρεβλή τραπεζοκεντρική κατεύθυνση
Μια άλλη παθογένεια του Χ.Α. είναι ότι αποτελεί μια ακραία τραπεζοκεντρική αγορά, από τότε που υπήρχαν δεκατρείς εισηγμένες τράπεζες. Η κατάρρευση του τραπεζικού κλάδου στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης άφησε στους επενδυτές πολύ μεγάλες ζημιές, ο αριθμός των τραπεζικών μετοχών συρρικνώθηκε ουσιαστικά σε τέσσερις (η Τρ. Ελλάδος είναι ειδική περίπτωση, ως κεντρική τράπεζα και η Attica Bank έχει πολύ μικρή κεφαλαιοποίηση), αλλά οι τραπεζικές μετοχές εξακολουθούν να δεσπόζουν σε κεφαλαιοποίηση και συναλλακτική δραστηριότητα.
Σε ένα ακραία τραπεζοκεντρικό χρηματιστήριο και σε μια οικονομία όπου οι τράπεζες πάντα διαδραμάτιζαν κεντρικό ρόλο, ασφαλώς η μεγάλη περιπέτεια του κλάδου εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια αποτέλεσε ένα μεγάλο σοκ για όλο το χρηματοπιστωτικό και επενδυτικό σύστημα, που μόλις τώρα αρχίζει να ξεπερνιέται, με την ολοκλήρωση της εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος και την προσπάθειά του να επιστρέψει σε κερδοφορία και διανομή μερισμάτων.
Διαγραφή 300 εταιρειών, ελάχιστες νέες
Τα τελευταία 22 χρόνια, για διάφορους λόγους, έχουν διαγραφεί από το ταμπλό του χρηματιστηρίου σχεδόν 300 εταιρείες. Διαγράφηκαν δηλαδή διπλάσιες μετοχές από αυτές που απαρτίζουν σήμερα το «σώμα» του Χ.Α. ήτοι 157 εταιρείες.
Μόνο το 2021 υπήρξαν 14 διαγραφές (Forthnet, ΙΑΣΩ, Newsphone, Κεραμεία Αλλατίνη, Axon Συμμετοχών, ΝΕΛ, Eurobrokers, Diversa, Ναυτεμπορική, Euromedica, Νεώριον, Paperpack Τσουκαρίδης, ΓΕΚΕ και Creta Farm), όσες και το 2018, ενώ το 2019 και το 2020 διαγράφηκαν από 11 εταιρείες σε κάθε έτος.
Ασφαλώς, η διαγραφή εταιρειών – ζόμπι, είναι μια διαδικασία που εξυγιαίνει το ταμπλό του Χ.Α. και μακροπρόθεσμα βοηθάει στην ανανέωσή του με τις νέες υγιείς επιχειρηματικές δυνάμεις. Σ’ όλες τις αγορές του κόσμου άλλωστε έχουμε χρεοκοπίες εταιρειών, πτωχεύσεις, αλλά και εξαγορές και συγχωνεύσεις που με τη σειρά τους φέρνουν δημιουργία μεγαλύτερων σχημάτων και πολλές μετοχές κάτω από μια ομπρέλα.
Στα ανεπτυγμένα χρηματιστήρια, όμως, υπάρχουν και πολλές νέες εισαγωγές που ανανεώνουν και ενδυναμώνουν τις αγορές, κάτι που λείπει εδώ και πολλά χρόνια από το ελληνικό χρηματιστήριο.
Νέα γενιά επενδυτών και άνοιγμα του Χρηματιστηρίου στην αγορά
Ζητούμενο, επίσης, εκτός από την αύξηση του πλήθους των εταιρειών, είναι και η ανανέωση του επενδυτικού κοινού η επαφή του με την πραγματική οικονομία και την κοινωνία.
Όπως τόνισε προ μηνών σε συνέδριο του ΣΕΔ ο Ηρακλής Ρούπας, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Επενδυτικής Διαμεσολάβησης (ΑΕΕΔ) και διευθύνων σύμβουλος της Momentum Finance ΑΕΠΕΥ, «έχουμε κανονιστικό πλαίσιο, αλλά δεν έχουμε αγορά. Η συζήτηση στην Αμερική είναι για τους millennials. Εδώ δεν υπάρχει νέα γενιά επενδυτών. Είναι θέμα κρίσης, αλλά και θέμα εμπιστοσύνης. Δεν υπάρχει σοβαρό "σώμα" επενδυτών. Το χρηματιστήριο πρέπει να γίνει ξανά μοχλός ανάπτυξης, καθώς τα τελευταία πολλά χρόνια δεν έχει λειτουργήσει ως προπομπός ενδυνάμωσης νέων εταιρειών. Εκεί πρέπει να εστιαστεί η δυναμική. Το χρηματιστήριο πρέπει να βγει έξω στην αγορά και στον παλμό της οικονομίας, να συναντηθεί με τα επιμελητήρια, να ωθήσει εταιρείες προς την αγορά. Μια ανάπτυξη σε περιφερειακό επίπεδο. Πανεπιστήμια, επιμελητήρια και όλοι οι φορείς. Να υπάρξει δηλαδή μια εξωστρέφεια με αποκέντρωση της επιχειρηματικότητας, άνοιγμα και εκμετάλλευση όλης της δυναμικής που υπάρχει και στην περιφέρεια».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
