Μπροστά σε ένα ακόμη crash test από τα πολλά που έχει επιφέρει η κρίση της πανδημίας από το Μάρτιο του 2020 και εντεύθεν, βρίσκονται οι αγορές, καθώς η μετάλλαξη Όμικρον ήρθε να «γκρεμίσει» την περασμένη Παρασκευή όλους τους δείκτες διεθνώς. Η αντίδραση των επενδυτών στις πρώτες πληροφορίες για την εξάπλωση της νέας μετάλλαξης ήταν στη λογική «πούλα τώρα, κάνε ερωτήσεις αργότερα».
Όμως, υπάρχουν οι πρώτες ενδείξεις από τις αρχικές συναλλαγές της Δευτέρας στην Ασία ότι η καθοδική υπερβολή αρχίζει να διορθώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προθεσμιακά συμβόλαια και των τριών βασικών αμερικανικών δεικτών βρίσκονταν σε άνοδο, με το συμβόλαιο του S&P 500 να κερδίζει μάλιστα σχεδόν 1% τις πρώτες πρωινές ώρες. Πάνω από 4% κέρδιζε το μπρεντ, μετά την πτώση σε διψήφιο ποσοστό την Παρασκευή, ενώ σταθεροποιητικές ήταν οι κινήσεις στις αγορές συναλλάγματος.
Οι τωρινές συνθήκες δεν μπορούν να συγκριθούν με το ξεκίνημα της πανδημίας τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2020, καθώς τότε ήταν μια… βουτιά στο απόλυτο χάος, με την ανθρωπότητα να βρίσκεται απέναντι σε ένα νέο ιό, χωρίς να υπάρχουν εμβόλια, θεραπείες και δοκιμασμένα μέτρα στήριξης των οικονομικών από κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις. Σήμερα τα κράτη, οι οικονομίες, οι κυβερνήσεις και όλο το σύστημα είναι σαφώς πιο ώριμο και πιο θωρακισμένο, εντούτοις το γεγονός ότι κλείνουν ξανά σύνορα δείχνει το μέγεθος της σοβαρότητας της κατάστασης.
Πάντως, συγκριτικά με το Μάρτιο του 2020, πλέον η κατάσταση είναι διαφορετική, υπάρχουν τα εμβόλια και η εμπειρία στη διαχείριση της πανδημίας, υπάρχουν δημοσιονομικά εργαλεία κεντρικών τραπεζών αλλά και κυβερνήσεων που έχει αποδειχθεί ότι παρέχουν αρκετά αποτελεσματική στήριξη απέναντι στις διαταραχές που προκαλούν τα περιοριστικά μέτρα. Η εμπειρία των τελευταίων είκοσι μηνών έχει δείξει πως κάθε lockdown έχει ολοένα και λιγότερη επίδραση στις οικονομίες, οι οποίες προσαρμόζονται καλύτερα στη νέα πραγματικότητα.
Δύο είναι τα ορόσημα που θα καθορίσουν –μεσοπρόθεσμα– την κίνηση των αγορών αλλά και το βάθος του ρήγματος που μπορεί να προξενήσει η νέα μετάλλαξη στην παγκόσμια οικονομία, την εφοδιαστική αλυσίδα, τις πρώτες ύλες, τις αερομεταφορές και τον τουρισμό:
- Αφενός η ετυμηγορία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για το πόσο επικίνδυνο είναι το νέο στέλεχος του Covid-19 η οποία εκ των πραγμάτων θα έρθει μόνο μετά από μερικές εβδομάδες.
- Δεύτερον, κατά πόσο η μετάλλαξη καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια -η Pfizer/Biontech ανακοίνωσε ότι θα έχει τα πρώτα αποτελέσματα σχετικής μελέτης σε 15 ημέρες. Διαφορετικά, επόμενο στοίχημα είναι το διάστημα δύο ή τριών μηνών που θα απαιτηθεί για τις προσαρμογές στα εμβόλια, ώστε να καλύπτουν και το νέο στέλεχος.
Σύμφωνα με χθεσινοβραδινή ανακοίνωση του ΠΟΥ, δεν είναι ακόμη σαφές αν η νέα παραλλαγή Όμικρον είναι πιο μεταδοτική σε σύγκριση με τις άλλες ή αν προκαλεί πιο σοβαρή ασθένεια. «Τα προκαταρκτικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι καταγράφονται αυξημένα ποσοστά νοσηλείας στη Νότια Αφρική, όμως αυτό μπορεί να οφείλεται στην αύξηση του συνολικού αριθμού των ανθρώπων που μολύνονται» και να μην είναι αποτέλεσμα της συγκεκριμένης μόλυνσης με την Όμικρον, τονίζεται στην ανακοίνωση. Ωστόσο, ο Οργανισμός επανέλαβε ότι τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι ίσως να υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος επαναμόλυνσης από την παραλλαγή αυτήν.
Η μεταβλητότητα και η ανθεκτικότητα των αγορών
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον κινούμενης άμμου, το επόμενο διάστημα αναμένεται να έχει πολύ μεγάλο volatility στα χρηματιστήρια απανταχού, ενώ εύλογα οι επενδυτές θα εγκολπωθούν τακτικές άμυνας και κλειδώματος ρευστότητας, στρεφόμενοι σε πιο συντηρητικές επενδύσεις. Απολύτως ενδεικτική της αυξημένης μεταβλητότητας στις αγορές ήταν, την Παρασκευή, η εκτίναξη του δείκτη τεκμαρτής μεταβλητότητας του S&P 500, γνωστού ως VIX, κατά 54% και κοντά στις 29 μονάδες, στα υψηλότερα επίπεδα από τον Ιανουάριο -όχι τυχαία, ο VIX αποκαλείται και Δείκτης Φόβου.
Είναι πολύ πιθανόν να δούμε ξανά το φαινόμενο της σοβαρής πτώσης αυτό το διάστημα, έως ότου διαλευκανθεί περαιτέρω η κατάσταση, οπότε και είναι πολύ πιθανό ότι θα βγει σημαντική αντίδραση με βάση τις νεότερες πληροφορίες.
Οι εξελίξεις ασφαλώς πλέον «τρέχουν» πολύ γρήγορα, οπότε αναλόγως θα έχουμε και τη συμπεριφορά των αγορών. Οι οποίες, καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των είκοσι μηνών της πανδημίας, έχουν δείξει ότι αν και εφόσον υπάρχουν ελπίδες «ελέγχου» της κατάστασης, με τον έναν, ή τον άλλο τρόπο, τότε καλύπτουν και με το παραπάνω τις πρότερες απώλειές τους, καθώς μάλιστα οι αποτιμήσεις υποστηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από τα βελτιωμένα οικονομικά αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Δεν είναι τυχαία άλλωστε τα πολλαπλά ιστορικά υψηλά μέσα στο 2021, εν μέσω παγκόσμιας κρίσης, όχι μόνο με την πανδημία, αλλά με την εφοδιαστική αλυσίδα, τις πρώτες ύλες, την ενέργεια και μια σειρά άλλων αρνητικών δεδομένων που κάποτε έφταναν για να οδηγήσουν στο ναδίρ τους δείκτες.
Τι έδειξε η μετάλλαξη Δέλτα για τη συμπεριφορά των αγορών
Πάντως, η εμπειρία από τη μετάλλαξη Δέλτα, που κυριάρχησε σε όλο τον κόσμο το 2021, έδειξε ότι οι αγορές απέκτησαν κάποιου είδους… ανοσία μπροστά σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα. Η μετάλλαξη Δέλτα εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ινδία στα τέλη του 2020, ενώ ο ΠΟΥ την κατηγοριοποίησε ως «ανησυχητική» μετάλλαξη και την ονόμασε Δέλτα στις 31 Μαΐου 2021. Έως τις 20 Ιουλίου 2021, η παραλλαγή είχε εξαπλωθεί σε 124 χώρες και πλέον είναι κυρίαρχη παγκόσμια.
Και όμως, οι αγορές της Ευρώπης αλλά και οι τρεις δείκτες της Wall Street όλους τους τελευταίους μήνες, πετυχαίνουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ενώ μικρό και περιορισμένο ήταν το σοκ από τη μετάλλαξη Δέλτα. Αιχμή και απόλυτος καταλύτης για αυτό το ράλι, ήταν τα εμβόλια που προχωρούν –λιγότερο ή περισσότερο– τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο.
Σ’ ό,τι αφορά το ελληνικό χρηματιστήριο, η πτώση που καταγράφηκε λόγω της μετάλλαξης Δέλτα, πιθανότατα «δείχνει» και την αντίστοιχη πορεία που ίσως υπάρξει τώρα, στη μετάλλαξη Όμικρον. Ο Γενικός Δείκτης στις 14 Ιουνίου 2021 έκλεισε στο υψηλό των 927,29 μονάδων που έως τότε ήταν το ρεκόρ του τρέχοντος έτους. Έκτοτε, με αφορμή την επέλαση της Δέλτα ξεκίνησε μια διορθωτική πορεία που κορυφώθηκε με το -3,88% της 19ης Ιουλίου, όταν ο Γενικός Δείκτης «είδε» ενδοσυνεδριακά το χαμηλό των 830,07 μονάδων για να κλείσει στις 833,16 μονάδες. Μια διόρθωση -10,16%.
Κατόπιν, ξεκίνησε ένα ανοδικό σερί –συνδυαστικά με τις διεθνείς αγορές που πετύχαιναν αλλεπάλληλα ιστορικά υψηλά– που έφερε το Γ.Δ. στις 929,26 μονάδες στις 30 Αυγούστου. Μια διαδρομή +11,53%.
Στην παρούσα συγκυρία, ο Γ.Δ. έχει υψηλό στις 923,07 μονάδες, επίπεδο που έκλεισε στις 18 Νοεμβρίου, ενώ μετά το -4,45% της περασμένης Παρασκευής έκλεισε στις 858,93 μονάδες, ήτοι μια διόρθωση κοντά στο 7%. Μένει να δούμε αν θα κυλήσει έως τον «πάτο» των 830 μονάδων ή αν θα βγουν αναχώματα υψηλότερα.
Πάντως, ο υπεύθυνος ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή, Μάνος Χατζηδάκης στο σχόλιό του μετά τη «βουτιά» της Παρασκευής επισήμανε πως «αν και οι 855 μονάδες έχουν κάποιες ιδιότητες στήριξης, οι 830 μονάδες φαίνονται πιο στιβαρές για να δώσουν μια ανοδική αντίδραση».
Ο ίδιος σημειώνει πως «η ηρεμία θα επιστρέψει στο σύστημα όταν θα υπάρξουν περισσότερα στοιχεία που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση της νέας μετάλλαξης ή θα καθησυχάσουν τις ανησυχίες που υπάρχουν αυτή την στιγμή στο προσκήνιο».
Φυσικά, όλα τα δεδομένα είναι ανοικτά και αναλόγως με την πορεία που θα κινηθεί η μετάλλαξη Όμικρον, θα κινηθούν οι διεθνείς αγορές και το Χ.Α. Θυμίζουμε ότι οι διεθνείς αγορές μετά το σοκ του Μαρτίου 2020 γρήγορα ανέκτησαν δυνάμεις, υποσκέλισαν τη ζημιά του Covid-19 ήδη από τα μέσα της περασμένης χρονιάς, ενώ το 2021 πέτυχαν αλλεπάλληλα νέα ιστορικά ρεκόρ, τα τελευταία των οποίων ήταν έως προ δύο περίπου εβδομάδων.
Αντιθέτως, το Χ.Α. μολονότι δεν έπεσε λόγω της μετάλλαξης Δέλτα στο περυσινό ναδίρ των 469,55 μονάδων (ενδοσυνεδριακό χαμηλό της 17ης Μαρτίου 2020), εντούτοις δεν έχει υποσκελίσει τη ζημιά από τον κορονοϊό, εξακολουθώντας να βολοδέρνει εγκλωβισμένο σε μια διακύμανση 100 μονάδων, με υψηλό στις 930 μονάδες και χαμηλό στις 830 μονάδες.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
