Στο στόχαστρο ενός νέου πιο σκληρού νομικού ελέγχου θα βρεθούν οι κορυφαίοι όμιλοι τεχνολογίας, καθώς σήμερα τίθεται σε εφαρμογή η επονομαζόμενη Πράξη Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μέσω αυτής η Ένωση επιβάλλει νέους κανόνες σχετικά με τη συγκράτηση του περιεχομένου, την προστασία της ιδιωτικής ζωής των χρηστών και τη διαφάνεια.
Πλήθος διαδικτυακών κολοσσών - συμπεριλαμβανομένων των πλατφορμών Facebook και Instagram της Meta, του διαδικτυακού App Store της Apple και σχεδόν του συνόλου των υπηρεσιών της Google - θα αντιμετωπίσουν νέες υποχρεώσεις στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων η πρόληψη της διάδοσης επιβλαβούς περιεχομένου, η απαγόρευση ή ο περιορισμός ορισμένων πρακτικών στόχευσης χρηστών και η ανταλλαγή ορισμένων εσωτερικών δεδομένων με τις ρυθμιστικές αρχές και τους σχετικούς ερευνητές.
Η ΕΕ θεωρείται ως ο παγκόσμιος ηγέτης στη ρύθμιση της τεχνολογίας, με πιο εκτεταμένες νομοθετικές πράξεις - όπως ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές και ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη – να τίθεται σε εφαρμογή. Η επιτυχία του μπλοκ στην εφαρμογή τέτοιων νόμων θα επηρεάσει την εισαγωγή παρόμοιων κανόνων σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι εταιρείες αυτές έχουν κάνει αρκετά για να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των νομοθετών.
Προς το παρόν, οι κανόνες ισχύουν μόνο για 19 από τις μεγαλύτερες διαδικτυακές πλατφόρμες, αυτές με περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες στην ΕΕ. Από τα μέσα Φεβρουαρίου, ωστόσο, θα ισχύουν για μια ποικιλία διαδικτυακών πλατφορμών, ανεξαρτήτως μεγέθους.
Οποιαδήποτε επιχείρηση βρεθεί να παραβιάζει την DSA αντιμετωπίζει πρόστιμο ύψους έως και 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών της, ενώ στους επαναλαμβανόμενους παραβάτες μπορεί να απαγορευτεί η λειτουργία στην Ευρώπη συνολικά.
Το Reuters ζήτησε από κάθε εταιρεία που έχει οριστεί βάσει της DSA να συζητήσει τις αλλαγές που έχουν κάνει. Οι περισσότερες παρέπεμψαν σε δημόσιες αναρτήσεις στο ιστολόγιο για το θέμα, αρνούμενες να σχολιάσουν περαιτέρω, ή δεν απάντησαν καθόλου.
Δύο από τις εταιρείες που έχουν επιλεγεί για έγκαιρη ρύθμιση - ο γίγαντας του ηλεκτρονικού εμπορίου Amazon και η γερμανική εταιρεία λιανικής πώλησης μόδας Zalando - αμφισβητούν επί του παρόντος τη συμπερίληψή τους στον κατάλογο στο δικαστήριο.
«Μπορούμε να περιμένουμε ότι οι πλατφόρμες θα αγωνιστούν με νύχια και με δόντια για να υπερασπιστούν τις πρακτικές τους», δήλωσε ο Κίνγκσλεϊ Χέιζ, επικεφαλής της δικαστικής διαδικασίας για τα δεδομένα και την προστασία της ιδιωτικής ζωής στη νομική εταιρεία Keller Postman. «Ειδικά όταν οι νέοι κανόνες συμμόρφωσης επεμβαίνουν στα βασικά επιχειρηματικά τους μοντέλα».
«Τεστ αντοχής» για την τεχνολογία
Τους τελευταίους μήνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι είχε προσφερθεί να διεξάγει «τεστ αντοχής» της DSA με τις 19 πλατφόρμες.
Οι δοκιμές αυτές αξιολογούσαν κατά πόσον οι πλατφόρμες αυτές μπορούσαν «να ανιχνεύσουν, να αντιμετωπίσουν και να μετριάσουν τους συστημικούς κινδύνους, όπως η παραπληροφόρηση», δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής.
Τουλάχιστον πέντε πλατφόρμες έχουν συμμετάσχει σε τέτοιες δοκιμές: το Facebook, το Instagram, το Twitter, το TikTok και το Snapchat. Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή δήλωσε ότι απαιτείται περισσότερη δουλειά για την προετοιμασία της DSA. Τώρα, την ώρα που οι κανόνες τίθενται σε ισχύ, έρευνα που δημοσιεύθηκε από τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Eko δείχνει ότι το Facebook εξακολουθούσε να εγκρίνει διαδικτυακές διαφημίσεις που περιείχαν επιβλαβές περιεχόμενο.
Η οργάνωση υπέβαλε προς έγκριση 13 διαφημίσεις που περιείχαν επιβλαβές περιεχόμενο, μεταξύ των οποίων μία που υποκινούσε τη βία κατά των μεταναστών και μία άλλη που καλούσε στη δολοφονία ενός μέλους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Eko δήλωσε ότι το Facebook ενέκρινε οκτώ από τις υποβληθείσες διαφημίσεις εντός 24 ωρών και απέρριψε πέντε. Οι ερευνητές αφαίρεσαν τις διαφημίσεις πριν από τη δημοσίευσή τους, οπότε δεν τις είδε κανένας χρήστης του Facebook.
Σε απάντηση στην έρευνα της Eko, η Meta δήλωσε: «Η έκθεση αυτή βασίστηκε σε ένα πολύ μικρό δείγμα διαφημίσεων και δεν είναι αντιπροσωπευτική του αριθμού των διαφημίσεων που εξετάζουμε καθημερινά σε όλο τον κόσμο».
Φέτος η Global Witness, μια άλλη μη κερδοσκοπική οργάνωση, ισχυρίστηκε ότι το Facebook, το TikTok και το YouTube της Google είχαν εγκρίνει διαφημίσεις που υποκινούσαν τη βία κατά της κοινότητας των ΛΟΑΤ στην Ιρλανδία. Απαντώντας στην έρευνα της Global Witness, τόσο η Meta όσο και το TikTok δήλωσαν τότε ότι η ρητορική μίσους δεν έχει θέση στις πλατφόρμες τους και ότι επανεξετάζουν και βελτιώνουν τακτικά τις διαδικασίες τους. Η Google δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Ενώ καμία από τις εταιρείες που έχουν χαρακτηριστεί δεν έχει δηλώσει ότι δεν θα υπακούσει στην DSA, η Amazon και η Zalando έχουν αμφισβητήσει τη συμπερίληψή τους στον κατάλογο.
Τον Ιούλιο, η Amazon κατέθεσε νομική αμφισβήτηση στο Γενικό Δικαστήριο με έδρα το Λουξεμβούργο, το δεύτερο υψηλότερο της Ευρώπης, υποστηρίζοντας ότι μεγαλύτεροι ανταγωνιστές στις χώρες αυτές δεν είχαν οριστεί. Παρ' όλα αυτά, έχει εισαγάγει μια σειρά νέων χαρακτηριστικών στο πλαίσιο του προγράμματος συμμόρφωσης με το DSA, όπως ένα νέο κανάλι για να αναφέρουν οι χρήστες λανθασμένες πληροφορίες για τα προϊόντα.
Η εταιρεία λιανικής πώλησης μόδας Zalando ξεκίνησε παρόμοια νομική αμφισβήτηση, υποστηρίζοντας ότι επειδή μόνο 31 εκατομμύρια μηνιαίως ενεργοί χρήστες αγόραζαν από τρίτους πωλητές στην πλατφόρμα της, έπεσε κάτω από το όριο των 45 εκατομμυρίων χρηστών.