Με τον ψηφιακό μετασχηματισμό να τρέχει λόγω της πανδημίας, και τη συζήτηση για τα ψηφιακά νομίσματα να εντείνεται, καθώς η Ευρώπη εξετάζει την δημιουργία του ψηφιακού ευρώ, ενώ η Κίνα χρησιμοποιεί ήδη το γουάν σε ψηφιακή μορφή, η Ελλάδα εμφανίζεται από τις πιο «ανώριμες» χώρες στη τεχνολογία blockchain και την χρήση ψηφιακών νομισμάτων.
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου και Φόρουμ για το Blockchain, που συντονίστηκε από το Institute for the Future (IFF) του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, για την τρέχουσα κατάσταση τόσο για την υιοθέτηση όσο και για τη ρυθμιστική αντιμετώπιση των crypto assets στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία, η Ελλάδα βρίσκεται μαζί με άλλες 7 χώρες στο χαμηλότερο επίπεδο.
Η Ελλάδα μαζί με Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης. Αντιθέτως, η Κύπρος, όσον αφορά το επίπεδο ωριμότητας του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, είναι από τις πρωτοπόρες χώρες της Ευρώπης, έχοντας θέσει σε εφαρμογή από το 2019 εθνική στρατηγική για την υποστήριξη και την προώθηση του blockchain, ενώ η προσπάθεια για την ανάπτυξη της νομοθεσίας αναφορικά με τα cryptoassets είναι συνεχής.
Έλλειμμα στο νομοθετικό πλαίσιο
Σύμφωνα με την έρευνα, η Ελλάδα αποτελεί ένα από τα αναδυόμενα οικοσυστήματα blockchain, όμως δεν υπάρχει σαφές νομοθετικό πλαίσιο για την τεχνολογία αυτή και τα κρυπτονομίσματα και αποτελεί από τους ουραγούς της ευρωπαϊκής σκηνής του blockchain.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εταιρείες, startups που χρησιμοποιούν την τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων καθώς και επίσημες ή ανεπίσημες κοινότητες. Όμως ακόμα καμία μεγάλη επιχείρηση δεν χρησιμοποιεί κρυπτονομίσματα. Αν και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα εταιρειών που χρησιμοποιούν την blockchain τεχνολογία και τα κρυπτονομίσματα, δεν καταγράφονται ωστόσο clusters επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με την έρευνα, η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα αποτέλεσε βασικό παράγοντα για την περιορισμένη διείσδυση των ψηφιακών νομισμάτων, ενώ και τα capital controls που επιβλήθηκαν το 2015 αποτέλεσαν βασικό ανασταλτικό παράγοντα για την πρόσβαση στα κρυπτονομίσματα κάτι που απέτρεψε από το να ενσωματωθούν ακόμα περισσότερο από τους Έλληνες.
Παράλληλα, το νομοθετικό πλαίσιο για το blockchain και τις τεχνολογίες των ψηφιακών νομισμάτων παραμένει ακόμα σε μεγάλο μέρος του ασαφές στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη αναφορά στα ψηφιακά νομίσματα ή άλλα ψηφιακά assets.
Επιπλέον δεν καταγράφεται καμία δράση από το κράτος για την δημιουργία υποδομών blockchain. Δεν υπάρχουν ακαδημαϊκές πιστοποιήσεις, μαθήματα ή πτυχία για την τεχνολογία blockchain, παρά μόνο ένα μηνιαίο σεμινάριο για «Πιστοποιημένο Bitcoin Επιχειρηματία» που προσφέρεται από το Ελληνο - Αμερικανικό Κολλέγιο. Κανένα ελληνικό πανεπιστήμιο δεν έχει κάποιο πρόγραμμα σπουδών για την τεχνολογία blockchain ή για τα ψηφιακά νομίσματα.
Επίσης τόσο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και η Τράπεζα της Ελλάδος έχουν πραγματοποιήσει προσπάθειες για να καταλάβουν και να παρέχουν ένα κανονιστικό πλαίσιο για τα ψηφιακά assets. Σε δύο περιπτώσεις, το 2014 και το 2018, η Τράπεζα της Ελλάδος εξέδωσε ανακοινώσεις προειδοποιώντας το κοινό για τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με τα ψηφιακά νομίσματα. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, αναγνώρισε την προοπτική της τεχνολογίας blockchain στην μείωση των εξόδων, καθώς δεν υπάρχουν μεσάζοντες. Η ευρωβουλευτής Έυα Καϊλή είναι επίσης υπέρμαχος της χρήσης της τεχνολογίας blockchain στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η ανάπτυξη του blockchain στην Ελλάδα
Όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι ιδρυτές εταιρειών στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν την τεχνολογία blockchain είναι συνήθως καινοτόμοι επιχειρηματίες ή ερευνητές με σοβαρή ακαδημαϊκή εκπαίδευση και διεθνή εμπειρία. Εξαιτίας του σχετικά μικρού μεγέθους της ελληνικής αγοράς για blockchain οι εταιρείες αναπτύσσουν τέτοιες λύσεις που απευθύνονται κυρίως στις ανάγκες των ξένων πελατών και αγορών. Οι πρώτες ευκαιρίες στον χώρο είχαν εντοπιστεί το 2015, με τις περισσότερες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν blockchain να ξεκινούν την λειτουργία τους την περίοδο 2017-2018.
Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των ελληνικών blockchain startups έχουν μια ευρεία γκάμα. Από εφαρμογές στις επιχειρήσεις και έρευνα μέχρι προγράμματα πιστότητας για πελάτες με έμφαση στα ψηφιακά πορτοφόλια, καθώς και σε νομικές υπηρεσίες. Σαν αποτέλεσμα δεν καταγράφεται καμία αυξημένη επιχειρηματική δραστηριότητα.
Η Ελλάδα φιλοξενεί μια μικρή αλλά ζωντανή κοινότητα blockchain. Επίσημες και ανεπίσημες ενθουσιώδεις ομάδες, όπου μερικές από αυτές είναι ενεργές από το 2011, έχουν περισσότερα από 5.000 μέλη που τους απασχολεί η ποικιλία και το εύρος της blockchain τεχνολογίας και των ψηφιακών νομισμάτων από τεχνολογική και κοινωνική σκοπιά.
Δύο βασικές κατηγορίες μελών κοινότητας μπορούν να αναγνωριστούν. Αυτοί είναι οι «Παρατηρητές» ή το γενικό κοινό που αντιπροσωπεύουν ένα συνολικό κοινό 140.000 ατόμων. Είναι και οι «Ενθουσιώδεις», οι ιδιώτες που συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις και την χρήση της τεχνολογίας και αριθμούν περίπου 5.400 άτομα.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος είναι ένα παράδειγμα που αξίζει να εξεταστεί ως προς τις ευκαιρίες που παρέχει στον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας είναι το πρώτο πανεπιστήμιο παγκοσμίως που προσφέρει το πρώτο μεταπτυχιακό στον τομέα αλλά και ένα εισαγωγικό μάθημα στα ψηφιακά νομίσματα, στο οποίο έχουν συμμετάσχει μέχρι στιγμής πέραν των 40,000 φοιτητών από 100 χώρες.
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Γιώργο Γιαγλή, Εκτελεστικό Διευθυντή του Institute for the Future: «Είμαστε περήφανοι που συνεργαστήκαμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπόλοιπους εταίρους στο Παρατηρητήριο Blockchain της ΕΕ για την εκπόνηση αυτής της μελέτης. Καθώς η Ευρώπη ετοιμάζεται να εναρμονίσει το κανονιστικό πλαίσιο των κρατών-μελών της ΕΕ, με την πρόταση Markets in CryptoAssets (MiCA) που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πού βρίσκεται σήμερα κάθε χώρα στην Ευρώπη. Έχουμε πάρει συνεντεύξεις από δεκάδες εμπειρογνώμονες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και συλλέξαμε στοιχεία σχετικά με τις κανονιστικές πρωτοβουλίες, την κατάσταση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες καθώς και τις κοινότητες χρηστών σε κάθε χώρα. Πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα είναι η πιο ολοκληρωμένη και ενημερωμένη ανάλυση της κατάστασης του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος blockchain μέχρι σήμερα».