Μονόδρομο για τις εισηγμένες εταιρείες αποτελεί η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG και πρέπει να την δουν ως μια ευκαιρία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Προς το παρόν, η πλειονότητα των εταιρειών βρίσκονται στο πρώτο στάδιο αυτής της προσαρμογής, όπως τονίζει η κ. Βασιλική Λαζαράκου, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και μέλος του Management Board της ESMA, σε συνέντευξη στο Business Daily.
Η κα Λαζαράκου επισημαίνει ότι ενισχύεται η κατανόηση των ελληνικών εισηγμένων εταιρειών για τη σημασία του να προχωρήσουν σε επενδύσεις για το ESG. Τα κριτήρια ESG, τονίζει η πρόεδρος της Επ. Κεφαλαιαγοράς, διαμορφώνουν μία νέα πραγματικότητα στις επενδύσεις. Η κ. Λαζαράκου καλεί τις ελληνικές επιχειρήσεις να διαμορφώσουν κατάλληλα την στρατηγική τους ώστε να καταστούν σε βάθος χρόνου ανταγωνιστικές και καινοτόμες, θέτοντας στο επίκεντρο τις πράσινες επενδύσεις.
Η κ. Λαζαράκου υπογραμμίζει μάλιστα ότι η προσαρμογή στα κριτήρια ESG είναι αναγκαία για την προσέλκυση επενδύσεων στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, σημειώνοντας ότι τα στοιχεία ενεργητικού που τοποθετούνται σε βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα στην Ευρώπη θα τριπλασιαστούν μέχρι το 2025, αγγίζοντας τα 7,6 τρισ. ευρώ.
- Μετά από 10 χρόνια κρίσης, πόσο έτοιμες είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στα αυστηρά κριτήρια του ESG;
Η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG (Περιβάλλον-Κοινωνία-Διακυβέρνηση) είναι μονόδρομος για τις εισηγμένες εταιρίες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, δεδομένης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των κεφαλαίων που θα διατεθούν για τον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Δεν είναι επιλογή αλλά υποχρέωση για μια επιχείρηση που στοχεύει να ευδοκιμήσει στο νέο οικονομικό περιβάλλον.
Για αυτό οι ελληνικές εταιρίες πρέπει να την δουν ως ευκαιρία. Ευκαιρία για σχεδιασμό στρατηγικής σε βάθος χρόνου που θα επιτρέψει την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Προς το παρόν οι κανόνες για τα κριτήρια ESG αφορούν κυρίως στις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά είναι καίριας σημασίας και οι μικρότερες επιχειρήσεις να αντιληφθούν τη σημασία τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως προς το θέμα της διακυβέρνησης και δεδομένου ότι δεν υπάρχουν σήμερα ομοιόμορφοι κανόνες παγκοσμίως, οι εθνικές πρωτοβουλίες είναι σημαντικές και οι ελληνικές εισηγμένες που έχουν προσαρμοστεί στον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση έχουν ενσωματώσει το κριτήριο της διακυβέρνησης.
- Πόσο καλά στελεχωμένη είναι η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των κριτηρίων ESG, σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, δεδομένου μάλιστα του brain drain της προηγούμενης δεκαετίας; Βλέπετε προοπτικές αντιστροφής αυτής της τάσης (brain drain) το επόμενο διάστημα;
Η χώρα παρά το brain drain που προκάλεσε η κρίση διαθέτει ικανούς ανθρώπινους πόρους. Θεωρώ ότι, η ελληνική αγορά είναι επαρκώς στελεχωμένη με έμπειρα στελέχη τα οποία μπορούν να συνδράμουν στην αποτελεσματική ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στη στρατηγική των εταιριών. Η αντιστροφή της τάσης του brain drain, εξαρτάται κυρίως από την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τις ευκαιρίες απασχόλησης που υπάρχουν αλλά και αυτές που θα δημιουργηθούν. Η οικονομία μας κινείται σε αυτήν την κατεύθυνση και σημειώνω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Νοεμβρίου ανακοίνωσε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας είναι 7,1% το 2021 και μάλιστα η χώρα παρουσιάζει την τρίτη καλύτερη απόδοση στις χώρες της Ευρωζώνης, ενώ οι εκτιμήσεις για το 2022 είναι 5,2%. Ως προς το χρηματιστήριο πρέπει να αναφερθεί ότι μέχρι σήμερα έχουν αντληθεί περισσότερα από 6 δισ. κεφάλαια, ενώ μόνο φέτος η ΕΚ έχει ήδη εγκρίνει 20 ενημερωτικά δελτία για αυξήσεις κεφαλαίων ή για εισαγωγές εταιρικών ομολόγων στο ΧΑ. Είναι προφανές ότι συντελείται μεταστροφή του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα.
- Έχετε προτρέψει τις εισηγμένες εταιρείες να επενδύσουν στα κριτήρια ESG για να γίνουν ελκυστικές στα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια. Αν και βρισκόμαστε στα πρώτα βήματα αυτής της προσπάθειας, πώς βλέπετε τις έως τώρα πρωτοβουλίες των εισηγμένων;
Υπάρχουν εισηγμένες οι οποίες έχουν προχωρήσει σε πολύ καλές πρωτοβουλίες με στόχο την επένδυση στον μετασχηματισμό των εταιριών τους ώστε να ενσωματώσουν τα κριτήρια ESG.
Ωστόσο για την πλειοψηφία των εισηγμένων, φαίνεται ότι είμαστε ακόμη στο πρώτο στάδιο. Αν εξαιρέσει κάποιος τα θέματα διακυβέρνησης που διευθετούνται με τον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση, οι εισηγμένες θα κληθούν να λάβουν ειδικότερες πρωτοβουλίες που εξαρτώνται από τον τομέα δραστηριοποίησης τους προκειμένου να επενδύσουν κυρίως στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Το ενδιαφέρον ξένων θεσμικών για εισηγμένες εταιρίες που έχουν ενσωματώσει τα κριτήρια ESG είναι συνεχώς αυξανόμενο ενώ αντίστοιχα ενδυναμώνεται και η κατανόηση των ελληνικών εισηγμένων εταιριών για τη σημασία να προχωρήσουν σε επενδύσεις για ESG. Έχουν αντιληφθεί ότι απαιτείται νέο μοντέλο διακυβέρνησης που θα επιτρέπει στις εταιρίες να επενδύουν σε βιώσιμες δραστηριότητες, ώστε τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που προσφέρονται να έχουν παραχθεί λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές εξωτερικές συνέπειες στο περιβάλλον και στην κοινωνία από τον τρόπο δραστηριοποίησης μιας επιχείρησης.
Σε κάθε περίπτωση οι προσπάθειες των εισηγμένων πρέπει να εντατικοποιηθούν, να ενημερωθούν επαρκώς για το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης στο οποίο προσβλέπει η ΕΕ καθώς και το νέο θεσμικό πλαίσιο που το υποστηρίζει και να δεσμεύσουν/αναζητήσουν πόρους να κάνουν την μετάβαση.
- Η δομή της ελληνικής οικονομίας χαρακτηρίζεται από πολύ μικρό αριθμό μεγάλων επιχειρήσεων και πάρα πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Πόσο έτοιμες είναι οι τελευταίες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του ESG;
Οι μικρότερες επιχειρήσεις δεν είναι ακόμη έτοιμες αλλά και δεν απαιτείται, προς το παρόν, πάντοτε με βάση τη νομοθεσία. Μάλιστα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι μεγάλες εισηγμένες εταιρίες (άνω των 500 ατόμων) υποχρεούνται από 1.1.2022 να γνωστοποιούν, σταδιακά, στοιχεία για τον τρόπο και τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητές τους συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες χαρακτηρίζονται περιβαλλοντικά βιώσιμες σύμφωνα με τον Κανονισμό της Ταξινομίας. Επίσης σύμφωνα με την Πρόταση οδηγίας για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες (CSRD) οι μεγάλες εταιρείες της ΕΕ και όλες οι εισηγμένες εταιρείες (εκτός από τις εισηγμένες πολύ μικρές επιχειρήσεις) θα υποχρεώνονται στην υποβολή εκθέσεων βάσει τυπικών προτύπων αναφοράς και εξωτερικού ελέγχου. Αντίθετα, με βάση το σχέδιο Οδηγίας (CSRD), οι κανονιστικές απαιτήσεις για τις εισηγμένες ΜΜΕ (Μικρομεσαίες επιχειρήσεις), σε σχέση με τα θέματα ESG θα ισχύσουν σε ένα μεταγενέστερο στάδιο δεδομένης της οικονομικής δυσκολίας που αντιμετωπίζουν ως αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19. Με βάση την σημερινή Οδηγία μάλιστα τα πρότυπα βιωσιμότητας για τις μικρότερες εταιρίες φαίνεται ότι θα είναι απλούστερα.
- Ποιες είναι οι προϋποθέσεις ώστε η υιοθέτηση κριτηρίων ESG να μετατραπεί σε ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις; Πόσο συμβάλλει σε αυτήν την προσπάθεια το ισχύον θεσμικό πλαίσιο;
Το Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο έχει δομηθεί προκειμένου να υποστηρίξει τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η μετάβαση στο νέο αναπτυξιακό μοντέλο που οραματίζεται η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, πλαισιώνεται τόσο από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και το πρόγραμμα Next-Generation-EU, όσο και από ένα σύνολο νομοθετημάτων που συνιστούν την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιώσιμη χρηματοδότηση στην Ευρώπη, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι πόροι που απαιτούνται για τη μετάβαση, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Κατά την άποψή μου λοιπόν υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε οι προκλήσεις να μετατραπούν σε ευκαιρίες διότι υφίσταται ένα θεσμικό πλαίσιο που ενθαρρύνει τον αναπροσανατολισμό των επενδυτικών κεφαλαίων σε βιώσιμες δραστηριότητες.
Παράλληλα, η ζήτηση διεθνώς για βιώσιμες επενδύσεις αυξάνεται ραγδαία και την ίδια στιγμή διεθνείς αγορές όπως των πράσινων ομολόγων πριμοδοτούν τους εκδότες με καλύτερους όρους χρηματοδότησης. Συγχρόνως ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα χρησιμοποιηθεί για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων στις περιφέρειες που θα πληγούν περισσότερο.
- Σε ό,τι αφορά την εταιρική διακυβέρνηση, έτσι όπως αυτή τίθεται βάσει των κριτηρίων ESG, βλέπετε ενδείξεις βελτίωσης των εν λόγω πρακτικών από τις ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά μετά την αλλαγή του σχετικού θεσμικού πλαισίου το περασμένο καλοκαίρι;
Έχει γίνει εξαιρετικά μεγάλη πρόοδος σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από τις ελληνικές εισηγμένες εταιρίες. Η ουσιαστική συμμόρφωση στο νέο αυτό πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης αποτελεί πλήρωση του ενός από τα τρία κριτήρια ESG καθώς προϋποθέτει την καλύτερη λειτουργία και διακυβέρνηση της εταιρίας.
- Εκτιμάτε ότι η προαναφερθείσα αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να μην επαναληφθούν περιπτώσεις όπως αυτή της Folli Follie, που δυστυχώς απασχολούν με αρνητικό τρόπο την διεθνή επενδυτική κοινότητα, ρίχνοντας βαριά σκιά στο ελληνικό επιχειρείν;
Η εισήγηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου έγινε κατόπιν μελέτης των προβλημάτων που είχαν δημιουργηθεί στην πράξη. Η υιοθέτηση του νέου πλαισίου ενσωματώνει τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, συμβάλλει στην ορθή εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιριών και αντίστοιχα στην αύξηση της μακροπρόθεσμης αξίας της και στην εμπέδωση του κλίματος εμπιστοσύνης στους επενδυτές.
- Με αφορμή την πρόσφατη δημιουργία ειδικού χρηματιστηριακού δείκτη ESG, έχετε ενδείξεις ότι αρχίζει να συμβάλει στην προσέλκυση επενδύσεων από διαχειριστές κεφαλαίων που δίνουν μεγάλη βαρύτητα στα κριτήρια ESG;
Η δημιουργία ειδικού δείκτη ήταν ένα θετικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή καθώς επιτρέπει στους διαχειριστές να αξιολογήσουν περαιτέρω με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τις εισηγμένες εταιρίες.
- Ποια άλλα βήματα εκτιμάτε ότι μπορούν να γίνουν ώστε να προσελκύσει η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα αυτά τα κεφάλαια;
Για την εικόνα των τάσεων της διεθνούς αγοράς των βιώσιμων επενδύσεων, θα αναφερθώ ενδεικτικά στην πρόσφατη μελέτη διεθνούς ελεγκτικής εταιρίας σύμφωνα με την οποία τα στοιχεία ενεργητικού που θα τοποθετούνται σε βιώσιμα χρηματοπιστωτικά προϊόντα στην Ευρώπη θα τριπλασιαστούν μέχρι το 2025 φτάνοντας τα 7,6 τρισ. ευρώ ενώ διατυπώνεται η εκτίμηση ότι ο αριθμός των ESG funds θα ξεπεράσει τον αριθμό των συμβατικών.
Επίσης το ΔΝΤ επισημαίνει στην εξαμηνιαία έκθεσή του ότι τα περιουσιακά στοιχεία των βιώσιμων funds παγκοσμίως έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 4 χρόνια και φτάνουν τα 3,6 τρισ. δολάρια.
Για την προσέλκυση των συγκεκριμένων επενδυτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα πρέπει να μεριμνήσουν τόσο οι ίδιες οι επιχειρήσεις όσο και οι αρχές και λοιποί θεσμοί της ελληνικής οικονομίας. Κυρίως όμως πρέπει οι ίδιες οι εταιρίες να καταστούν περιβαλλοντικά υπεύθυνες. Στο πλαίσιο τέτοιων στρατηγικών θα μπορούσαν να δεσμευτούν σε στόχους μηδενικών εκπομπών αερίων του διοξειδίου. Για παράδειγμα μία στις τρεις εισηγμένες επιχειρήσεις των χωρών του G20 έχει υιοθετήσει στόχους μηδενικών εκπομπών.
Τα κριτήρια ESG διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα στις επενδύσεις και τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια θέτουν στο μικροσκόπιο τα χαρακτηριστικά των επιχειρηματικών σχεδίων και τις δεσμεύσεις των διοικήσεων. Μόνον εάν υιοθετηθεί μία τέτοια κουλτούρα στις εταιρίες θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα η ελαχιστοποίηση των αρνητικών αποτυπωμάτων και η μεγιστοποίηση των θετικών. Γιατί οι εταιρίες πρέπει να διαμορφώσουν κατάλληλα την στρατηγική τους ώστε να καταστούν σε βάθος χρόνου ανταγωνιστικές με σχέδιο για καινοτομία και πράσινες επενδύσεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
