Αισθητή βελτίωση κατέγραψε η ποιότητα της νομοθέτησης στην Ελλάδα το 2024, σημειώνοντας τις υψηλότερες επιδόσεις των τελευταίων δέκα ετών.
Αυτό προκύπτει από τον Δείκτη Ποιότητας Νομοθέτησης που δημοσιεύει για έκτη συνεχή χρονιά το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ), ο οποίος εξετάζει τους νόμους που ψηφίστηκαν στη διάρκεια του 2024.
Η φετινή έκθεση δείχνει ότι η ποιότητα νομοθέτησης ανήλθε στις 64,8 μονάδες, αυξημένη κατά 4,3 μονάδες συγκριτικά με το 2023. Σε σχέση με το 2019 η αύξηση ανέρχεται σε 6,1 μονάδες, ενώ από το 2014 η συνολική βελτίωση φθάνει τις 8,6 μονάδες.
Παρά τη θετική πορεία, παραμένουν προκλήσεις όπως οι αδυναμίες της προκοινοβουλευτικής διαδικασίας, η περιορισμένη χρήση ποσοτικών δεδομένων και οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των νόμων.
Ο Δείκτης Ποιότητας Νομοθέτησης του ΚΕΦΙΜ αξιολογεί τη νομοθετική διαδικασία στην Ελλάδα με βάση τις αρχές της καλής νομοθέτησης και διεθνείς πρακτικές, εξετάζοντας συνολικά 590 νόμους που ψηφίστηκαν την περίοδο 2014–2024.
Η αξιολόγηση καλύπτει τέσσερα βασικά πεδία:
• νομοτεχνικά χαρακτηριστικά (σαφήνεια κειμένου, εύρος ρυθμίσεων, τροποποιήσεις υφιστάμενων νόμων),
• προκοινοβουλευτική διαδικασία (ύπαρξη και διάρκεια δημόσιας διαβούλευσης, ποσοτικοποιημένη εκτίμηση επιπτώσεων, μέτρηση διοικητικών επιβαρύνσεων),
• κοινοβουλευτική διαδικασία (χρόνος συζήτησης, διαδικασία ψήφισης, αριθμός και χαρακτηριστικά τροπολογιών),
• εφαρμογή (αριθμός εξουσιοδοτήσεων για Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις, ποσοστό ενεργοποίησής τους εντός 6 μηνών).
Ο Δείκτης δημοσιεύεται κάθε χρόνο και αφορά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος, συμπεριλαμβάνοντας και στοιχεία από την εφαρμογή των νόμων.
Ένα από τα βασικά θετικά ευρήματα για το 2024 είναι η σταθεροποίηση της μείωσης του νομοθετικού όγκου, παρά τη μικρή αύξηση στον συνολικό αριθμό σελίδων.
Συγκριτικά με το 2023, παρατηρείται:
- Μείωση των ψηφισθέντων νόμων κατά 6,1%,
- Μείωση των άρθρων κατά 28,2%,
- Μείωση των τροπολογιών κατά 24,3%,
- Μείωση των εξουσιοδοτήσεων για Προεδρικά Διατάγματα κατά 44,4%,
- Μείωση των εξουσιοδοτήσεων για Υπουργικές Αποφάσεις κατά 29,8%.
Σε σύγκριση με το 2014, το 2024 καταγράφονται περίπου 80% λιγότερες τροπολογίες και 78% λιγότερες εξουσιοδοτήσεις για Προεδρικά Διατάγματα, περιορίζοντας τη θεσμική υπερφόρτωση και ενισχύοντας τις συνθήκες ελέγχου και εφαρμογής των νόμων.
Η κοινοβουλευτική διαδικασία παρουσιάζει επίσης βελτίωση (+3,5 μονάδες), καθώς όλοι οι νόμοι εγκρίθηκαν με την κανονική διαδικασία, χωρίς κατεπείγουσες διαδικασίες.
Ο μέσος όρος τροπολογιών ανά νόμο μειώθηκε στο ιστορικό χαμηλό του 1,22, αν και κάθε τροπολογία εξακολουθεί να περιλαμβάνει κατά μέσο όρο 7 άρθρα.
Αυτό δείχνει πως η πρακτική των «τροπολογιών-μικρών νομοσχεδίων» δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως, σύμφωνα με την έκθεση.
Αρνητικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι μόλις το 18,2% των τροπολογιών σχετίζονται με το κύριο αντικείμενο του νόμου, πρακτική αντίθετη με το πνεύμα του Συντάγματος και επιβαρυντική για την ποιότητα της νομοθέτησης.
Η προκοινοβουλευτική διαδικασία επιδεινώθηκε το 2024 (-4,2 μονάδες). Παρά τη συμμόρφωση με τις τυπικές απαιτήσεις, η ουσιαστική τεκμηρίωση των δημόσιων πολιτικών παραμένει ανεπαρκής, με σχεδόν μηδενική χρήση ποσοτικών δεδομένων στις Εκθέσεις Συνεπειών Ρύθμισης.
Η μεγαλύτερη θετική μεταβολή παρατηρείται στον τομέα της εφαρμογής των νόμων, με αύξηση 13,4 μονάδων. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται κυρίως στη μείωση των εξουσιοδοτήσεων και όχι στην ταχύτερη ενεργοποίησή τους, η οποία παραμένει χαμηλή, ειδικά για τα Προεδρικά Διατάγματα.
Η έκθεση καταλήγει ότι η Ελλάδα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, με λιγότερη και ποιοτικά καλύτερη νομοθέτηση.
Ο πρόεδρος του ΚΕΦΙΜ, Νίκος Ρώμπαπας, σημειώνει πως τα στοιχεία του Δείκτη αποτυπώνουν μια θετική και μακροπρόθεσμα σταθερή τάση ενίσχυσης της ποιότητας της νομοθετικής παραγωγής.
Όπως αναφέρει, "σε ζητήματα τυπικής συμμόρφωσης τα καταφέρνουμε εξίσου καλά ή και καλύτερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, εξακολουθούμε να υστερούμε στην ουσία της καλής νομοθέτησης."
Τα κρίσιμα πεδία για τη συνέχιση της βελτίωσης είναι η αποτελεσματική ρύθμιση των τροπολογιών, η ταχύτερη ενεργοποίηση των νόμων και η μετάβαση από την τυπική συμμόρφωση σε ουσιαστική δημόσια διαβούλευση και τεκμηρίωση με μετρήσιμα δεδομένα.
Ο Δείκτης Ποιότητας Νομοθέτησης 2024 εκπονήθηκε από τους επιστημονικούς συνεργάτες του ΚΕΦΙΜ Παναγιώτη Καρκατσούλη και Έφη Στεφοπούλου, και τον επικεφαλής ερευνών Κωνσταντίνο Σαραβάκο.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι βοηθοί ερευνών Χρήστος Λούκας και Γιάννης Ναβροζίδης, ενώ η νομική υποστήριξη προήλθε από την Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news